پیچ تاریخی دیپلماسی ایران بار دیگر، تهران را به مسقط گره زده است. اگرچه این‌بار عمان تنها یار دیپلماتیک ایران نیست، اما هنوز یکی از معدود وفاداران است. روز گذشته تهران میزبان یک میهمان از مسقط بود. معاون سیاسی وزیر امور خارجه عمان برای ملاقات با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران به تهران آمد و ملاقاتی بین این دو دیپلمات انجام شد.
به گزارش شرق، در خبر‌های رسمی از این ملاقات آمده که در آن درباره مهم‌ترین مسائل منطقه‌ای و توسعه همکاری‌های دوجانبه تبادل نظر شده است. میهمان عمانی «محمد بن عوض‌الحسان» معاون سیاسی وزیر خارجه عمان بود که به دلیل حوزه گسترده وظایفش با عنوان معاون سیاسی، رایزنی در حوزه‌های مختلف در برنامه کاری او قرار دارد. مرکز دیپلماسی رسانه‌ای وزارت امور خارجه گزارش داده که در این دیدار دو طرف ضمن تأکید بر توسعه همکاری‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دو کشور، درخصوص مهم‌ترین مسائل منطقه‌ای گفتگو کردند.
مسقط سال‌ها کشور دوست ایران بوده؛ از سال‌های جنگ ظفار و حمایت شاه از سلطنت سلطان‌قابوس و ارسال نیرو به آن کشور پنج دهه گذشته، اما رفاقت دو کشور پابرجا مانده است. عمان در سال‌های بعد از انقلاب این رفاقت را ادامه داد و همه این‌ها موجب شد تا در برخی زمان‌های مبرم، نقش خود را ایفا کند. اصلی‌ترین نقش در این سال‌ها میانجیگری عمان بین ایران و آمریکا و کشور‌های اروپایی در دوران تحریم و قطع رابطه بود.
آنچنان که مذاکرات مخفی ایران و آمریکا در اواخر دولت احمدی‌نژاد، توسط واسطه‌ای از عمان و در مسقط انجام شد. این مذاکرات چند دور و در سطح فرستاده ویژه از سوی دولت دو کشور انجام شد. جان کری در کتاب خاطراتش که اخیرا منتشر شده در مورد این مذاکرات در یک فصل پرداخته است.
براساس روایت کری، «یک فرد عمانی به‌نام «سالم الاسماعیلی» بعد از میانجیگری برای آزادی کوهنورد‌های آمریکایی، پیشنهاد مذاکره با ایران در مسائل دیگر را با جان کری که در آن زمان رئیس کمیته روابط خارجی سنا بود، در میان گذاشت و کری به‌پیشنهاد «باراک اوباما»، رئیس‌جمهور وقت آمریکا برای گفت‌وگوی بیشتر دراین‌باره راهی مسقط شد».
جان کری در بخشی از این کتاب نوشته «سلطان‌قابوس راهنمایی‌های مهمی در جلسه اول در اختیارم گذاشت. او به من گفت: «زیربنای این مذاکره باید احترام واقعی و اصیل باشد. اگر ایرانی‌ها احساس کنند که به آنها زور گفته می‌شود یا با آنها ذلت‌بار برخورد می‌شود، فورا مذاکره را ترک می‌کنند»».
بعد از اینکه مذاکرات ایران و آمریکا، به‌صورت دوجانبه و در قالب یک مبحث حقوقی پیگیری شد، نقش عمان کم‌رنگ شد، اما گویی بهترین فرصت برای بهبود رابطه دوجانبه دو کشور ایجاد شده بود. عمان در مناسبات منطقه‌ای که با سناریوسازی محمد بن‌سلمان پیش می‌رفت، همراهی نمی‌کرد و یکی از اصلی‌ترین آنها، عدم همراهی عمان در تحریم قطر بود. اما شرایط منطقه به سطحی از التهاب رسیده که عمان متمایل به نقش‌آفرینی جدی‌تر شده است.
برخی کارشناسان معتقدند که اکنون فرصت مناسبی برای ایفای نقش منطقه‌ای پررنگ از سوی عمان است. با توجه به زلزله‌ای که ماجرای قتل خاشقجی در منطقه و مناسبات قدرت ایجاد کرده، فرصت مناسبی برای کاستن از اختیارات محمد بن‌سلمان ایجاد شده، فرصتی که می‌تواند به‌نفع حل بحران یمن تمام شود.
چندی‌پیش حسین جابری‌انصاری دستیار ارشد وزیر امور خارجه در امور ویژه سیاسی در عمان با یوسف بن‌علوی، وزیر مشاور در امور خارجه عمان دیدار و گفتگو کرد. با توجه به تمرکز جابری‌انصاری بر یمن و سوریه، می‌توان نتیجه گرفت که آن ملاقات بیش از هر چیز به حل بحران در این دو کشور متمرکز بود. از سوی دیگر، مسائل منطقه نیز در این ملاقات‌ها مغفول نیست، به‌ویژه آنکه در شرایط فعلی مناسبات ایران و عربستان به‌طور کلی قطع است درحالی‌که هر دو بر معادلات منطقه اثرگذارند.
تیرماه امسال محمدجواد ظریف در سفر به عمان با یوسف‌بن علوی دیدار کرد و درباره همکاری‌های مشترک دو کشور در زمینه‌های مختلف و شیوه‌های تقویت و گسترش آن و درباره موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی مورد اهتمام دو کشور تبادل نظر کرد. اسفندماه سال گذشته نیز یوسف بن علوی وزیر مشاور در امور خارجی عمان در راستای توسعه و تعمیق مناسبات دوجانبه به تهران سفر کرد.
یک مقام آگاه از ملاقات روز گذشته معاون سیاسی وزیر خارجه عمان با محمدجواد ظریف گفت که این ملاقات در قالب کمیته سیاسی دو کشور و متمرکز بر تقویت رابطه دوجانبه بود. رابطه دوجانبه دو کشور و سطح تعاملات روبه‌گسترش دو کشور موجب شد تا حتی مقررات روادید یک‌طرفه برای ورود اتباع عمان به ایران لغو شود؛ اگرچه با خروج آمریکا از برجام، بار دیگر کانال‌های ارتباطی دو کشور ایران و آمریکا منهدم شد و به‌نظر می‌رسد عمان غیر از پیگیری روابط دوجانبه، پتانسیل بازگشت به کارویژه سال‌های قبلش را دارد؛ همیشه میانجی. این‌بار حل پرونده یمن، سوریه، بهبود رابطه تهران- ریاض، تلاش برای آزادی نازنین زاغری و پرونده‌های مشابه موضوعاتی است که شاید میانجیگری عمان را بطلبد.
