فرارو- نامه تند و کم سابقه آیت الله محمد یزدی به آیت الله شبیری زنجانی از مراجع عظام تقلید واکنش‌های انتقادی فراوانی را در پی داشته است. این نامه از سوی فعالان سیاسی اصلاح طلب و میانه‌رو به شدت زیر سوال رفته است و از سوی دیگر برخی فعالان رسانه‌ای اصولگرا از آن حمایت کرده اند.
لحن نامه آیت الله یزدی تهدید آمیز است
به گزارش فرارو، انتشار تصاویری از دیدار آیت‌الله سید موسی شبیری زنجانی از مراجع عظام تقلید در قم با محمد خاتمی رییس دولت اصلاحات در فضای مجازی با واکنش تند و کم سابقه‌ای از سوی آیت الله محمد یزدی عضو شورای نگهبان، دبیر جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه روبه رو شد.
آیت‌الله یزدی در این نامه خطاب به این مرجع تقلید نوشته است: «چگونه میشود، حضرتعالی که فرصتی برای ملاقات با هیات رئیسه مجمع عمومی اساتید را ندارید، فرصت می‌کنید در منزل آقایی در تهران حاضر شوید و با این آقایان ملاقات داشته باشید!»
او در ادامه نامه خود آورده است: «یادآور می‌شوم مقام و احترام شما در سایه احترام به نظام اسلامی حاکم، رهبری و شأن مرجعیت است، پس لازم است این احترام و شئون مرجعیت را رعایت فرموده و ترتیبی اتخاذ فرمائید این گونه مسائل دیگر تکرار نگردد. ان شاء الله» نکرده است.
یزدی در نامه تاکید کرده است که پیش از این دوبار دیگر نامه‌هایی درباره مسائل دیگر برای آیت‌الله شبیری زنجانی نوشته است که "پاسخ قانع کننده ای" دریافت نکرده است.
این نامه در حالی منتشر شده است که در روز‌های اخیر اخباری از دیدار آیت الله شبیری زنجانی با مقام معظم رهبری نیز در رسانه‌های منتشر شده بود. این دیدار نه تائید و نه تکذیب شده است.
اما همزمان با انتشار این خبر تصاویری از دیدار او با موسوی خوئینی‌ها، محمد خاتمی، عبدالله نوری، غلامحسین کرباسچی و معادیخواه منتشر شد.
انتشار نامه محمد یزدی بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها داشته است.
آیت الله موسی شبیری زنجانی متولد سال ۱۳۰۶ در قم است. او هم اکنون ۹۱ سال سن دارد و در قم ساکن است.
پدرش آیت‌الله سید احمد زنجانی سال‌ها در مدرسه فیضیه قم نماز جماعت را برگزار می‌کرد که بسیاری از جمله امام خمینی (ره) در نمازش شرکت می‌کردند.
شبیری زنجانی در سال ۱۳۷۳ یکی از هفت مرجعی بود که پس از درگذشت آیت‌الله اراکی از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم معرفی شد، اما مدت زیادی از تن دادن به مرجعیت خودداری کرد. او پرداخت شهریه برای طلبه‌ها در قم ندارد.
همچنین او تا نیمه سال ۱۳۹۲ اقدام به تأسیس سایت برای دفتر خود نکرد و زندگینامه خود را انتشار نداد. تا سال ۱۳۷۷ رساله توضیح‌المسائلی منتشر نکرده بود و همین عوامل باعث شد شهرت چندانی در میان عموم ندارد.
با این حال در حوزه مرجعیت فردی مهم به حساب می‌آید. مطالعات رجالی آیت الله شبیری زبانزد است.
او مواضع سیاسی خود را به صورت علنی مطرح نمی‌کند، اما به نوعی می‌توان گفت به اصلاح طلبان نزدیک است. در سال‌های اخیر بار‌ها اخباری در باره وساطت او برای آزادی زندانیان سیاسی اصلاح طلب منتشر شده بود.
پیشتر هم در زمان حصر آیت الله منتظری از چهره‌های منتقد این اقدام بود.
