شهروند نوشت: این‌روز‌ها بانک‌ها شلوغ‌تر از همیشه به نظر می‌آیند. خیلی‌ها تنها برای یک پرسش آمده‌اند. اینکه کدام بانک سود بیشتری می‌دهد؟ خیلی‌ها آمده‌اند حسابشان را ببندند و در بانکی با سود بیشتر حساب باز کنند و عده‌ای دیگر کلا قید حساب بانکی را زده‌اند و با ریزش عجیب و غریب ارزش پول به دنبال راه‌های جایگزین سرمایه‌گذاری می‌گردند.
در روز‌های میانه شهریور راهی تعدادی از بانک‌ها شدم تا بدانم کدام بانک سود بیشتری دارد؟! آن‌هم با شرایط فعلی که به بانک‌ها اعلام شده است، سود بیشتر از ١٥درصد پرداخت نکنند. با این حال بیشتر بانک‌ها برای سپرده‌های یکساله و حتی کمتر از آن سودی بین ١٨ تا ٢٠درصد پرداخت می‌کنند؛ البته برخی بانک‌ها برای پرداخت سود‌های بالاتر شرط گذاشته‌اند و در ازای مبالغ بیشتر، سود بیشتر می‌دهند. با این حال برخی بانک‌ها هم وجود دارند که پایشان را از دایره قوانین درازتر نکرده و سود سپرده‌های بلندمدتشان از ١٥درصد فراتر نمی‌رود.
سپرده بیشتر، سود بالاتر
بانک شهر اولین انتخابم بود. با دیدن این حجم از شلوغی یکه خوردم و به نظرم آمد که باید ساعت‌های زیادی را برای پرسیدن چند سوال در آن‌جا سپری کنم. یکی آمده بود پولی که دارد را سپرده کند و دیگری برای گرفتن وام اقدام کرده بود. خواسته‌ها یکی نبود، اما تعداد کثیری برای گرفتن اطلاعات سود سپرده آمده و در صف انتظار ایستاده بودند.
می‌گفتند به اطلاعیه‌های رسمی اطمینان ندارند، زیرا تجربه برایشان ثابت کرده است سودی که برخی بانک‌ها می‌پردازند، با سودی که بانک مرکزی به رسانه‌ها می‌گوید زمین تا آسمان فرق دارد.
قبل از اینکه سوالی بپرسم، مسئول باجه پرسید «برای سپرده چقدر پول دارید؟»
- ١٠٠میلیون تومان، راستی سود چند‌درصد دارد.
- «اگر سپرده‌تان یکساله باشد، برای ١٠٠میلیون تومان سود سالیانه ٢٠درصد است که به صورت روزشمار پرداخت می‌شود.
- برای مبلغ‌های پایین‌تر چطور؟
- «سود سپرده‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت بستگی به سپرده دارد؛ تا ٥٠میلیون تومان سود سپرده‌های بلندمدت ١٥درصد است و ٥٠میلیون به بالا سود ٢٠درصد حساب می‌شود.»
بانکی‌ها: همین حالا حساب باز کنید
بانک مرکزی در اطلاعیه‌ای اعلام کرده است که تمدید یا افتتاح سپرده سرمایه‌گذاری مدت‌دار جدید با رعایت نرخ سود علی‌الحساب مصوب شورای پول و اعتبار ابلاغی و حداکثر به میزان ١٥درصد مجاز است. با این وجود به نظر نمی‌رسد بقیه بانک‌ها هم چندان این بخشنامه را جدی گرفته‌اند.
به بانک دیگری رفتم تا وضع پرداخت سود سپرده را از سایر بانک‌ها پیگیری کنم.
«سود پرداختی ما برای زیر ٥٠میلیون تومان ١٩درصد، برای ١٠٠-٥٠میلیون تومان ٢٠درصد، بیش از ١٠٠میلیون تومان ٢١درصد و بالاترین سود پرداختی‌مان ٢١درصد برای سپرده‌های بالاتر از ٣٠٠میلیون تومان است.» این را مسئول یکی از شعب بانک پارسیان می‌گوید.
او می‌گوید: مردم از سپرده‌هایی با سود بالاتر استقبال می‌کنند و در شرایط حاضر امن‌ترین روش سرمایه‌گذاری است!
