استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله گفت: خشکسالی، گرم شدن زمین و تغییر اقلیم منجر به لرزه خیز شدن مکانی نمی شود، اما این عوامل می تواند مکان لرزه خیز را مستعد رخداد زلزله کند.
به گزارش روابط عمومی سازمان محیط زیست مهدی زارع استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله که راهبری چهارمین زنگ آموزش پردیسان را برعهده داشت در خصوص رابطه تغییر اقلیم و خشکسالی با وقوع زلزله، گفت: در سال های اخیر با توجه به اینکه مسئله گرمایش زمین و تغییر اقلیم مورد توجه جهانی قرار گرفته، توجه به تاثیر تغییر اقلیم در وقوع زلزله های بزرگ در مکان هایی که زلزله با قدرت بالا برای آن ها پیش بینی نمی شده، بیشتر شده است.
زارع با ذکر مثال زلزله ٧.١ ريشتري سال ١٨٨٦ منطقه چارلزتون ايالت كارولايناي جنوبي، اظهار کرد: این زلزله در حالی به وقوع پیوست که برای شرق آمریکا، پیش بینی رخداد زلزله بزرگ نبود و بنابراین یکی از تئوری ها این بود که عقب نشینی یخ و گرم شدن موجب باربرداری از گسل ها و تحریک گسل برای زمین لرزه ای با بزرگی ٧.١ ريشتر شده است.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله ادامه داد: در خصوص زلزله ٢٥ آوریل ٢٠١٥ (١٩اردیبهشت ٩٤) نپال نیز یکی از موضوعاتی که مطرح شد تاثیر ذوب شدن یخ ها در هیمالیا و باربرداری یخ در تحریک گسل و زلزله بود و این موضوع در برخی مقالات نیز مورد توجه قرار گرفت اما یکی از چالش های مهم در زلزله نپال، کمبود داده ها بود.
وی با بیان اینکه تاثیر تغییر اقلیم و خشکسالی در زلزله به ویژه در پنج سال اخیر مورد توجه قرار گرفته است، افزود: این موضوع به ویژه در ایالت کالیفرنیا آمریکا بسیار مورد توجه قرار گرفته و در ایران هم البته از جمله موضوعات در کانون توجه بوده است.
به گفته زارع، بر اساس تئوری و با استفاده از پیش فرض های موجود و روش های فیزیکی می توان گفت که نقش و تاثیر تغییرات تنش در تحریک گسل زلزله دشت های برخوردار از گسل فعال که حجم های وسیعی از آب، حدود ٣٠کیلومتر مکعب به بالا را از دست داده اند، مثبت است.
تغییر اقلیم منجر به ایجاد زمین لرزه نمی شود
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله با تاکید بر اینکه خشکسالی، گرم شدن زمین و تغییر اقلیم منجر به لرزه خیز شدن مکانی نمی شود، تصریح کرد: اما این عوامل می تواند مکان لرزه خیز را مستعد رخداد زلزله کند.
وی درباره ارتباط هارپ و وقوع زمین لرزه با بیان اینکه فناوری هارپ دارای قابلیت نفوذ و تغییراتی در یونوسفر است، اظهار کرد: این فناوری در سطح زمین می تواند تغییراتی بر جای بگذارد ولى در عمق بالا تاثيرگذار نيست.
زارع افزود: بررسی زلزله های مهم به ویژه در ایران همچون زلزله ٥دی ١٣٨٢ در بم، ٢١آبان ١٣٩٦ در ازگله سرپل ذهاب، زلزله های آذرماه ١٣٩٦ در شرق کرمان نشان می دهد این رخدادها در عمق های بالای ٨، ١٠و ٢٣کیلومتر به وقوع پیوسته اند، در حالیکه بر اساس مستندات موجود، فناوری هارپ یا هیچ اقدام دیگری توانایی اثرگذاری بر این عمق را ندارد.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله با یادآوری این موضوع که زلزله ٢١آبان ١٣٩٦ در ازگله سرپل ذهاب در عمق ٢٣ کیلومتری زمین رخ داده، خاطرنشان کرد: هیچ وسیله فیزیکی وجود ندارد که توضیح دهیم بر اساس دخالت انسان و فناوری هارپ گسلی در این عمق تحریک و منجر به وقوع زلزله شده است.