او بر پیکر آیات حسینعلی منتظری، جلال‌الدین طاهری اصفهانی، سید عزالدین حسینی زنجانی و سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، سیدصادق فقیه سبزواری، محی‌الدین حائری شیرازی و سید مجتبی موسوی لاری نماز میت اقامه کرده است.
آیت الله شبیری زنجانی از مراجع مهم حوزه است که حضور چندانی در رسانه‌ها ندارد
واکنش چهره های حوزوی
از روز گذشته برخی چهره‌های حوزوی به شدت از لحن و ادبیات نامه محمدی یزدی انتقاد کرده اند.
شاید تند‌ترین واکنش از سوی آیت الله عندلیب همدانی بود. او در واکنش به این نامه از عضویت در جامعه مدرسین استعفا داد. در استعفانامه عندلیب همدانی خطاب به آیت الله یزدی آمده است: «نامه حضرتعالی به محضر مبارک مرجع بزرگوار شیعه حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی دامت برکاته هرگونه تردیدی را که تاکنون در باره ادامه عضویت در آن جامعه محترم داشتم مرتفع کرد چه اینکه به این نتیجه قطعی رسیدم که تفسیر من از استقلال حوزه و جایگاه رفیع مرجعیت با دیدگاه جنابعالی و همفکران شما در جامعه محترم مدرسین هیچگونه هماهنگی ندارد و عملا امکان همکاری وجود ندارد و لذا از ادامه عضویت در آن جامعه معذورم.»
آیت الله هادوی تهرانی از اساتید حوزه علمیه نیز با نگارش نامه‌ای تند که با "إنّا لله وإنّا إلیهِ رَاجعُون" آغاز شده به شدت از آیت الله یزدی انتقاد کرده است.
هادوی تهرانی نوشته است: "بی شک، چنین ادبیاتِ دور از ساحت ادب، دل صاحب حوزه‌های علمیه، حضرت، ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف، را در این ایام حزن آل الله علیهم السلام، رنجاند و آن عزیز سفر کرده را که صد قافله دل همره اوست، آزرده خاطر ساخت. "
او افزود: «سزاوار است جامعه محترم مدرسین به جبران این لغزش کم نظیر به دست بوسی مراجع معظم تقلید به ویژه مخاطب نام آشنای این نامه که استوانه‌ای کم نظیر از علم و اخلاق در حوزه علمیه قم است، شتافته و بی هیچ تردیدی از تمامی حوزه‌های علمیه به ویژه مراجع معظم تقلید و بالأخص رهبر عزیز انقلاب که همواره حامی صیانت از جایگاه رفیع مرجعیت بوده و هستند، عذرخواهی شایسته کنند.»
حجت الاسلام و المسلمین محمدتقی فاضل میبدی، عضو مجمع مدرسین حوزه علمیه قم میبدی هم در یادداشتی تاکید کرده است که نامه آیت الله یزدی زیر سوال بردن "استقلال مرجعیت" است.
به نوشته او "جامعه مدرسین و حوزه علمیه چگونه می‌تواند با این تنگ نظری های دور از شان حوزه چراغ هدایت جامعه را بدست گیرد ونسل جوان را به اسلام و انقلاب جذب نماید؟ "
فاضل میبدی تاکید کرد: «امیدواریم مراجع و بزرگان حوزه امثال اقای یزدی را نصیحت کنند تا این برخورد‌های غیر منطقی تکرار نگردد. اگر این نامه دیگران بنام ایشان نوشته اند تا بنیان مرجعیت را مخدوش نمایند، سزاوار است ایشان در اسرع وقت تکذیب نمایند.»
بسیاری از شاگردان آیت الله شبیری زنجانی نیز به شدت از نامه آیت الله یزدی انتقاد کرده اند. بیانیه‌ها و یادداشت‌های فراوانی در این رابطه منتشر شده است.
