فرارو- من یک «مستمالکم»؛ نصف مستاجر ونصف مالک! یعنی چهار سال پیش خانه خودم را اجاره دادم تا خانهای کوچکتر اجاره کنم. در این مدت با صاحبخانههای زیادی سر و کله زدهام، ساعتهای زیادی را صرف جستجوی خانه کردهام، با مشاوران املاک زیادی روبرو شدهام، خانههای زیادی به چشم دیدهام و در عین حال با مستاجرهای زیادی قرار ملاقات گذاشتهام، کارمان زیاد به چانهزنی رسیده و بعضی وقتها با قهر و ناراحتی از هم جدا شدهایم. به همین خاطر فکر میکنم هر دو طرف را به خوبی درک میکنم و تجربههایی که در این مدت کسب کردهام میتواند برای بعضیها به دردبخور باشد.
بیشتر بخوانید: سمت و سوی قیمتها در بازار اجاره
دستورالعملهای کلی که همه باید بدانند ۱- فصل بهار و به طور خاص دو ماه آن بهترین زمان برای مستاجرها است. هنوز کسی نرخ جدید تورم را نمیداند و افزایش قیمتها را معمولا همان ۱۰درصد در نظر میگیرند. اگر چه این نکته میتواند به سودتان تمام شود، اما متاسفانه تعداد فایلها در این بازه زمانی کم است و چنانچه نتوانید با صاحبخانهتان کنار بیایید و قرار به جابهجایی باشد، ممکن است به دردسر بیفتید.
۲- تابستان فصل اصلی جابهجایی مستاجرها در ایران است. همین که مدرسهها تعطیل شوند، سوت شروع مسابقه به صدا درمیآید. تعداد پیشنهادهایی که جلوی روی شما قرار میگیرد زیاد است، اما صاحبخانهها تا این زمان موفق شدهاند یک زبان مشترک درباره گران کردن خانههایشان پیدا کنند. معمولا هم کاری با عرف بازار اجاره ندارند و قیمت را برمبنای رشد ارزش فروش خانه در نظر میگیرند.
۳- ماه اول تابستان بدترین زمان برای مستاجرها است. در این ماه صاحبخانهها بدون در نظر گرفتن عاقبت خودشان هر قیمتی روی خانهشان میگذارند و تصور میکنند مستاجر به هر حال مجبور میشود به این قیمتها تن بدهد. در نیمه دومین ماه تابستان خیلیها از چشمانداز رویایی خود عقب نشینی میکنند. همین که ببینند کسی زیر بار قیمتهایشان نمیرود، واقعگرایانهتر رفتار میکند. بالاخره هر چقدر به آخر شهریور نزدیک شویم، ترس خالی ماندن واحد در دلشان شعلهور میشود. این لحظهای است که مذاکرات بر سر قیمت بیشتر به نتیجه میرسد. باید طاقت بیاورید و با سیاست رفتار کنید.
۴- برای پیدا کردن خانه راهی جز سر زدن به آنها ندارید. میتوانید به شکل سنتی روانه بنگاههای املاک شوید و رنج همصحبتی با انواع غیرمنصف آنها را به جان بخرید. از همین حالا خودتان را برای یک چالش سخت آماده کنید. راه دوم استفاده از راهکارهای جدید مثل اپلیکیشنها و سایتهای آگهی آنلاین است. بهتر است خودتان را گول نزنید، چون در آنجا هم باید با مشاوران املاکی که آگهی را در فضای آنلاین منتشر کردهاند سر و کله بزنید.
آداب پیدا کردن خانه خوب۵- تا حالا تعداد بنگاههای املاک یک محله را شمردهاید؟ نه! آنها قابل شمارش نیستند و تعدادشان حتی از شعبات بانکی و گاهی حتی از سوپرمارکتها بیشتر است. در هر خیابان اصلی، فرعی، کوچههای بلند و عریض، کوچهها و خیابانهاییک طرفه و کوچههای بنبست پیدایشان میکنید. این کار شما را سخت میکند، اما چون صاحبخانهها به شکل سنتی هنوز آنها را قبول دارند ممکن است گمشده شما در یکی از آنها پنهان شده باشد.