اما سوالی که نه‌تنها من را بلکه چندین و چندنفر را به خود درگیر کرده بود، این بود که با توجه به بازار آشفته طلا، دلاری و مسکن، این امکان وجود دارد که سود سپرده‌های بانکی به صورت قانونی بیشتر شود؟
بانکداران، اما به مردم اطمینان می‌دهند که سود قانونی از سود‌هایی که بانک‌ها درحال حاضر می‌پردازند، بالاتر نمی‌رود. البته تأکید می‌کنند: «اگر همین حالا حساب باز کنید و پولتان را سپرده با تعرفه‌هایی که گفتم، سود مورد نظر را دریافت می‌کنید. اما با پایان رسیدن آن سررسید، نرخ جدید برای آن اعمال می‌شود.»
نفر بعدی، نوبت کمی آن طرف‌تر ایستاده، به نظر می‌رسد او هم سوال‌های من را دارد و به دقت گوش می‌دهد و با تمامشدن سوال‌هایم به باجه مراجعه نکرد و از بانک خارج شد.
مراجعه‌کننده دیگری که محمد نام دارد، می‌خواهد بداند در تنگنای اقتصادی بهتر است اکنون حساب سپرده باز کند یا منتظر طرح ویژه‌ای باشد که از سود بیشتری بهره ببرد؟ سوالی که چند دقیقه پیش مسئول شعبه در پاسخ فرد دیگری گفته بود، دوباره تکرار می‌کند: «هنوز طرح ویژه‌ای به ما اعلام نشده، بهتر است اکنون سپرده‌گذاری کنید؛ چرا که ممکن است با تغییر نرخ سود مواجه شوید.»
نه طرح ویژه داریم و نه سود بالاتر می‌دهیم
بانک صادرات خلوت‌تر از بقیه بانک‌ها به نظر می‌رسد؛ نه جمعیت زیادی می‌رود و نه می‌آید. از هیچ اطلاعیه و طرح و تبلیغی هم روی در‌های بانک خبری نیست. این بانک در میان بانک‌هایی که تاکنون سر زده‌ام، تنها بانکی است که نرخ ١٥درصد را برای سپرده‌های یکساله قرار داده است و البته برخلاف دیگر بانک‌ها خلوت‌تر هم به نظر می‌رسد. نه خبری از طرح ویژه است و نه افزایش سود و به گفته یکی از مدیران این بانک «با اتمام مدت‌زمان سپرده و با پایان رسیدن یک سال اگر برای برداشت سپرده اقدام نکنید، به طور خودکار تمدید می‌شود تا زمانی که دوباره برای برداشت اقدام کنید.»
ازدحام برای بستن حساب
به یکی دو بانک دولتی دیگر سر زدم؛ آنها هم از نرخ سود قانونی بانک مرکزی تجاوز نکرده‌اند، اما بسیار شلوغ و پرازدحام به نظر می‌رسند! بانک‌های تجارت و ملت هم ازجمله بانک‌هایی بودند که جای تکان‌خوردن نبود.
به هر سختی بود وارد شدم؛ گپ‌وگفتی هم با مراجعان بانکی داشتم. دختر جوانی آمده بود تا حساب سپرده‌اش را در بانک ملت ببندد و در برخی بانک‌ها مانند بانک شهر یا آینده سپرده جدیدی باز کند که سود بیشتری دارند؛ البته این حکایت مشتری‌های زیادی است.
مرد میانسالی که از گرمای هوا کلافه شده است، در حالی که خود را با دفترچه‌اش باد می‌زند، می‌گوید: «این‌جا برای یک سال به سپرده ٢٠ تا ١٠٠میلیون تومان سود ١٥درصد می‌دهند و طرح ویژه‌ای هم ندارند که به آن دلخوش کنیم؛ اما بقیه بانک‌ها اینطور نیستند.»
امثال این مشتری در این بانک‌ها کم نبودند و عده‌ای هم از اوضاع نابسامان اقتصادی گله داشتند برای همین آمده بودند تا حساب‌هایشان را ببندند و در بازار سرمایه‌گذاری کنند. دلیل عمده‌شان هم این بود که ارزش پول و سرمایه‌شان به‌سرعت آب می‌رود و پول در بانک گذاشتن دیگر نمی‌صرفد.
