فرارو- یک رسانه آمریکایی درباره عملیات مشترک جاسوسی ایران و آمریکا علیه شوروی در زمان شاه گزارشی منتشر کرد.
به گزارش فرارو، به نقل از «نشنال اینترست»، با سرنگونی شاه در سال 1979 و بحران گروگان‌گیری سفارت آمریکا در تهران، روابط رسمی بین ایران و آمریکا تعلیق و برنامه‌های جاسوسی متوقف شد. اما با توجه به کمک شوروی به صدام حسین روابط میان ایران و شوروی بد شد. این امر زمینه را برای درگیری میان دو کشور در سال 1988 فراهم کرد، زمانی که دو هلی‌کوپتر ایران از نوع «ای اچ-1 جی کوبرا» با ارتفاع کم وارد آسمان افغانستان تحت اشغال شوروی شدند.
امروزه یکی از طنزهای مرتبط با روابط ایران و آمریکا این است که نیم قرن پیش آن ها نزدیک‌ترین متحدان بودند. حکومت سرکوبگر و سکولار شاه به برکت یک کودتای تحت هدایت سیا به قدرت رسید. پس از آن، جدیدترین تسلیحات آمریکا در آن زمان از جمله جنگنده‌های «تامکت اف-14»، هلی‌کوپترهای هجومی «ای اچ-کوبرا» و موشک‌های ضدتانک «تاو» به حکومت شاه ارزانی داده شد.
بنابراین، هنگامی که سازمان سیا از ایران پرسید که آیا می‌تواند پروازهای جاسوسی در آسمان شوروی انجام دهد. پاسخ ایران این بود: "چه تعداد پایگاه لازم دارید؟" و "آیا می‌توانیم هواپیمای جاسوسی از شما بخریم تا کمک کنیم؟"
در سال 1968 دوازده عدد جنگنده «اف-5» به نیروی هوایی ایران تحویل داده شد. این جنگنده‌ها که توسط خلبانان آمریکایی هدایت می‌شدند، پروازهای جاسوسی منظمی در ورای مرزها انجام دادند. در سال 1971 ایران 24 فروند جت شناسایی سریع‌تر و سنگین‌تر از نوع «آر اف-4سی» دریافت کرد که اصلاحات ویژه‌ای جهت شنود از اتصالات شوری روی آن ها انجام شده بود.
این جنگنده‌ها معمولا در ماه دو بار برای ماموریت جاسوسی پرواز می‌کرد. سرنشینان آن آمریکایی و ایرانی بودند که خلبنان ایرانی به قصد آموزش در این ماموریت‌ها مشارکت می‌کردند.
یک برنامه مجزا تحت عنوان «پروژه ایبکس» ترکیبی از هواپیمای بزرگ جاسوسی الکرونیک و پنج ایستگاه شنود زمینی ایرانی-آمریکایی را به کار می‌برد. هدف آن شنود اتصالات رادیویی شوروی، جمع آوری داده‌های فرکانسی و دورسنجی بود. ایستگاه‌های زمینی توسط مین‌ها، سیم‌خاردارها و سیستم‌های تخریب خودکار حراست میشد و تامین تجهیزات آن صرفا از طریق هوا بود. بر اساس گزارش‌ها، ایران 500 میلیون دلار برای این تجهیزات به «راک ول اینترنشنال» پرداخت کرد.
خلبانان ایرانی و آمریکایی همیشه از حریم هوایی شوروی سالم برنمی‌گشتند. ادعا شد که در دهه 1970 دو جنگنده «آر اف-5ای» و دو جنگنده «آر اف-4سی» سرنگون شدند. خلبانان که از جنگنده‌ها خارج شده بودند، ادعا کردند پروازهای آنها آموزشی بود.
تنها برخورد کاملا ثبت شده، مربوط به 28 نوامبر 1973 است. زمانی که جنگنده «آر اف-4سی» تحت هدایت خلبانان سرگرد محمد شکوهی‌نیا و سرهنگ جان سوندرز توسط یک جنگنده «میگ-21» تحت هدایت کاپیتان «گنادی السییف» مورد تعقیب قرار گرفت. خلبان شوروی هر دو موشک‌های حرارتی خود را به سمت جت شناسایی ایران شلیک کرد اما موشک‌ها به هدف اصابت نکردند.
پس از انجام چند مانور، خلبان روسی به دریچه سوخت جنگنده ایرانی آسیب رساند. خلبانان پس از سقوط جنگنده ایران، از آن به طور موفقیت آمیز خارج شدند. درحالی که خلبان روسی در اثر برخورد جنگنده‌اش با جنگنده ایرانی، جانش را از دست داد.
نیروهای زمینی شوروی، خلبانان فانتوم ایرانی را دستگیر کردند. شوروی در ازای تحویل اطلاعات یکی از ماهواره‌های جاسوسی خود که قبلا در ایران ساقط شده بود، موافقت کرد خلبانان دستگیر شده را به ایران بازگرداند. سه سال بعد، گزارش شد که یک جنگنده ایرانی دیگری در شوروی ساقط شده است.
در 21 ژوئن 1978 چهار هلی‌کوپتر حمل و نقل ایرانی در یک ماموریت آموزشی وارد حریم هوایی ترکمنستان امروزی شدند. سه جنگنده «میگ 23» برای تعقیب این هلی‌کوپترها به پرواز درآمدند. یکی از آنها یک موشک هدایت‌شونده به سوی یک از هلی‌کوپترها شلیک کرد. یک هلی‌کوپتر سرنگون شد و دومی در عشق آباد فرود اجباری کرد دو تای دیگر فرار کردند. پس از مدتی ایران و شوری برای اجتناب از یک واقعه دیپلماتیک، این مسئله را با بازگداندن هلی‌کوپتر ایرانی حل کردند.
پس از سقوط شاه و بحران گروگان‌گیری سفارت روابط ایران و آمریکا به حالت تعلیق درآمد. قدرت هوایی ایران علیه قاچاقچیان و شورشیان در مرز با افغانستان مورد اسفاده قرار گرفت. در حال حاضر، خلبانان ایرانی هیچ دلیلی برای نگرانی از جت‌های موسکو ندارند.
عملیات جاسوسی ایران و روسیه علیه امریکا
هنگامی که سازمان روسی از ایران پرسید که آیا می‌تواند پروازهای جاسوسی در آسمانامریکا انجام دهد. پاسخ ایران این بود: "چه تعداد پایگاه لازم دارید؟" و "آیا می‌توانیم هواپیمای جاسوسی از شما بخریم تا کمک کنیم؟"