بررسی احتمالات درباره حیات یا شهادت امام موسی صدر

فرارو- ۵۰ سال داشت که ناپدید شد. از آن روز تا به حال ۳۹ سال می‌گذرد و اگر زنده باشد ۸۹ ساله است. البته هنوز مشخص نیست. خیلی‌ها هنوز به دم و بازدم او امیدوارند. در روایاتی که از او نقل شده است، عده‌ای از مسیحیان او را با پیشوای دینی خود مقایسه می‌کردند. حالا باز هم خیلی‌ها امیدوارند نفس مسیحایی اش بدمد. اما به راستی اگر زنده باشد از تحولات جهان خبر دارد؟ در حالی که بسیاری افراد از شهادت او خبر می‌دهند خانواده و دوست‌دارانش به دیدار او امیدوارند. بعد از ۳۹ سال تیتر برخی از رسانه‌ها پرسشی درباره زنده ماندن اوست. به چشم بسیاری افراد، اما خود همین گونه تیترها، تیتر تکراری و مرده‌ای به نظر می‌رسد. چندی پیش بود که حسین امیرعبدالهیان، دستیار ویژه رئیس مجلس در امور بین‌الملل اعلام کرد که ادله متقن مبنی بر شهادت امام موسی صدر در دست نیست.

جلال الدین فارسی: امام موسی صدر را کشتند
با همه این‌ها شواهد متقنی که بتوان بر زنده ماندن امام موسی صدر اصرار کرد نیز در دست نیست. چهار دهه دوری از امام، سن بالای او، ناپدیدن شدنش در لیبی تحت حکومت استبدادی معمر قذافی گروهی را طرفداران نظریه شهادت او ساخته است. همین چند روز پیش بود که جلال‌الدین فارسی در گفت وگویی از شهادت امام موسی صدر سخن گفت. فارسی می‌گوید: «قذافی به نهضت‌های انقلابی و ضد استعماری کمک می‌کرد، اما هر چه امام موسی صدر اقدام می‌کرد به او کمک نکرد وقتی او را دعوت کردند او به آنجا رفت، من آنجا مراوده و از همه جزئیات اطلاع داشتم و درنهایت او را کشتند.»

 

فیروزان: تکذیب می‌کنم
اظهارات جلال الدین فارسی، اما با واکنش‌هایی رو به رو شد. مهدی فیروزان، خواهرزاده امام موسی در گفت و گو با فارس گفت: از سال ۸۴ خیلی‌ها حتی برخی آمریکایی‌ها به‌دنبال پاسخ این سوال بودند که آیا کسی از ایران در ربودن امام موسی صدر توسط قذافی نقش داشته است که ما همواره آن را تکذیب کرده‌ایم؛ اما این اظهارات آقای فارسی آن گمانه‌زنی‌ها را تقویت می‌کند. فیروزان گفته: آقای فارسی نه‌تن‌ها حکم اعدام برای امام صدر برای ملاقات با مسیحیان می‌دهد، بلکه قذافی را هم عامل آن معرفی می‌کند. درحالی‌که طبق اطلاعات مقامات امروز لیبیایی و مقامات لبنان و کمیته رسمی پیگیری لبنانی، امام موسی صدر زنده و در قید حیاتند؛ بنابراین برای جلوگیری از خلط مباحث و جلوگیری از خیانت تاریخی، دستگاه قضایی و دادستانی و اطلاعاتی خود می‌دانند که با آقای فارسی و اظهاراتشان چه کنند.

شهریور ماه امسال نیز قاضی «حسن الشامی» گزارشگر ویژه کمیته پیگیری رسمی قضیه امام موسی صدر از تحقیقات این کمیته سخن گفت. او مطالبی که در رسانه‌ها در ارتباط با شهادت امام موسی صدر بیان شده است را تکذیب کرد. او گفت: روایت‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد حال امام خوب است و به چندین زندان منتقل شده است که آخرین آن‌ها در سال ۲۰۱۱ میلادی بوده است. این قاضی لبنانی همچنین اعلام کرده که بعد از بررسی‌های درباره یک جسد ناشناخته که گفته می‌شد جسد امام موسی صدر بوده است، مشخص شده این ادعا صحیح نبوده است. الشامی می‌گوید: بیشتر از شش روایت رسمی از سوی لیبی درباره سرنوشت امام صدر وجود دارد که هیچ کدام صحیح نیستند. از زمان وقوع انقلاب لیبی، اطلاعات متناقضی درباره سرنوشت امام در رسانه‌ها مطرح شده است، اما پس از پیگیری همه اطلاعات رسمی و غیر رسمی و رسانه‌ای در این خصوص، مشخص شد که هیچ یک از آن‌ها واقعیت ندارد و هدف برخی از منتشر کنندگان چنین اطلاعاتی، شهرت و یا دریافت پول بوده است. شامی با تاکید بر اینکه هیچ یک از مدارک و شواهد ثابت نکرده که اتفاق بدی برای امام صدر رخ داده باشد، تشریح کرد: روایت‌هایی وجود دارد که از خوب بودن حال امام و انتقال وی به چند زندان خبر می‌دهد که آخرین آن‌ها در سال ۲۰۱۱ میلادی بوده است.

