الیور استون: پناهی را نمی‌شناسم

صبح چهارشنبه 5 اردیبهشت ماه، الیور استون سینماگر سرشناس امریکایی در نشستی خبری در پردیس سینمایی «چارسو» محل برگزاری سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر حاضر شد و به سوالات خبرنگاران پاسخ داد.

به گزارش ایسنا، امیر اسفندیاری معاون بین الملل جشنواره توضیحاتی مقدماتی درباره "استون" مطرح کرد و البته یک اتفاق جالب توجه واکنش‌های خاص استون به هنگام حضور در نشست بود و اینکه قبل از هر چیز خواست صحبتی کوتاه با "گادفری چیشایر" منتقد مطرح آمریکایی حاضر در نشست داشته باشد.

این کارگردان سپس در سخنانی درباره اولین سفر خود به ایران گفت: این سفر با مهمان نوازی و واکنش گرم و دوستانه مردم و شما همراه بود و من با لبخندهای زیادی مواجه می‌شوم و این مشوقی برای من بود که اهمیت فیلم را یادآور شد.

او افزود: در طول سالیان کار خودم ۱۰ - ۱۲ تا فیلم ایرانی دیده ام و همیشه فیلمهای ایرانی را تحسین کرده ام. تا الان هم ۱۰ فیلم دیده ام و الان با آرامش در هتل هم فیلم تماشا می‌کنم تا با فراغ بال هم با فیلمهای ایرانی و هم با فیلمهای آسیایی بیشتر آشنا شوم.

استون همچنین در پاسخ به دلایل سفرش به ایران گفت: بخاطر تاریخ ایران و ۲۵۰۰ سال موجودیت روی نقشه کره زمین و امپراتوری کورش و داریوش هخامنشی که برایم بسیار جذاب بود دوست داشتم به ایران سفر کنم. پسرم "شان" هم که چند سال پیش آمده بود تعریف کرد که اوقات خوبی را در ایران داشته و الان همسرم نیز همراهم هست در حالی که پیش از این فرصت سفر به ایران برایم فراهم نشده بود.

وی درباره جشنواره بوسان که داور بود و به فیلم «سد معبر» جایزه داد نیز اظهار کرد: این فیلم به دلیل صداقت شفافی که در بیان مشکلات تهران و شهرداریاش داشت، برایم بسیار جذاب بود.

او در ابتدای این نشست در پاسخ به سوال ایسنا مبنی براینکه با توجه به سابقه فیلمسازی و ساخت فیلم درباره چهره‌های سیاسی جهان آیا برنامه ریزی خاصی برای ساخت فیلم از چهره های سیاسی یا غیرسیاسی ایران درنظر داشته است؟ گفت: من خودم را ژورنالیست نمی دانم بلکه دراماتیست هستم. وقتی از این کار خسته می‌شوم سراغ مستند می‌روم چون با آدمهای ملموس و رهبران واقعی درگیر می شوم و با چاوز، کاسترو، عرفات، نتانیاهو، پوتین، و ... در این موضوع صحبت کرده ام. اما درحال حاضر برای این مدت برنامه ویژه ای برای فیلمسازی یا مصاحبه از شخصیت سیاسی یا غیر سیاسی ایرانی ندارم و چند وقت پیش قصه ای جعلی ساخته شد که درخواست مصاحبه با احمدی نژاد داشتم اما اینجا قویا تکذیب می‌کنم و چنین چیزی اتفاق نیفتاده است.

استون تاکید کرد : من آنقدرها هم آدم جاه طلبی نیستم ولی اگر روزی فرصتی دست بدهد شاید بخواهم از یک شخصیت ایرانی فیلم بسازم.

او در پاسخ به دبورا یانگ منتقد هالیوود ریپورتر درباره وضعیت جعفر پناهی و ممنوع الخروجی او برای حضور در جشنواره کن گفت: این شخص را خیلی نمی‌شناسم ولی برای یک فیلمساز فکر می‌کنم مهم این باشد که فیلم بسازد و در ایران و چین و ..‌.. از این اتفاق ها می افتد. من تا جای ممکن، طرفدار آزادی بیان هستم ولی چون مسائل سیاسی را نمی دانم اعلام نظری ندارم که میزبانان من هم آزرده خاطر نشوند.