آیت‌الله یزدی سابقه اظهاراتی اینچنینی دارد او سال ها قبل به شدت از آیت الله هاشمی انتقاد کردواکنش فعالان سیاسی
اما در میان فعالان سیاسی نیز واکنش‌های زیادی به این نامه صورت گرفته است.
شاید بتوان گفت مهمترین واکنش مربوط به سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد است که بدون نام بردن از آیت الله یزدی شب گذشته در توئیتی نوشت: «مرجعیت پشتوانه حفظ هویت شیعی است. مواظب باشیم مراجع پاک زیست را با تابلوی دغدغه مقدس حفظ نظام، موهون نکنیم و میراث تاریخی تشیع را به تاراج نسپریم.»
اما علی مطهری نایب رییس مجلس نیز به این نامه به شدت انتقاد کرده است. او واکنش خود را با نامه ای دیگر به آیت الله سزدی نشان داده و نوشته است "فرضاً بپذیریم جناب آقای خاتمی و همفکرانشان افرادی مسئله‌دار هستند که برای نظام جمهوری اسلامی و مقام رهبری احترامی قائل نیستند، قباحت ملاقات یک مرجع تقلید با آنها را از کجا درآورده‌اید؟"
او تاکید کرد: «به عرض می‌رساند مقام و احترام یک مرجع تقلید صرفاً در سایه احترام به نظام اسلامی حاکم نیست، بلکه بیشتر بستگی دارد به رفتار او در مقابل آن نظام که کارهای درست آن را تأیید کند و از کارهای نادرست آن انتقاد و از حقوق مردم دفاع کند. اساساً احترام هرکس تابعی از احترام و پایبندی او به حق و عدالت است. این تفکر شما ناشی از این فکر غلط است که نظام را معصوم می‌دانید.»
مطهری در ادامه با اشاره به بخش پایانی نامه یزدی نوشت: «اولاً خود شما با این جمله تهدیدآمیز شأن مرجعیت را رعایت کرده‌اید یا نه؟ ثانیاً چه کسی گفته ملاقات یک مرجع تقلید با افراد سابقه‌دار در انقلاب که احیاناً انتقاداتی نیز دارند خلاف شؤون مرجعیت است. آیا شؤون مرجعیت را جنابعالی بهتر از خود مراجع تشخیص می‌دهید؟ مگر مردم باید با اجازه شما به ملاقات این و آن بروند؟! ثالثاً این جمله را که به این مرجع عالیقدر دستور می‌دهید «این گونه مسائل دیگر تکرار نگردد» از چه موضعی می‌فرمایید. این جمله را فقط امام زمان علیه‌السلام می‌تواند به یک مرجع تقلید بگوید. در مجموع، نامه شما موجب وهن روحانیت و حوزه علمیه شد. امیدوارم به نحوی جبران بفرمایید.»
در میان فعالان و چهره‌های سیاسی اصلاح طلبان پیشتاز انتقاد هستند.
علی شکوری راد دبیرکل حزب اتحاد ملت در این این باره معتقد است: «حضرت آیت‌الله‌یزدی! شما بخوبی مقام علمی، اخلاقی و مرجعیت حضرت آیت‌الله‌العظمی‌شبیری‌زنجانی را می‌دانید. این نوع حرمت شکنی حریمی را باقی نمی‌گذارد و از کسی در مقام شما بعید است. آنکه در دفاع از او چنین کرده‌اید از این کار شما ناخشنود است. خداوند توفیق جبران به شما عنایت فرماید.»
حمیدرضا جلائی‌پور نیز آیت‌الله شبیری را یک مرجع تقلید "ریشه‌دار و صاحب سلوک اخلاقی در حوزه علمیه قم" دانست و گفت: «مرجعیت او ساخته و پرداخته صدا وسیما نیست.»
الیاس حضرتی نماینده تهران و هم در توئیتی در این باره نوشت: «ما شیعیان مفتخریم که مراجع بزرگوارمان جز از خدای متعال از هیچ قدرتی اجازه نگرفته‌اند ومقید به قیود هیچ نهاد سیاسی یا اقتصادی نبوده‌اند. بی‌جهت نبوده که همواره مظلومان به بیوت مراجع پناه برده‌اند. ما مکلفان، اما اجازه نخواهیم دادکه به بهانه‌های واهی به ساحت مراجع اهانت شود. فاین تذهبون.»