۶- خودتان را برای یک چالش بزرگ آماده کنید. ممکن نیست وارد یک بنگاه املاک سنتی شوید و آنها با شنیدن رقم پول پیش و کرایهای که مد نظر شماست، حرفهای ناامید کننده نثارتان نکنند. ناامید نشوید. بهترین راه این است که خلاف میل آنها در ابتدا درباره ویژگیهای خانه مورد نظرتان صحبت کنید. مثلا بگویید یک خانه تک خواب لازم دارید یافقط درباره امکانات خانه حرف بزنید؛ چیزهایی مثل پارکینگ داشتن و انباری و نوع کف پوش.
۷- به هر حال مشاوران املاک سنتی بحث را دوباره به سمت قیمت میکشانند. اینجا دام بزرگی بر سر راه شما قرار گرفته است. به هیچ وجه فریب این صحنهآرایی خطرناک را نخورید.
۸- سر و وضع شما میتواند دیگران را فریب دهد. چون مسئله درباره قیمت است، این احتمال وجود دارد که اوضاع خطرناک شود. حقیقتی که باید بدانید این است که به هر حال مشاوران املاک در وهله اول طرف صاحبخانه را میگیرند و اگر بتوانند خانه را با قیمت بیشتری اجاره دهند، سود بیشتری هم نصیبشان میشود.
۹- دو سال پیش خانه خودمان را به یک مشاور املاک سپردیم. با اینکه روی قیمت توافق کرده بودیم دو، سه روز بعد آگهی همان خانه را روی یک سایت اینترنتی با قیمت بیشتر دیدیم. مشاور املاک در جواب گفت: قیمت را بالاتر گذشته و اگر اجاره برود به نفع ماست! باورتان میشود؟
آداب جستجوی خانه در اپلکیشنهای آنلاین
۱۰- اگر کفش آهنی ندارید که مدام در خیابانها و کوچههای یک محله دنبال مشاور املاک بگردید، پیدا کردن خانه در آگهیهای اینترنتی راهکار مناسبی است، اما سختیهای خاص خود را دارد. ذهنتان را از همه چیز پاک کنید و با کمک ابزارهایی که سایتها و اپلکیشنهای موبایلی در اختیارتان میگذارند، محدوده جستجو را گسترش دهید. آگهیهای عکسدار را در اولویت بگذارید، چون نشان میدهند حداقل یکی برای کسب و کار خودش ارزش قائل بوده و برای آن وقت گذاشته است. هر چند آگهیهای بدون عکس را هم نباید به طور کامل بیخیال شوید.
۱۱- عکسها خیلی راحت دروغ میگویند. اگر آنها را از زاویه مناسبی گرفته باشند، خانه را بزرگتر و دلبازتر نشان میدهد. اگر کسی تنها عکس لابی ساختمان را به آگهی خود ضمیمه کرده بهتر است زیاد دنبالش نزوید. به هر حال قرار نیست در لابی زندگی کنید که!
۱۲- اگر از اپلیکیشنی استفاده میکنید که امکان فیلتر کردن جزییات را در اختیارتان میگذارد، بهتر است قیمت را رقمی بالاتر از آنچه دارید وارد کنید. با این کار احتمال بزرگی پیش روی شما قرار میگیرد؛ شاید خانهای گرانتر پیدا کردید که با استفاده از چانهزنی برایتان ارزانتر تمام شود.
۱۳- در مورد قیمت آگهیها همیشه میتوان چانه زد مگر آنکه در آگهی قید شده باشد که صاحبخانه حاضر به انجام این کار نیست و باب مذاکره در همان مرحله بسته شود.
۱۴- بیشتر کسانی که آگهی خانهها را منتشر میکنند همان مشاور املاک هستند و با کمک سایتهای اینترنتی و اپلیکیشنهای موبایل سعی در توسعه کسب و کار خود دارند با این حال اگر گوشیشان به شکل مداوم زنگ بخورد، دیوانه میشوند. بهتر است زمان مناسبی را برای تماس گرفتن انتخاب کنید. اگر به موبایلشان جواب ندادند، برایشان پیامک بفرستید تا خودشان با شما تماس بگیرند.