استون درباره اظهارنظر اخیرش در مسترکلاسی که داشت و گفت فیلم‌های ایرانی و هندی را خسته کننده می داند و برایش تعجب آور است که چطور این فیلمها در جشنواره ها جایزه می‌گیرند، بیان کرد: من یادم نمیاد به طور خاص فیلمهای ایرانی و هندی را گفته باشم و از امیر اسفندیاری هم خواستم، موضوع را روشن کند. من از دانشجویان خواستم در فیلم‌هایشان کشمکش ایجاد کنند و این یک توصیه بود. حتما بیلی وایلدر را می‌شناسید و او به فیلم های من انتقاد دارد و این نوع نظرات کلا شخصی است.

او افزود: اما نکتهای در ایران به سوتفاهم تبدیل شده و آن اینکه داریوش به دلیل مشکل جسمی، جنگ را ترک میکند و بعد «اسکندر» پیروز میشود اما او به جسد امپراتوری پارس احترام می‌گذارد. اسکندر معتقد بوده یک امپراتوری چند ملیتی تشکیل دهد مثل سازمان ملل متحد امروز، هرچند در پروسه جنگ‌اش ‌ با داریوش هم برخی ایرانیان سبب شکست امپراتوری پارس شده بودند.

استون با اشاره به اینکه زمان اکران فیلم «اسکندر» خیلی بد بود و درست زمانی بود که جرج بوش تصمیم گرفت به عراق حمله کند، گفت: تنها انتقادی که درباره حضور من در ایران مطرح شد از سوی برخی رسانه‌های افراطی اسراییلی بود که همانها هم ماجرای نادرست مصاحبه و ساخت فیلم از احمدی‌نژاد را پخش کردند.

وی در پاسخ به سوال یک رسانه عربی مبنی بر اینکه اگر بخواهد فیلمی درباره جنگ بسازد سراغ کدام یک از کشورهای سوریه، یمن، عراق و فلسطین می‌روید و به چه دلیل؟ بیان کرد: موضوع عظیمی را مطرح کردید، مستند مدیوم بهتری است. من سال ۲۰۰۸ فیلمی با نام «دبلیو» درباره رییس جمهور شدن بوش ساختم و فیلم با جنگ فاجعه بار عراق تمام شد که شکست او را نشان می‌داد. صحنهای در این فیلم هست که اعضای کابینه دولت آمریکا هستند و با نشان دادن خاورمیانه روی نقشه از اهداف مهم آمریکا صحبت میکنند. «دیکچنی» در صحنهای می‌گوید پول نفت و منابع طبیعی نتیجه آن اهداف است و درباره خروج از این منطقه می‌گویند که، استراتژی خروج نداریم و نمی‌دانم چطور باید این موضوع را به درام درآورم. این فیلمها در آمریکا آنطور که باید استقبال نشد و ناراحتم از اینکه مردم آمریکا دیگر به این موضوع اهمیت نمی‌دهند.

او افزود: در آمریکا سیاست تغییر رژیم در برخی کشورها را از سال ۲۰۰۱ شروع کردند که به ایران ختم میشود. ما عراق را نابود کردیم و لیبی هم همینطور. سیاستمداران آمریکا تئوری تخریب خلاقانه دارند و حتی اسمش هم مشمئزکننده است. امریکا هر معاهده جهانی را که لازم باشد زیر پا می‌گذارد. درواقع تلنباری از نابودی را در خاورمیانه باقی می‌گذاریم و اسمش را هم صلح می گذاریم.

استون در بخش دیگری از سخنانش گفت: همسر اول من خانم زیبایی لبنانی بود و از سالها قبل با مردم لبنان و طبیعت زیبای آن آشنا بودم.

استون در پاسخ به اینکه آیا موفقیت سینمای ایران در اسکار یا گلدن گلوب می‌تواند سیاسی باشد؟ ضمن پرسش از اینکه فیلمساز اسکاری ایران و فیلم‌هایش چه کسی بوده است، گفت: من این سوال را بدون اطلاعات درباره نحوه جمع کردن آرای اسکار نمی‌توانم جواب دهم ولی خیلی وقتها، این فیلم‌ها انتقاد سیاسی خاصی ممکن است نداشته باشند چون به نظرم شاید انقلاب باعث شده همچنان لطافت و شادابی زیادی را نگه دارید.