 

احتمالات درباره حیات یا ممات امام موسی صدر؟
اما به راستی اگر امام موسی صدر زنده است چرا از حیات خود خبر نمی‌دهد؟ آیا هیچ راهی برای او برای اعلام حیاتش وجود ندارد؟ آیا اگر امام موسی صدر در قید حیات و در زندان باشد باز هم نمی‌تواند از طریق زندانیان یا افراد دیگری زنده بودنش را اعلام کند؟ البته این فرضیه را هم می‌توان منتفی در نظر گرفت، چرا که حتی ممکن است بعد از ربایش امام موسی صدر، رژیم قذافی ایشان را به اسرائیل تحویل داده باشند. در این صورت آیا ممکن به نظر می‌رسد که رژیم صهیونیستی رهبر لبنانی‌ها را چهار دهه زنده نگه دارند. مگر آنکه بخواهند از او به عنوان برگ برنده‌ای استفاده کنند. این احتمال هم بعید به نظر می‌رسد چرا بسیار زودتر از این‌ها دست به این اقدام می‌زدند نه زمانی که امام موسی صدر ۸۹ ساله است.

صباغیان: همان ابتدای انقلاب خبر فوت امام موسی صدر را دریافت کردیم
در این میان هاشم صباغیان، وزیر کشور دولت مهدی بازرگان به فرارو می‌گوید که در همان سال‌های ابتدایی انقلاب خبر رحلت امام موسی صدر را دریافت کرده است. صباغیان می‌گوید: ما بعد از پیروزی انقلاب خبر قطعی داشتیم که امام موسی صدر در لیبی شهید شده‌اند. یادم نمی‌آید این خبر را از کجا دریافت کرده بودیم، اما موثق بود و از طریق دیپلماتیک اعلام شده بود.

قبل از سقوط قذافی به آیت الله هاشمی می‌گفتند امام را دیده اند
با این حال به نظر می‌رسد خبری که صباغیان از آن سخن می‌گوید نیز جای بحث و نقد دارد. محمد هاشمی هم در ارتباط با سرنوشت امام موسی صدر با فرارو به گفت و گو نشسته است. این فعال سیاسی و رئیس دفتر مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، اما می‌گوید از سرنوشت امام موسی صدر اطلاعاتی در دست ندارد. هاشمی می‌گوید: امام موسی صدر در لبنان که بودند سازمان امل را تشکیل دادند. اقداماتشان نسبت به ایتام و شیعیان چشمگیر و موثر بود. ایده‌های امام موسی صدر با توجه به وضعیت لبنان وحدت بین همه مذاهب و اقوامی بود که در لبنان بودند. در لبنان رئیس جمهور از یک مذهب است و نخست وزیر از مذهب دیگر. یک چنین تقسیم بندی وجود دارد. امام موسی صدر هم بر وحدت ادیان و مذاهب تاکید داشتند. با توجه به این وضعیت نظریه ایشان برای همه مطلوب بود. ایشان زمانی که در لبنان بودند اسرائیل حملات زیادی را انجام می‌داد. اسرائیل تلاش می‌کرد حکومت لبنان را به هم بریزد. اما آقای صدر یکی از موانع این کار به حساب می‌آمدند. ایشان ویژگی‌های خاصی داشتند، شخصیت مورد احترامی و اثرگذاری بودند. به همین خاطر برای اسرائیل به نظر می‌رسید که با ربایش ایشان نقشه‌های تفرقه افکنانه و جنایات آن‌ها بهتر انجام می‌شد. او می‌گوید اطلاعاتی از زنده ماندن یا شهادت ایشان ندارم. اما ایشان از نظر سنی سن بالایی داشتند. اگر زنده باشند حدودا ۹۰ سال سن را دارند. اما خانواده ایشان تا یکی دو سال قبل که خدمت آیت‌الله هاشمی می‌رسیدند هنوز امیدوار بودند که امام موسی صدر در قید حیات باشند. قبل از سقوط حکومت قذافی هم کسانی می‌آمدند و عنوان می‌کردند که ایشان یا شخصی شبیه ایشان در فلان زندان دیده شده اند.