فرارو- رجب طیب اردوغان رییس جمهوری ترکیه با پیروزی در انتخابات این کشور اختیارات گسترده و تازه‌ای را به قدرت خود افزوده است. با حذف کرسی نخست وزیر پارلمان این کشور نیز عملا تضعیف شده است.
غرب و آمریکا از پیروزی اردوغان استقبال پر رنگی انجام ندادند. کاخ سفید خواستار تقویت دموکراسی در ترکیه شد. محرم اینجه نامزد اصلی مخالفان در این انتخابات هشدار داده که ترکیه وارد دوره خطرناک حاکمیت مطلقه یک نفر شده است.
در انتخاباتی ترکیه اردوغان موفق شده ۵۳% از آراء را کسب کند. اینجه هم تنها ۳۱% آراء را به دست آورد.
رجب طیب اردوغان که ۶۴ سال دارد با تقویت اقتصاد کشور پایگاه محکمی برای خود ایجاد کرده است، اما درعین حال با سرکوب مخالفان و زندانی کردن نزدیک به ۱۶۰ هزار نفر افکار‍‌عمومی کشور را دو شقه کرده است.
تغییرات در قانون اساسی ترکیه رییس جمهوری را قادر می‌کند که مستقیما مقام‌های ارشد دولت از جمله وزرا و معاون رییس‌جمهوری را منصوب کند، در نظام قضایی کشور دخالت کند و اعلام وضعیت اضطراری کند.
اردوغان چه مسیری را در دوره جدید در پیش خواهد گرفت؟
دکتر عبدالرضا فرجی راد استاد دانشگاه، سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان و تحلیلگر مسائل ژئوپلتیک در باره تحولات سیاسی در ترکیه به خبرنگار فرارو گفت: "رییس جمهوری که انتخابات زودرس برگزار می‌کند، طبیعتا محاسباتی انجام داده است و براساس آن عمل می‌کند. وقتی آقای اردوغان انتخابات را جلو انداخت تاحدود زیادی مشخص بود که او برنده انتخابات است."
او افزود: «تیم اردوغان برنامه ریزی خوبی داشت، با احزاب دیگر متحد شدند، فضای بهتری را هم برای مخالفان فراهم کردند که همین امتیازی برای آقای اردوغان به حساب می‌آمد. چرا که او بعد از کودتا فشار زیادی به مخالفان وارد کرد، اما در این انتخابات توانست کمی میدان را برای آنها باز کند. به گونه‌ای که صلاح الدین دمیرتاش رهبر حزب کردی دموکراتیک خلق‌ها توانست از زندان در این انتخابات نامزد شود و صحبت هایش از زندان پخش می‌شد. این وضعیت فضای مساعدتری برای اردوغان ایجاد کرد چرا که مخالفان او را متهم به دیکتاتوری می‌کردند، حالا او می توانست نشان دهد که ادعای مخالفان خیلی با واقعیت همخوانی ندارد.»
این تحلیلگر مسائل خاورمیانه درباره وضعیت مخالفان و تقویت جایگاه آنها در این دوره از انتخابات گفت: «اخیرا برای اقتصاد ترکیه مشکلاتی به وجود آمده و ارزش پول ملی این کشور کاهش یافته است. پس از کودتای نافرجام در ترکیه اردوغان با مخالفان به سختی برخورد کرد که واکنش منفی غرب، به ویژه اروپا را در پی داشت این اتفاقات باعث شد سرمایه گذاری در ترکیه به شدت کاهش یابد. باید این نکته را در نظر گرفت که ترکیه به این دلیل در دوران نخست وزیری و ریاست جمهوری اردوغان به یک قدرت اقتصادی تبدیل شد که توانست سرمایه گذاری و اعتبار خارجی را به کشور جذب کند.»
او اظهار کرد: «بخشی از حامیان اردوغان به دلایل بهبود وضعیت اقتصادی در اردوگاه او مانده اند، حالا با خروج سرمایه‌ها از کشور ممکن است مخالفان اردوغان نیز افزایش یابند. تاکنون که اکثریت مردم ترکیه بحران اقتصادی را گذرا دانسته اند، اما اگر قرار باشد سقوط پول ملی تداوم یابد اردوغان نیز نمی‌تواند به موفقیت‌های سیاسی خود در آینده خوشبین باشد.»