وی در پاسخ به اینکه اظهارنظرش درباره آزادی بیان هنری و به ویژه درباره کشوری که الان در آن حضور دارد را بیشتر توضیح دهد، به یک فیلم خود که در آمریکا با مشکل روبرو شد اشاره کرد و گفت: بلایی که سر فیلم «دابلیو» من آمد نیز همین بود و به سختی گیشه داشت. موضوع «اسنودن» هم همینطور بود کسی علاقهمندی به ساخت آن نشان نداد اما درباره ایران اطلاع کافی ندارم، درباره «اسنودن» هم پول را از فرانسه گرفتم.‌ امنیت ملی برای همه کشورها مهم است و ممکن است گامهای سختی برای پاسداری از آن بردارند. نکته این است که فیلمساز با ظرافت، مسائل را مطرح کند و ظرافت تنها راه دور زدن نظام سانسور است. در آمریکا هیچ پخش کنندهای فیلم مرا قبول نکرد و در حالی که باید پریمر آن در کن اتفاق میافتاد چون تهیه کننده فیلم فرانسوی بود، پخش کنندهای که داشتم می‌خواست اول در آمریکا نمایش دهد که فیلم با فروش کمی روبرو شد اما در اروپا وضع بهتری داشت‌.

او خطاب به خبرنگار فرانس پرس که سوال قبلی را پرسیده بود، ادامه داد: مادرِ من فرانسوی است و به همین دلیل اظهارنظری برای فرانسه دارم. شب گذشته در هتل شوکه شدم وقتی در تلویزیون ایران آقای مکرون رئیس جمهور فرانسه را دوشادوش آقای ترامپ دیدم که درباره لزوم بازنگری در برجام صحبت می‌کردند و من باتاسف یاد خاطرهای از رییس جمهور مقتدر شیراک انداخت که برای حمله به عراق به جورج بوش نه گفت. اما آقای مکرون جوانکی که نه از تاریخ شناختی دارد و نه از سنت عظیم بزرگ و عظیم فرانسه اطلاعات کافی دارد برایم باور نکردنی بود. او مثل سارکوزی در زمره افرادی قرار دارد که میخواهد برای قدرتمندتر جلوه دادن فرانسه راه ایستادن کنار آمریکا را انتخاب کرده است و این یادآور دوران استعمار قدیم فرانسه است. باید به او گفت آن دوران تمام شده و آقای مکرون باید اینها را یاد بگیرد.

استون در پاسخ به اینکه آیا سینمای ایران برای غربی‌ها قابل درک است، گفت: مردم آمریکا هنوز به فیلم دیدن با زیرنویس عادت نکرده‌اند و به همین دلیل فیلم‌های فرانسوی به آمریکا نفوذ نکرده است و چطور میتوان این انتظار را از سینمای چین یا ایران داشت؟ متاسفانه آمریکا کشور عظیم به لحاظ جغرافیایی و درعین حال منزوی است و خیلی از خود متشکر است و فقط به فیلمهای خود افتخار می‌کند و نمی‌توان انتظار داشت احساسات و ظرافتهای حسی بین المللی را درک کند.

وی همچنین گفت: مجموعه‌هایی همچون «نت فیلیکس» فقط به دنبال پول هستند و شاید بهره‌کِشی هم بکنند. اما اینکه به فرهنگی ورود کنند یا خیر را کسی نمی‌داند و فقط هرازگاهی فیلم یا سریالی اروپایی را به آمریکا می‌آورند و فعالیت‌شان بیشتر محدود به همین چیزهاست.

الیور استون همچنین در بخش پایانی این نشست در پاسخ به سوالات دیگری درباره تحرکات خاورمیانه و همچنین جنگ ایران و عراق اظهار کرد: به نظرم عربستان سعودی از برهم‌زنندگان اصلی در خاورمیانه است و چقدر خلاقانه مشغول تخریب در منطقه است. در جنگ ایران و عراق، آمریکا از عراق حمایت کرد هر چند گفته شد که تسلیحات را آلمان به عراق داده است اما همه این‌ها مسائل پشت سناریو است و از نظر من جنگ ایران و عراق یک نمونه تمام عیار از یک جنگ نیابتی بود. به همین دلیل می‌گویم که بحث اصلی خیلی بزرگ‌تر از این چیزهاست.

او در آخر در پاسخ به اینکه پیش از این جورج بوش را به "جان وین" تشبیه کرده بود و الان "دونالد ترامپ" را به کدام شخصیت سینمایی تشبیه می‌کند، گفت: در اسطوره‌های بابل یک شخصیت شیطانی است که به نظرم ترامپ شبیه اوست.