۱۵- وقتی در آگهی نوشته شده فول امکانات یعنی خانه انباری و پارکینگ و آسانسور دارد. معمولا اگر یکی از این امکانات در خانه وجود نداشته باشد، به آن اشاره شده است، اما کار از محکمکاری عیب نمیکند؛ در همان تماس اول سوالات خود را در این زمینه بپرسید.
۱۶- قبل از تماس آگهی را خوب بخوانید و نکاتی که باید پرسیده شود را یادداشت کنید. بهتر است آگهی را جلوی رویتان باز کنید و هنگام مکالمه توضیحاتی درباره آن بخواهید. مثلا بپرسید حاضر به تبدیل کردن هستند یا نه
۱۷- تبدیل کردن فرمول خاص خود را دارد. وقتی میگویند ۵۰ میلیون تومان پول پیش و ۲ میلیون تومان اجاره، یعنی میتوانید ۱۰ میلیون تومان به پیش اضافه کنید و در اجاره ماهیانه ۳۰۰ هزار تومان تخفیف بگیرید. هر ۱۰ میلیون تومان پول پیش همان ۳۰۰ هزار تومان اجاره ماهیانه است. اگر صاحبخانه اهل راه آمدن باشد، میتوانید از این فرمول برای تنظیم کردن میزان دخل و خرجتان کمک بگیرید.
۱۸- ممکن است پنج تا آگهی چشمتان را بگیرد. به تک تکشان زنگ بزنید، ولی تا زمانی که خیالتان بابت تبدیل و امکانات خانه راحت نشده، قرار بازدید هماهنگ نکنید. مشاوران املاک به دلایل صنفی معمولا دوست ندارند آدرس خانه را به شما بدهند، اما با او طوری صحبت کنید که انگار راه دیگری ندارد. آدرس را با روی نقشههای آنلاین چک کنید و دسترسی آن را به اتوبانها، خیابانها، مرکز شهر و محل کارتان بسنجید. روزه شکدار نگیرید.
۱۹- به هیچ وجه با کسانی که عکس ویلای لوکس کریس رونالدو در تورین را برای آگهی اجاره یک خانه نقلی ۶۰، ۷۰ متری در جنوب تهران منتشر کردهاند تماس نگیرید مگر اینکه وقت و زمان زیادی برای تلف کردن داشته باشید.
بیشتر بخوانید: پناه بردن مستاجران به واحدهای مسکن مهر
آداب بازدید از خانه۲۰- حالا نوبت به دیدن خانه میرسد. قبل از اینکه خود خانه را ببنید، کمی در اطراف و محله بگردید. چند تا بیمارستان و سوپر مارکت و مرکز خدمات در اطراف آن وجود دارد؟ ایمنی آن را از نظر رفت و آمد دزدها چک کنید.
۲۱- وضع ظاهری ساختمان از بیرون رازهای بسیاری را درباره آن فاش میکند. اگر خانه در حاشیه خیابان و محلی پررفت و آمد قرار گرفته باشد یا در اطراف آن مدرسهای، پارکی یا ساختمان در حال ساختی وجود داشته باشد، ممکن است آسایش شما را حداقل برای یک سال سلب کند.
۲۲- راهرو، تابلوی اعلانات و دیوار آسانسورها بهترین مشاور شما هستند. اگر مدیر ساختمان روی آنها با لحنی تهدیدآمیز و حتی غیرمودبانه چند برگه اخطار و هشدار و تهدید چسبانده، یعنی ریگی به کفش خانه است و برای یک سال باید درگیر دعواهای شارژ و قبض خدمات شوید.
۲۳- پارکینگ امکان فوقالعادهای است که نمیتوان از آن چشم پوشی کرد مگر اینکه ماشین نداشته باشید. خانههایی در طبقات اول و دوم اجازه دارند آسانسور نداشته باشند. در شرایطی خاص میتوان از انبار هم صرفنظر کرد، اما در عوض این نواقص صاحبخانه باید تخفیف خوبی به شما بدهد.