فرجی راد درباره وضعیت احزاب مخالف گفت: «در این انتخابات اگر مخالفان قدرت و موقعیت مناسبی پیدا کردند به این خاطر بود که اردوغان فضا را باز کرده بود. مخالفان نیز از موقعیت حداکثر استفاده را اکردند و با تبلیغ مواضع خود موفقیت هایی کسب کردند.»
این کارشناس مسائل بین الملل درباره رویکرد اردوغان در دوره جدید گفت: «به نظر می‌رسد اردوغان در آینده سختگیری‌های چند سال اخیر در داخل کشور را اعمال نکند. با توجه به مشکلات اقتصادی اخیری که در این کشور به وجود آمده است، به نظر می‌رسد اردوغان می‌خواهد به وضعیت گذشته خود باز گردد. رابطه با اروپا و آمریکا را بهبود دهد. در مورد سیاست رویارویی با همسایه‌ها هم تجدید نظری صورت دهد. شاید سوریه یکی از کشور‌هایی باشد که اردوغان بخواهد با تغییر سیاست نسبت به آن به دنبال کسب سود از فرآیند بازسازی آن برآید. در مورد عراق هم همینطور است.»
او تاکید کرد: «اگر دوران مسئولیت اردوغان در ترکیه را به دو دوره تقسیم کنیم، یک دوره کاملا موفقیت آمیز را می‌بینیم که تمرکز اردوغان بر روی اقتصاد بود، ترکیه را از یک وضعیت بد اقتصادی به عرش رساند و حالا جزو پانزده قدرت اقتصادی جهان است.»
به گفته فرجی راد "در دوره دوم، اردوغان سیاست را وارد مسائل اساسی ترکیه کرد، به مسائل خاورمیانه ورود پیدا کرد که بحران‌هایی هم ایجاد نمود، بهار عربی باعث شد که اردوغان تصور کند که موفقیت‌های اقتصادی می‌تواند با موفقیت‌های سیاسی ترکیب شود و چیزی شبیه به دوره عثمانی را به وجود آورد. او سعی کرد که بستری فراهم کند تا استانبول و آنکارا جهان اسلام را مدیریت کنند. در این دوره بود که اردوغان ضربه خورد، تندروی و بزرگنمایی کرد. مقداری توهم وارد سیاست ترکیه شد. تصور من این است که اردوغان به دوره اول خود باز خواهد گشت، بر اقتصاد متمرکز می‌شود و انتظار دارد که در انتخابات ۵ سال آینده هم پیروز شود. اگر به دنبال این هدف است طبیعتا باید روابطش را با اروپا، آمریکا و همسایه‌های خود بهبود بخشد. "
این استاد دانشگاه درباره روابط ترکیه با ایران در دوره جدید ریاست جمهوری اردوغان گفت: «من تصور می‌کنم اردوغان روابط با ایران را همچون گذشته حفظ خواهد کرد، اما نباید انتظار داشت که در دوره‌ای که تحریم‌های سنگین علیه ایران آغاز می‌شود آقای اردوغان و ترکیه همان روند دوره گذشته تحریم ها را در پیش گیرند. چون خیلی از فضا‌هایی که دو کشور در تحریم‌های قبلی ایران ایجاد کرده بودند، توسط آمریکا کشف شده است. دستگیری ضراب و افراد دیگر که در جریان دورزدن تحریم‌ها به ایران کمک می‌کردند از جمله این موارد است. جریمه‌های سنگینی برای بانک‌ها و شرکت‌های ترکیه وضع شده که اقتصاد ترکیه را تحت تاثیر قرار داده است. به این ترتیب من تصور نمی‌کنم آقای اردوغان و دولت ترکیه آن همکاری‌ها را با ایران ادامه دهند. با این حال او علاقمند به گسترش روابط اقتصادی با ایران است.»
