‌بن سلمان در بن بست!

فرارو- در یک اقدام بسیار مهم؛ چندین رسانه غربی از قول منابع آگاه آمریکایی اعلام کردند سازمان جاسوسی سیا به این جمع‌بندی رسیده است که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، شخصا دستور ترور جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد، را صادر کرده است. این موضع‌گیری سیا ممکن است برای ولیعهد عربستان تبعات مهمی داشته باشد.

به گزارش فرارو، شب گذشته ماجرای قتل خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول وارد مرحله جدید و حساسی شد. علیرغم انکار‌های پی‌درپی مقامات ریاض، الآن یکی از بزرگترین سازمان‌های جاسوسی جهان معتقد است که بن سلمان در قتل خاشقجی دست دارد.

سحرگاه امروز روزنامه واشنگتن‌پست، که به نوعی، ولی دم خاشقجی شده است، در یک گزارش اختصاصی از قول منابع آگاه اعلام کرد سازمان سیا به این نتیجه رسیده است که این روزنامه‌نگار در دوم اکتبر به دستور بن سلمان در کنسولگری عربستان در استانبول به قتل رسیده است. این افشاگری سیا، کاملا با ادعا‌های عربستان، مبنی بر دست نداشتن بن سلمان در ترور خاشقجی، متناقض است.

این ارزیابی سیا، که مقامات آمریکایی می‌گویند از آن اطمینان بالایی دارند، قطعی‌ترین ارزیابی است که شاهزاده محمد را به عملیات قتل خاشقجی مرتبط می‌کند. سیا قبل از این ارزیابی، مدارک و شواهد متعددی را بررسی کرده است. از جمله این شواهد، تماس شاهزاده خالد بن سلمان، سفیر عربستان در واشنگتن و برادر کوچکتر ولیعهد، با خاشقجی است که در آن به این روزنامه‌نگار گفته بود برای گرفتن مدارک، باید به کنسولگری استانبول برود و به او اطمنیان داده که در آنجا آسیبی نخواهد دید. هنوز معلوم نیست که خالد از نقشه قتل خبر داشته است یا خیر. به هر حال او به دستور برادرش با خاشقجی تماس گرفته است.

خالد در بیانیه‌ای که در حساب توئیتری خود منتشر کرده، ادعای واشنگتن‌پست را به شدت رد کرده و گفته او در آستانه قتل خاشقجی هیچ تماسی با او نداشته است. نکته قابل تامل آنکه خالد فقط از خودش دفاع کرده و هیچ اشاره‌ای به برادرش محمد، که به عنوان متهم اصلی مطرح شده است، نکرده است. مضاف بر این، برای نخستین بار نقش خالد در ترغیب خاشقجی به رفتن به استانبول تاکید شده است. این امر راه را برای ورود اف بی آی به پرونده هموار می‌کند. چرا که خالد در هنگام وقوع جرم، در خاک آمریکا حضور داشته است. نکته دیگر آنکه پس از بدنام شدن شاهزاده محمد و جدی شدن احتمال برکناری او از قدرت، برخی ناظران این گمانه‌زنی را مطرح کردند که خالد به جای محمد ولیعهد می‌شود. اما ارزیابی سیا هر دو برادر را در قتل خاشقجی متهم می‌کند.

مسدود شدن راه تبرئه بن سلمان
از زمانی که خاشقجی در کنسولگری استانبول ناپدید شد، عربستان چندین روایت متناقض ارائه کرد. در آخرین روایت، که روز پنج‌شنبه گذشته منتشر شد، مقامات ریاض اذعان کردند که جسد خاشقجی تکه تکه شده است. اما بار دیگر بر تبرئه محمد بن سلمان تاکید کردند. با هر روایتی که ریاض مطرح می‌کرد، آنکارا مدارک و شواهد جدیدی به رسانه‌ها می‌داد که روایت عربستان را تکذیب می‌کنند.

در اکثر روایت‌های عربستان ادعا می‌شود که عملیات قتل توسط عناصر خودسر انجام و پس از ورود خاشقجی به کنسولگری درباره آن تصمیم‌گیری شد. اما اخیرا ترکیه گفته یک نوار صوتی ۱۵ دقیقه‌ای در اختیار دارد که گفتگوی تیم ترور را قبل از ورود خاشقجی به کنسولگری نشان می‌دهد. در این نوار، اعضای گروه درباره نحوه قتل و تقسیم کار صحبت می‌کنند.