لطفا حسابتان را نبندید!
بانک تجارت اوضاعش بهتر به نظر می‌رسید شاید به این دلیل که این بانک کمی سود بیشتر می‌دهد و کارمندان وقت زیادی می‌گذارند تا مشتری را به همین اندک افزایش سود دلخوش کنند و مانع از بستن سپرده‌هایشان شوند. در آن شلوغی با هر سختی که بود خودم را به باجه‌ای رساندم و نرخ سود این بانک را برای سپرده‌های طولانی‌مدت پرسیدم قبل از آنکه مسئول باجه به سوالم جواب دهد، یکی از مراجعانی که منتظر مانده بود تا نوبتش برسد، گفت: «چقدر پول داری؟» انگار می‌خواست نوبتش زود‌تر برسد. مسئول باجه گفت که «از ٢٠ تا ١٠٠میلیون تومان ١٨درصد و ١٠٠میلیون بیشتر ٢٠ درصد» اینطور که به نظر می‌رسد در حال حاضر هیچ یک از بانک‌ها طرح ویژه‌ای ندارند تا در اختیار مراجعان قرار دهند.
نرخ قانونی سود سپرده ١٥ درصد است
به دنبال اقدام اخیر بانک‌ها برای دریافت سپرده‌های مدت دار یکساله با نرخ سود بالا، بانک مرکزی اعلام کرد که بخشنامه ابلاغی برای سود بانکی فقط برای مدت یک ماه است و خارج از آن مجاز نیست.
اخیرا بانک مرکزی طی بخشنامه‌ای به بانک‌ها اعلام کرد که حساب‌های سپرده‌ای که در فاصله دوم تا یازدهم شهریورماه سال قبل افتتاح کرده بودند را می‌توانند به مدت یک ماه تمدید کنند. به دنبال ابلاغ این بخشنامه بود که طی روز‌های اخیر اغلب بانک‌ها در کنار افتتاح حساب‌های قبلی دست به افتتاح حساب‌های جدید یکساله با نرخ سود‌های بالاتر از نرخ متعارف شبکه بانکی (۱۵ درصد) کردند به طوری که اکنون نرخ سود در شبکه بانکی تا ۲۳ درصد می‌رسد. اما آنطور که بانک مرکزی در تازه‌ترین اطلاعیه خود اعلام کرده است تمدید یک‌ماهه قرارداد‌های سپرده‌گذاری صرفا معطوف و منحصر به قرارداد‌های سپرده سرمایه‌گذاری مدت‌دار یکساله‌ای است که طی دوم شهریور تا ۱۱ شهریور ۱۳۹۶ منعقد شده است. همچنین افتتاح سپرده سرمایه‌گذاری مدت‌دار جدید با رعایت نرخ سود علی الحساب مصوب شورای پول و اعتبار ابلاغی و حداکثر به میزان ۱۵ درصد مجاز است.
بنابر اعلام بانک مرکزی پیرو بخشنامه شماره ۱۸۴۶۶۴/۹۷ تاریخ ۲۹ مرداد ۱۳۹۷ موضوع اعلام امکان تمدید یک‌ماهه قرارداد سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار و با توجه به پرسش‌ها و برداشت‌های متفاوت شبکه بانکی کشور از مفاد این بخشنامه، بانک‌ها و موسسات اعتباری موارد زیر را مدنظر قرار دهند:
۱- همچنان که پیش‌تر اعلام شد سیاست‌های جدید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران درخصوص نرخ سود سپرده‌های بانکی متناسب با شرایط و اقتضائات روز در دست تدوین بوده و به زودی به شبکه بانکی کشور ابلاغ خواهد شد.
۲- تأکید می‌شود تمدید یک‌ماهه قرارداد‌های سپرده‌گذاری صرفاً معطوف و منحصر به قرارداد‌های سپرده سرمایه‌گذاری مدت‌دار یکساله‌ای است که در سال گذشته و در بازه زمانی دوم شهریور ۱۳۹۶ تا ۱۱ شهریور ۱۳۹۶ منعقد شد.
