در یک محدوده‌ای به طول ۱۵۰ کیلومتر ناپایداری‌های زمین‌شناختی و ژئوتکنیکی در این زلزله مشاهده می‌شود.
به گزارش ایلنا، معاون برنامه ریزی و پشتیبانی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی گفت: در بازدیدهایی که از برخی مناطق زلزله‌زده کرمانشاه داشتیم به این نتیجه رسیدیم که در این مناطق زمین‌لغزش‌ها فعال و شکاف‌ها در حال باز‌تر شدن است.
ابراهیم حق‌شناس دراولین روزهای پس از زلرله کرمانشاه در قالب تیمی پژوهشی در منطقه حاضر شد و به مطالعه و بررسی زلزله در کرمانشاه پرداخت، بیان داشت: در یک محدوده‌ای به طول ۱۵۰ کیلومتر ناپایداری‌های زمین‌شناختی و ژئوتکنیکی در این زلزله مشاهده می‌شود، حتی خارج از این محدوده نیز این پدیده وجود دارد، انواع ناپایداری‌ها را در این زلزله شاهد هستیم حتی در زمینه جریان‌ها و انواع لغزش‌ها پدیده‌ای دیده شده است که من حداقل در زلزله‌های دیگر ندیده‌ام که شکفته شدن تاج تپه‌ها مصداق آن بوده است.
حق‌شناس ادامه داد: آنچه که وجود دارد، این است که این پدیده از سمت چوار و سرابله ایران تا روستاهای مرزی در کرمانشاه قابل رویت است، البته ما هنوز روستاهای خارج از مرز ایران را بررسی نکرده‌ایم تا متوجه شویم چه اتفاقی افتاده است، اما انواع لغزش‌ها در این زمین‌لرزه اتفاق افتاده است. مهم‌ترین آن لغزش مله کبود است که با وسعت ۴۶۱ هکتار دو روستا را در معرض خطر جدی قرار داده است از دیگر لغزش‌های حائز اهمیت پهنه لغزشی ریزشی شمال دالاهو است که با وسعت ۲۵ کیلومتر مربع که خسارات عمده به جاده‌های ارتباطی، تخریب شش واحد مسکونی در روستای پالان علیا و فوت یک کودک منجر شده است. همچنین سنگ لغزش دارزنگنه تخریب و تهدید ساختمان پاسگاه و جراحت شدید دو سرباز را در پی داشته است.
وی افزود: در منطقه پیران و آبشار پیران در وسعت یک و نیم کیلومتر مربع چندین بهمن سنگی و ریزش‌های سنگی را شاهد هستیم حتی در برخی نقاط ریزش‌های سنگی در جاده اتفاق افتاده است که ممکن است به زودی قابل برداشت و اصلاح نباشد، چراکه وزن سنگ‌های که در جاده افتاده زیاد است و خسارت‌های زیادی را به جاده وارد کرده است و همچنین بسیاری از باغات بر اثر بهمن‌های سنگی تخریب شده است.
فعال شدن دوباره لغزش‌های قدیمی
وی گفت: بسیاری از زمین لغزش‌های مورد اشاره حاصل فعال شدن دوباره لغزش‌های قدیمی در اثر زمین‌لرزه اخیر هستند که این امر لزوم شناخت زمین لغزش‌های قدیمی و توجه به آن‌ها در گسترش مناطق مسکونی و طرح‌های عمرانی را نشان می‌دهد. در ابتدا تصور نمی‌کردیم که زمین لغزش‌های قدیمی که سن زیادی از آن‌ها گذشته است و زمین لرزش‌های فسیل از نظر ما محسوب می‌شوند موجب تحریک مجدد شده و فعالیت مجدد شوند، اما این اتفاق افتاده است.
حق‌شناس افزود: پنجه زمین لغزش جاده قوچی‌باشی مله‌کبود را پوشانده است، شکاف‌های متعددی در این منطقه قابل رویت است که لوله انتقال آب را بالا آورده است، ارتفاع بالا آمدن این لوله‌ها به اندازه جابه‌جایی در زمین لغزش است. در حاشیه غربی مله کبود افت‌هایی ایجاد شده است که به دلیل حرکت توده‌ها نسبت به هم بوده است و شکاف‌های عظیمی را در منطقه ایجاد کرده است. در بازدیدهایی که از منطقه داشته‌ایم به این نتیجه رسیدیم که زمین‌لغزش‌ها فعال و شکاف‌ها در حال باز‌تر شدن است.