۲۴- خانههای تک واحدی راحتی بیشتری برای ساکنان فراهم میکنند. در آنها داستانهای زجرآوری مثل سر و صدای واحد همسایه و رها کردن کفش مهمانها در راهرو را ندارید. به همین خاطر تک واحدی بودن یک خانه به عنوان امتیاز مثبت به حساب میآید. اما اگر خانهای تک واحدی نبود همان اول عایق بودن دیوارها را از نظر صدا چک کنید. بعضی خانهها طوری ساخته شدهاند که صدای حرف زدن معمولی ساکنان از اتاق خواب، دستشویی و حمام را به طور زنده برای ساکنان واحد کناری پخش میکنند!
۲۵- سالن هر واحد بخش مهم یک خانه است. سالنها میتوانند به شکل مربعی یا مستطیلی باشند و خوب و بد بودن هر کدام آنها به مدل زندگی شما بستگی دارد. خانههای مربعی راحتتر با شما کنار میآیند و چیدمان وسایل در آنها ساده است، اما گاهی میتوان با خانههایی که سالن مستطیل دارند هم کنار آمد.
۲۶- آشپزخانه را با دقت و وسواس زیاد چک کنید! آیا تعداد کابینتها برای ظرف و ظروف شما کافی است؟ آیا محلی که برای یخچال در نظر گرفتهاند جای کافی دارد؟ اگر ماشین لباسشویی و ظرفشویی داشته باشید، باید محل آنها در کابینتها وجود داشته باشد. بهتر است داخل کابینتها سرک بکشید. بخصوص زیر سینک ظرفشویی را چک کنید تا مطمئن شوید لولهها چکه نمیکند یا بوی فاضلاب از آن به مشام نمیرسد.
۲۷- اتاق خوابها باید جای کافی داشته باشند، این نکته چیز غریبی نیست. وجود پنجره برای این اتاق الزامی است، اما چک کنید که این پنجره دقیقا جلوی هواکش و خروجی تهویه خانههای اطراف باز نشود. اگر از پنجره اتاق خواب تیر چراغ برق یا تابلوی بزرگ یک بانک را میبینید، احساس خطر کنید، چون ممکن است در طول شب اتاق خواب شما اندازه خورشید نور داشته باشد.
۲۸- دستشویی و حمام را میتوان نظافت کرد، اما بهتر است آنها را در سال تاجگذاری آخرین شاه قاجار نساخته باشند. اگر اتاق خواب مستر باشد، به این معنی که سرویس بهداشتی و حما در آن طراحی کردهاند مطمئن شوید تهویه هم برایش در نظر گرفته باشند. بو و بخار در اتاقهای مستر میتواند کلافهتان کند.
۲۹- خانهای که زیاد پنجره دارد فوقالعاده است، اما باید بدانید خرید پرده برای این خانه شاید اندازه دو سه ماه اجاره خود خانه خرج روی دستتان بگذارد. سالهای دیگر که به خانه دیگری بروید این پردهها هنوز به درد میخورند؟
۳۰- با خودتان متر ببرید و اتاقها و سالن و آشپزخانه را اندازه بزنید. از مالک وقت بخواهید تا درباره جاگیر شدن وسایل در خانه اطمینان حاصل کنید.
۳۱- اگر خانه را در حالت تخلیه ببینید بهتر است. در این صورت ترکهای دیوار و نواقص ظاهری خودشان را نشان میهند. به هر حال صاحبخانه باید آنها را برایتان رفع کند. اگر زیر بار نرفت، احتمال دارد در ادامه هم با او دچار مشکل شوید. بدون اجازه او حق تعمیر ساختمان را ندارید حتی اگر هزینه تعمیرات گردن خودتان باشد. ایرادات را روی یک برگه یادداشت کنید و هر دو طرف زیر آن را امضا بزنید. اگر وعده رفع نواقص را داد، این وعده را هم مکتوب بنویسید.