سازمان سیا همه این شواهد را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده که بن سلمان آمر قتل است. پس از ارزیابی سیا، تمام راه‌های تبرئه کردن ولیعهد عربستان بسته شده است. چرا که این ارزیابی در حالی ارائه می‌شود که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به لاپوشانی کردن پرونده قتل خاشقجی متهم شده است. حتی قبل از ارزیابی سیا، رسانه‌های عمده غربی، بخصوص آمریکایی، به شدت از بن سلمان انتقاد و کاخ سفید را به خاطر عدم سخت‌گیری بر او سرزنش می‌کردند. حال که سیا، محمد بن سلمان را شخصا متهم می‌کند، فشار رسانه‌ای بر کاخ سفید و بن سلمان دو چندان خواهد شد.

در رابطه با اقدام جنجالی سازمان سیا، دو سناریو مطرح است: نخست آنکه این سازمان با علم به جانبداری ترامپ از بن سلمان، این ارزیابی را منتشر کرده تا رئیس‌جمهور را تحت فشار قرار دهد. دوم، دولت آمریکا تصمیم گرفته براساس شواهدی که در دست دارد، حقیقت ماجرا را برملا کند. حتی اگر این حقیقت، جایگاه بن سلمان را به خطر بیندازد. روش اطلاع‌رسانی سیا درباره ارزیابی‌اش سناریوی دوم را تقویت می‌کند.

نحوه افشای این ارزیابی در رسانه‌ها قابل توجه است. روزنامه واشنگتن‌پست نخستین رسانه‌ای بود که خبر ارزیابی سیا را منتشر کرد. اما رسانه‌های دیگر، مانند نیویورک‌تایمز، رویترز، سی‌ان‌ان و دیگران نیز از قول منابع‌شان این ارزیابی را تایید کردند. معمولا وقتی که یک خبر حساس به طور همزمان در چندین رسانه عمده افشا می‌شود، احتمال اینکه منبع افشاکننده از علنی ساختن خبر واهمه‌ای نداشته باشد، زیاد است. علاوه بر این، اگر ترامپ از این افشاگری ناراضی بود، علیه آن موضع می‌گرفت.

پنج ساعت قبل از افشای ارزیابی سیا، ترامپ با همتای ترکیه‌‎ای خود، رجب طیب اردوغان، درباره پرونده خاشقجی تلفنی گفتگو کرد و دو طرف توافق کردند که این پرونده لاپوشانی نشود. مقامات آمریکایی نه تنها گزارش‌های رسانه‌ای درباره ارزیابی سازمان سیا را تکذیب نکردند، بلکه چند ساعت پس از علنی شدن آن، مایک پنس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، گفته کشورش مصمم است همه عاملان قتل خاشقجی را مسئول نگه دارد.

پس از آشکار شدن نشانه‌هایی درباره احتمال لاپوشانی کردن پرونده خاشقجی توسط کاخ سفید، ترکیه افشاگری‌ها را بیشتر کرد و نوار‌های صوتی را به چندین کشور، از جمله آمریکا، ارائه کرد. اردوغان شخصا چندین بار ضمن تبرئه کردن ملک سلمان بن عبدالعزیر، تلویحا ولعیهد عربستان را متهم کرده بود. اتهام‌زنی سیا علیه محمد بن سلمان، بدون شک دستاوردی برای ترکیه است که در یک ماه گذشته روی اعمال فشار، یا شاید برکناری ولیعهد عربستان، شرط‌بندی کرده بود. موضع سیا نشان می‌دهد که آمریکا، روایت ترکیه، و نه روایت عربستان، را پذیرفته است. اگر ارزیابی سیا را موضع رسمی دولت آمریکا بدانیم، بن سلمان در یک موقعیت متزلزلی قرار گرفته است. وزارت خزانه‌داری آمریکا اخیرا علیه ۱۷ تن از افرادی که در مرگ خاشقجی دخیل بودند، تحریم‌هایی اعمال کرد. پس از افشاگری سیا، پرسش‌های زیادی درباره آینده بن سلمان مطرح شده است؛ آیا پس از اتهام‌زنی صریح و بی‌پرده سیا، کاخ سفید به موجب قانون مگنیتسکی، علیه ولیعهد تحریم‌هایی وضع خواهد کرد؟ آیا مجلس نمایندگان آمریکا، که به دست دمکرات‌ها افتاده است، محمد بن سلمان را تنبیه خواهد کرد؟ چه تضمینی وجود دارد که یک دادگاه خارجی یا بین المللی با استناد به شواهد ترکیه و ارزیابی سیا حکم بازداشت بن سلمان را صادر نکند؟ اگر ترکیه تحقیقات بین المللی درباره پرونده خاشقجی را درخواست کند، موقعیت ولیعهد چگونه خواهد بود؟

 

پاسخ دادن به این پرسش‌ها مستلزم زمان بیشتری است. با این حال برخی ناظران معتقدند اقدام اخیر سیا، پیام واضحی از سوی جامعه اطلاعاتی آمریکا به ترامپ  است که بن سلمان دیگر نمی‌تواند پادشاه آینده عربستان شود و بایستی دنبال فرد دیگری رفت.