انفجار بمب عامل وقوع زلزله نیست
وی اظهار کرد: به طور صریح و واضح می توان گفت حتی اگر در آن نقطه بمب هم انداخته شده بود، امکان وقوع زلزله ای با بزرگی ٧.١ ريشتر در عمق ٢٣ کیلومتری زمین وجود نداشت.
زارع افزود: تجربه ژاپن به عنوان کشوری زلزله خیز که در سال ١٩٤٥، بمباران هیروشمیا و ناکازاکی را هم تجربه کرده اما از آن سال تا کنون زلزله ای به بزرگی ٧ریشتر نداشته، نشان می دهد اگرچه امکان ایجاد زلزله مصنوعی در سطح زمین بر اساس انفجار بمب وجود دارد اما انفجار بمب عاملی برای تحریک گسل ها و رخ دادن زلزله حتی در کشورهای زلزله خیز نیست.
به گفته استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله، معمولا زلزله های القایی ناشی از انفجار یا هر پدیده دیگری که انسان در آن دخیل باشد با پدیده های مرتبط با سطح ارتباط دارند و این بدان معنا است که اتفاقات و شکستگی هایی که ایجاد می کنند بين ٥٠ تا ١٠٠٠متر است.
وی ادامه داد: این شکست ها می تواند به واسطه اقداماتی همچون تزریق آب، برداشت هیدروکرین، تزریق گاز، برداشت سفره های آب زیرزمینی یا برداشت از مخازن نفتی رخ دهد و البته زمانی می تواند به صورت جدی مورد بحث و بررسی قرار بگیرد که حجم وسیعی را درگیر کرده باشد.
زارع اظهار کرد: زمانی می توانیم از موضوع خشکسالی و تغییرات تنشی ناشی از آن بر زلزله صحبت کنیم که یک سفره وسیع آب زیرزمینی مثلا در حدود ٥٠ کیلومترمکعب آب از بین رفته باشد.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله خاطرنشان کرد: اینکه بخواهیم یک نقطه را با فناوری تحریک و زلزله ٧ریشتری ایجاد کنیم مطلقا به لحاظ علمی و فیزیکی امکان پذیر نیست.
فرونشست زمین منجر به کاهش تاب آوری ساختمان ها در برابر زمین لرزه می شود
وی در خصوص تاثیر فرونشست زمین بر وقوع زلزله نیز با بیان اینکه فرونشست زمانی می تواند به عنوان یک عامل قوی بر وقوع زلزله مورد بحث و بررسی قرار گیرد که ابعاد بزرگ و قابل ملاحظه ای را درگیر کرده باشد، گفت: اما اثر مشخص فرونشست ها، کاهش مقاومت و تاب آوری ساختمان ها در برابر زمین لرزه است.
زارع اشاره ای هم به فراوانی چالش غفلت از مدیریت درست زباله و نخاله در مکان های زلزله زده داشت و افزود: یکی از پیامدهای مخرب، دردآور و ناراحت کننده زلزله، سکونت مردم در میان آوارهای نخاله و زباله در مناطق زلزله زده است که غالبا به دلیل تمایل آن ها برای اسکان در جایی که عزیزان خود را از دست داده اند، رخ می دهد. این پیامد در کوتاه مدت و بلند مدت، آثار مخربی بر زندگی مردم آسیب دیده و به طور کلی مردم آن منطقه دارد.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله اظهار کرد: البته در مواردی همچون شهرستان ثلاث باباجانی از توابع کرمانشاه دیده می شود که همکاری مردم و مسئولان کمپ منجر به ساماندهی نخاله ها و زباله ها شد.
زارع اشاره ای هم به تپه ایجاد شده از آوار نخاله ها و زباله ها در کنار بهشت زهرا بم پس از زلزله دی ماه ١٣٨٢ داشت و گفت: مدیریت نامناسب نخاله ها و زباله هادر آن زلزله و ایجاد تپه ای از این آوارها منجر به ایجاد شرایط نامناسب روحی و روانی برای مردم آسیب دیده بم شده بود زیرا هر بار تماشای این تپه، یادآوری غم بزرگ آن ها بود.