۳۲- چک کردن تعداد کمدهای دیوار وظیفه مهم بعدی شماست. یکی از این کمدها باید برای رختخوابها به اندازه کافی جا داشته باشند و دیگری باید گنجایش لباسهایتان را داشته باشد.
۳۳- فکر میکنید کار تمام شده؟ نه! کلیدهای برق را تست کنید. بعد به سراغ شیر آب بروید. سیستم گرمایشی ساختمان چیست؟ آب حمام، ظرفشویی و دستشویی ظرف چه مدت زمانی گرم میشود؟ پایین بودن فشار آب ساختمان میتواند در یک سال آینده جان به لبتان کند.
۳۴- وسواسی جداگانه برای سیستم سرمایشی خرج کنید. اگر خانه کولر گازی دارد، قبض برق واحد را بخواهید. کولر گازی قدیمی و غیراستاندارد شاید شما را خنک کند، اما با افزایش رقم قبض برق میتواند نقرهداغتان کند.
۳۵- مسئله شارژ ساختمان به اندازه اجاره اهمیت دارد. بپرسید کدام یک از کنتورها با اهالی ساختمان مشترک هستند و کدام یک از آنها جداگانه محاسبه میشوند. در مجموع اگر هزینههای شارژ ساختمان زیاد باشد، میتوانید چانه بزنید و رقم اجاره را کاهش دهید.
۳۶- پارکینگ ساختمان را چک کنید. اگر بقیه اهالی ساختمان صاحبخانه باشند، این امکان وجود دارد که به خاطر پارکینگ با آنها دچار اختلاف نظر شوید. ماشین همسایه بغلی را هم چک کنید. اگر دور و بر آن زیاد خوردگی دارد و ماشین شما هنوز صفر است، شاید بهتر باشد از آن خانه فرار کنید!
۳۷- درباره اهالی ساختمان پرس و جو کنید! اگر همسایه طبقه بالایی تازه صاحب نوزاد شده، تهدید بزرگی به حساب میآید. همین طور بچه نوجوان همسایه طبقه پایینی یا واحد روبرویی که تازه در کلاس موسیقی نامنویسی کرده! ترکیب همسایهها میتواند به شکل شگفتانگیزی یک سال آینده را برایتان تغییر دهد. اگر اهالی ساختمان مسن باشند، شاید نتوانند به سادگی با زندگی معمول یک زوج جوان کنار بیایند.
۳۸- آنتن دهی موبایل و کیفیت اشتراک اینترنت خانه حالا دیگر برای خودش ملاک و معیار مهمی است. به خصوص وقتی پای سیمکارتهای مختلف در میان باشد. بعضیها ترجیح میدهند عوض دردسرهای استفاده از اینترنت ADSL از اشتراک TD-LTE استفاده کنند. عیبی ندارد مودم را با خودتان ببرید و بفهمید خانه جدید چطور با تکنولوژیهای جدید کنار میآید.
۳۹- قبل از ترک واحد، دو جداره بودن پنجرهها را چک کنید. این مسئله غیر سروصدا درباره اتلاف انرژی و سرد و گرم شدن بیش از حد خانه در زمستان و تابستان اهمیت دارد. میزان روشنایی هر بخش را دقیق بررسی کنید. مطمئن شوید ارتفاع سقف برای لوستر شما مناسب است. آشپزخانه به اندازه کافی برای ماشین لباسشویی، ظرفشویی (و حتی آبسردکن اتوماتیک یخچال فریزر) لولهکشی آب دارد؟ میتوانید مایکروویو و ظرفهای مورد نیاز برای شام یک مهمانی را داخل آشپزخانه جا داد؟
۴۰- نترسید! خانه و صاحبخانه فرار نمیکنند. ترافیک محدوده را دو، سه بار و در طول ساعتهای مختلف روز و شب چک کنید. اگر خانه نزدیک مجتمع تجاری بزرگی باشد که مدام در اطراف آن ترافیک سنگین ایجاد میشود یا سر کوچهتان رستورانی پرمشتری وجود داشته باشد، اتفاقات خوبی برایتان رخ نمیدهد.