اما عباس عبدی سعی کرده است از یک دید تحلیلی به موضوع نگاه کند. او معتقد است "آنچه که در قم می‌گذرد همین نگاه آقای یزدی است."
به گفته عبدی "مساله این است که با یک فهم عرفی هر کسی متوجه می‌شد که این نامه اثرات منفی و مخربی برای حوزه و نظام دارد پس چرا اقای یزدی چنین نامه‌ای را نوشتند؟"
او در ادامه نوشت: ««آیا دیگران هم می‌توانند، چون اقای یزدی برای یک مرجع چنین نامه‌ای بنویسند و تحت تعقیب قرار نگیرند؟ اگر بتوانند؛ در این صورت ایرادی به کار اقای یزدی نیست و اگر نتوانند که قطعا نمی‌توانند باید مشکل را در این تبعیض ویرانگر جستجو کرد. این تبعیض ریشه همه نابسامانی‌ها و اظهار سخنان نسنجیده است؛ که اتفاقا کسانی بیشتر قربانی این تبعیض میشوند که از ان بهره‌مند هستند.»
آیت الله شبیری از مراجع نزدیک به اصلاح طلبان است
واکنش‌های فعالان فضای مجازی
اما سطح دیگری از واکنش‌ها در فضای مجازی و مربوط مردم و افکار عمومی است. بسیاری نامه آیت الله یزدی را خارج از حوزه ادب و مهمتر از همه "تهدید آمیز" خوانده اند.
کاربری به نام علی نوشته است: «مرجعیت شیعه اگر در طول تاریخ محترم مانده به خاطر آن بوده که محل رجوع اقشار مختلف مردم بوده است؛ فارغ از دسته بندی و جناح گرایی سیاسی. اگر مرجعیت به توصیه و تشر امثال آیت‌الله یزدی عمل می‌کرد، از این ویژگی ممتاز و ماندگارش چیزی باقی می‌ماند؟»
بسیاری از کاربران این نامه را نسنجیده دانسته و برخی دیگر معتقدند که این نامه و لحن آن یادآور برخورد با آیت‌الله منتظری و آیت الله صانعی است.
برخی دیگر نیز این نامه را ناشی از ترس آیت‌الله یزدی از جایگاه رییس دولت اصلاحات دانسته اند.
اما در این بین عده‌ای نیز به دفاع از نامه پرداخته اند. برخی کاربران و فعالان رسانه‌ای اصولگرا معتقدند منطق آیت الله یزدی درست بوده است.
علی نادری سردبیر سابق سایت رجا نیوز در این باره نوشت: "طنز تلخ آن است که بدنام‌ترین‌ها در اهانت و تخفیف دین، امروز مدعی و نگران حوزه و مراجع آن هستند. همان‌ها که ماه‌ها به فتوای آیت‌الله بی‌بی‌سی، تا توانستند با اسم رمز "بودجه حوزه" این نهاد را تخریب کردند. منطق نامه آیت‌الله یزدی دقیق است: حفظ جایگاه مرجعیت در حفظ شان نظام است. "
زهرا طباخی فعال رسانه‌ای اصولگرا نیز معتقد است: «وقت تامین بودجه حوزه‌ها که میشود خبرنگاران و رسانه هایشان به امامت BBC شمشیر می‌کشند و دستگاه مرجعیت شیعه را بی فایده و چاه ویل مصرف خطاب می‌کنند. دوره مشروعیت ستاندن سیاسی و انتخابات که شد، جا به سمت قبله قم پهن میشود!ای الهی که باغ تزویر گرفتار خشکسالی و آفت شود؟»
آیت‌الله یزدی سابقه اظهاراتی اینچنینی دارد او سال ها قبل به شدت از آیت الله هاشمی انتقاد کرد
عیب جوان و سرزنش پیر می‌کنند