وجود "ترک‌های زیاد عرضی" قابل توجیه نیست
وی با بیان اینکه در روستای قوچی‌باشی پنجه زمین‌لغزش به نقاطی رسیده است، اما تخریب‌ها جزئی داشته است، گفت: این مساله را نباید فراموش کرد که در دراز مدت ممکن است، این روستا‌ها را با مشکل مواجه کند. در مسیر روستای بزمیرآباد به روستای پالان علیا، لغزش پالان علیا و چند زمین لغزش دیگر و شکاف در تاج و وجود ترک‌های متعدد در مسیر جاده‌ای دیده می‌شود. همچنین ترک‌های عرضی زیادی در این منطقه به وجود آمده که قابل توجیه نیست.
وی افزود: براساس نقشه‌های زمین‌شناسی، این منطقه لغزش‌های قدیمی زیادی داشته است؛ تمام پلکان‌ها حاصل یک لغزش چرخشی قدیمی است که در یال کوه‌های دالاهو اتفاق افتاده است. در تاج لغزش‌های قدیمی شکاف‌هایی دیده می‌شد که نشان می‌دهد، کل منطقه لغزش‌های قدیمی تکان خورده است و ترک‌هایی که دیده می‌شود، پنجه لغزش‌های قدیمی است که بر اثر فشار گسیخته شده است، بنابراین یک پهنه قدیمی زمین‌لغزش داریم که بسیار گسترده است.
پنجه زمین لغزش تا مرز دو روستا آمد، اما متوقف شد؛ مردم شانس آوردند
معاون برنامه‌ریزی و پشتیبانی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی گفت: مهم‌ترین پهنه‌های لغزش روستاهای قوچی‌باشی مله‌کبود و پهنه شمال دالاهو است که این زمین لغزش‌ها روی زمین لغزش‌های قدیمی اتفاق افتاده‌اند. عمق زمین لغزش مله کبود بیش از ۱۰۰ متر است. منطقه کاملا گسیخته شده است. شانسی که مردم آورده‌اند این است که پنجه زمین لغزش تا مرز دو روستا آمده اما توقف کرده است.
نامه به استانداری برای جابه جایی دو روستا
حق‌شناس ادامه داد: قبرستان روستای قوچی‌باشی بسیار تخریب شده است و منابع آبی این دو روستا مثل چشمه‌های قدیمی این منطقه بر اثر این گسیختگی‌ها خشک شده است. متاسفانه شکاف‌ها در حال باز‌تر شدن است، یعنی لغزش فعال است و می‌تواند در بارندگی‌ها برای این دو روستا خطرناک باشد، نامه‌ای به استانداری داده‌ایم تا این دو روستا حتما جابه‌جا شوند.
وی با بیان اینکه این منطقه شکاف‌های بازی دارد که آب باران در آن نفوذ می‌کند، افزود: از آنجایی که این زمین لغرش به روستا‌ها چسبیده، حرکتی جزیی ممکن است؛ برای این روستا‌ها مشکل ساز باشد. با انتقال روستا‌ها موافقت شده است و جانمایی نیز برای این روستا‌ها انجام شده است، اما مساله این است که خانه‌ها در این روستا‌ها تخریب نشده است و تا روستای جدیدی ساخته شود و مردم به خانه‌های خود بازگردند، ترجیح این است که مردم در این خانه‌ها زندگی کنند؛ اما این منطقه باید پایش دوره‌ای شود تا بر اساس آن اگر متوجه شویم که تخلیه روستا ضرورت دارد، آن را به مردم اطلاع دهیم. وقتی روستایی باید جابه جا شود، باید مسائل فرهنگی هم در نظر گرفته شود تا مردم منتقل شوند و این زمانبر است، اما گویا مسئولان به فکر این داستان هستند.