۳- قرارداد‌های سپرده‌گذاری مذکور با همان شرایط قرارداد و صرفاً حداکثر تا مدت یک‌ماه دیگر قابل تمدید است؛ لذا تمدید قرارداد‌های سپرده‌گذاری مورد اشاره برای مدتی بیش از یک‌ماه به هیچ وجه مجاز نیست.
۴- افتتاح سپرده سرمایه‌گذاری مدت‌دار جدید با رعایت نرخ سود علی الحساب مصوب شورای پول و اعتبار ابلاغی طی بخشنامه شماره ۱۷۳۷۹۳/۹۶ تاریخ پنجم شهریور ۱۳۹۶ و حداکثر به میزان ۱۵ درصد مجاز است.
۵- بدیهی است این بانک همچنان بر این مهم که بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی باید در تعیین و اعلام نرخ سود علی‌الحساب سپرده‌های مذکور با تحلیلی جامع و برآورد شرایط و روند‌های آتی اقتصادی، ابتدا نرخ سود مورد انتظار سپرده‌های سرمایه‌گذاری در پایان دوره را پیش‌بینی کرده و سپس درصدی از آن را به عنوان نرخ سود علی الحساب سپرده‌های سرمایه‌گذاری تعیین کنند و بدین‌لحاظ نرخ سود علی الحساب می‌باید همواره کمتر از نرخ سود قطعی پایان دوره باشد، تأکید دارد.
پاسخ هادی حق‌شناس، اقتصاددان به یک پرسش مشتریان
چرا سود بالای بانکی به ضررمان است؟
مشتریان بانک‌ها نباید انتظار سود عجیب‌وغریب داشته باشند، زیرا این ماجرا درواقع به زیان خودشان است. درحال حاضر سود بانکی در کشور‌های پیشرفته بسیار ناچیز و در حد یک یا ٢درصد است، علت هم این است که سود بالای بانکی موجب گران شدن سود وام و در نتیجه گران شدن کالا‌ها می‌شود، زیرا بسیاری از کارخانه‌های تولیدی از وام بانکی استفاده می‌کنند. از این گذشته بانک‌ها برای پرداخت سود‌های عجیب‌وغریب مجبور به دلالی و موجب بالا رفتن قیمت در بازار‌هایی مثل طلا و ارز و مسکن می‌شوند، به همین دلیل همواره یکی از اهداف دولت‌ها کاهش نرخ سود بانکی و تسهیلات بوده است، زیرا بخشی از تولیدکنندگان با استفاده از تسهیلات و وام می‌توانند به بقای خود ادامه دهند، به همین جهت این دو با یکدیگر رابطه مستقیمی دارند که موجب کاهش قیمت تمام‌شده کالا می‌شود و در این صورت بنگاه‌های اقتصادی وام‌های ارزان‌تری را دریافت کرده و می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند.
البته لازم به ذکر است برای تحقق این موضوع چندین پیش‌فرض وجود دارد که از مهمترین این پیش‌فرض‌ها می‌توان به انضباط مالی دولت اشاره کرد، زیرا زمانی که دولت انضباط مالی داشته باشد، می‌تواند نرخ رشد نقدینگی را کاهش دهد که در این صورت نرخ تورم هم کاهش پیدا می‌کند. دولت تنها در این صورت می‌تواند انتظار کاهش سود بانکی را داشته باشد، چراکه در علم اقتصاد نرخ سود بانکی، تورم و تسهیلات با یکدیگر رابطه مستقیمی دارند، به همین جهت نمی‌توان انتظار داشت با تورم دورقمی نرخ سود بانکی پایین داشته باشیم و امری دور از واقعیت به نظر می‌رسد. به باور برخی، ما کشور تولید‌کننده نیستیم، اما باور اشتباهی را دنبال می‌کنند، چراکه ما کشور تولید‌کننده هستیم و تنها ١٠درصد از اقلام مورد نیاز کشور وارداتی است، به عبارت دیگر در تولید ناخالص ملی که ٤٥٠میلیون دلار است، تنها ١٠درصد کالا‌ها وارداتی و ٩٠درصد تولید داخلی است.
البته نباید از یاد برد برای کاهش تورم نیازمند یک سیاست بلندمدت مالی پولی و حتی اصلاح ساختار دولتی هستیم.