آداب کنار آمدن با صاحبخانه
۴۱- صاحبخانهها کم کم دارند با مستاجر مجرد کنار میآیند، اما همچنان نسبت به زوجهایی با بچه کوچک حساس به نظر میرسند. اگر بچهای دارید که به اندازه کافی مودب و شیرین و زبان دراز است، شاید بتوانید از آن به عنوان یک برگ برنده استفاده کنید و دل صاحبخانهتان را به دست بیاورید.
۴۲- اطراف خانه قدم بزنید. رستورانها، سوپرمارکتها، داروخانهها، مراکز درمانی، میوه فروشی ها، تعمیرگاهها و ... را محک بزنید. فاصله خانه تا ایستگاه آتشنشانی چقدر است؟ حتی اجازه دارید شورش را دربیاورید، به کلانتری محل بروید و بپرسید آخرین دزدی محله در چه زمانی رخ داده است!
۴۳- اگر همه چیز ساختمان عالی است، نیشتان را ببندید. نگذارید صاحبخانه و مشاور املاک از روی میمیک صورت شما تصمیمی که گرفتهاید را حدس بزند. حداقل یکی دو تا عیب روی ساختمان بگذارید. به آنها بگویید ۱۲ یا ۲۴ ساعت باید فکر کنید!
۴۴- پای پول که وسط بیاید تعارف را کنار بگذارید. مشاوران املاک اصرار به گرفتن بیعانه دارند. تنها در صورتی که درجه اطمینان شما بالای ۹۰ درصد است این پول را بپردازید، اما در مورد رقم آن دست و دلبازی به خرج ندهید. در موارد زیادی پس گرفتن این پول باعث دردسر شده است.
۴۵- نگذارید مشاور املاک بازی را در دست بگیرد. با صاحبخانهتان حرف بزنید. با او شوخی کنید و تلاش کنید بفهمید نماینده کدام طرز فکر است. لازم نیست شبیه شما باشد، اما باید سازگاری را بلد باشد. برعکس تصور عامه اینکه خودش ساکن همان ساختمان باشد، چیز بدی نیست. با او طرح دوستی بریزید.
۴۶- تخفیف بگیرید! این ایده بدون شک و تردید همیشه جواب میدهد. صاحبخانه حتما درباره نیازش به پول حرف میزند. بهتر است شما هم راستش را بگویید تا خیال نکنند روی گنج نشستهاید.
۴۷- موقع نوشتن قرارداد، باید بخشی از پول پیش را پرداخت کنید. زمان پرداخت این پول میتواند هفت روز قبل تخلیه ساختمان و تحویل کلید به شما باشد. وقتی کلید را بگیرید، پرداخت بقیه پول الزامی است و زمان قرارداد دقیقا از همان موقع محاسبه میشود.
۴۸- درباره زمان پرداخت اجاره، تسویه صورتحساب قبضها، بدهی به مدیریت ساختمان و ... بدون رودربایستی حرف بزنید. اگر این کار را نکنید شاید در همان هفته اول سکونتتان در خانه با قبض ۱۲۰ هزار تومانی تلفن روبرو شوید که کسی زیر بار پرداخت آن نمیرود.
۴۹- مشاوران املاک و صاحبخانهها استعداد خوبی در لبخند زدن و تظاهر به مهربانی دارند، اما بعضیهایشان تا اسم کد رهگیری را بیاورید، رو ترش میکنند. چرا؟ فقط به خاطر اینکه از بار پرداخت چندرغاز مالیات فرار کنند. اگر در این مرحله کم بیاورید در آینده دردسرهایی پیش رویتان خواهد بود. چیزهایی مثل مشکل در ثبت پلاک و شمارهگذاری اتومبیل یا مسائل مربوط به ویزا و سفارت در سفرهای خارجی. کسی که کد رهگیری نمیدهد ریگی به کفش دارد.
۵۰- به محض اینکه کلید را از صاحبخانه تحویل گرفتید، توپی قفل در را عوض کنید. توپی قدیمی و کلیدهایش را تا پایان قرارداد جایی مخفی کنید تا در پایان مدت زمان قرارداد اجاره تحویل صاحبش بدهید.