حق‌شناس گفت: نقشه زمین‌شناسی شرکت نفت برای قصر شیرین مشخص می‌کند که این زمین لغزش در یک محدوده‌ای فعال شده است که قبلا زمین لغزشی بزرگ‌تر از این نیز در این ناحیه داشته‌ایم. مصالح ناپایدار و ناسالم و وجود آب زیرزمینی فراوان در این منطقه و احتمال کشش در منطقه باعث شده است که در این منطقه زمین لغزش و ریزش‌هایی داشته باشد.
صداهای عجیب در شهر سرابله
معاون برنامه ریزی و پشتیبانی پژوهشگاه بین المللی زلزله‌شناسی در ادامه گفت: عجیب‌تر از همه این‌ها تماسی بود که از ایلام با ما گرفته شد، مدیریت بحران آنجا اعلام کرد که مردم وحشت زیادی دارند و در شهر سرابله صداهای عجیبی شنیده می‌شود که شبه انفجار است. به آن منطقه رفتیم و مردم گفتند که این صدا‌ها در زمان زلزله شروع شده و ادامه نیز پیدا کرده است و سوال این بود که چرا این پس‌لرزه‌ها شبه انفجار ایجاد کرده است. وقتی به منطقه رفتیم متوجه شدیم در این منطقه بخشی از شهر روی لغزش قدیمی به صورت صفحه‌ای سنگین ساخته شده است. چهار ایستگاه لرزه‌نگاری در این مناطق ثبت کردیم و صدا‌ها را شنیدیم. شبی را در این منطقه به صبح رساندیم که صدای خش‌خش سنگ‌ها که به حرکت درآمده بودند به وضوع شنیده می‌شد، اما این صدایی نبود که مردم از آن حرف می‌زدند.
وی افزود: صدای انفجار را در ساعت ۴ عصر در زمان جلسه با فرمانداری شنیدیم و واقعا شبه انفجار بود. در آن منطقه ترک‌هایی روی دیوار‌ها مشاهده شد چیزی که عجیب بود، نتیجه داده‌های دستگاه‌های لرزه‌نگار بود. نویز پس‌زمینه منطقه مورد بررسی قرار گرفت و نکته جالب نگاشت‌هایی بود که بر اثر صدای خش خش و صدای انفجار ثبت شده بود و این دو از لحاظ محتوای فرکانسی واقعا متفاوت بودند.
ریزش غارهای آهکی و فروچاله‌ها در زیر شهر
حق‌شناس تاکید کرد: به نظر می‌رسد که در منطقه سرابله با دو پدیده مواجه هستیم؛ ریزش غارهای آهکی و فروچاله‌ها در زیر شهر و لغزش در بالادست، از همین رو در حال حاضر ۱۰ دستگاه لرزه‌نگاری به منطقه ارسال شده است و در حال بررسی دقیق این مساله هستیم. اخطار برای تخلیه منطقه داده‌ایم، چرا که شاید این مساله برای شهر خطرناک باشد. البته ممکن است این قضیه فوری نباشد، اما این به این معنا نیست که این مساله برای منطقه خطرناک نباشد. ما در حال رصد منطقه و بررسی هستیم تا به جمع بندی برسیم که آیا لازم است در این منطقه تخلیه صورت گیرد یا اینکه یکسری اقدامات در این رابطه انجام شود و به طور مثال اجازه تردد ماشین‌های سنگین و ساخت و ساز داده نشود.
وی افزود: واقعیت قضیه این است که ابعاد این مسئله باید کاملا شناسایی شود و بعد از آن مشخص می‌شود که تا چه اندازه این موضوع می‌تواند در شهر تاثیرگذار باشد.برخی از غار‌ها در زیر شهر هستند و چون پس از زلزله ترک‌هایی در آن ایجاد شده است سیگنال‌هایی تولید می‌کند، اما اینکه آیا این منجر می‌شود که سقف غار‌ها ریزش پیدا کند یا خیر باید پس از مطالعات دقیق مشخص شود. دستگاه‌های ما در آنجا نصب شده است اگر سیگنال‌ها بر اثر شکست‌هایی که اتفاق می‌افتد زیاد شود و مساله بحرانی شود، قطعا باخبر خواهیم شد و این مساله نباید باعث استرس و نگرانی مردم شود.
