گزارش‌های تکان‌دهنده از چین

فرارو- اخیرا گزارش‌های متعددی درباره سختگیری دولت کمونیستی چین بر اقلیت مسلمان این کشور منتشر شده است. امری که باعث واکنش‌های گروه‌های حقوق بشری جهانی شده است.

به گزارش فرارو، اقلیت مسلمان هویی، که در ایالت نینگ‌شیا در شمال غرب چین زندگی می‌کنند، در سال ۲۰۱۷، مناسبت ویژه‌ای داشتند: افتتاح مسجد اعظم وی‌ژو که بازسازی آن از سال ۲۰۱۵ شروع شده بود. این مسجد حدود چهل سال پیش در ۱۹۷۹ بنا شد، اما با گذشت چند دهه، ضرورت بازسازی و رفع نقایص ایمنی، اقلیت مسلمان را برآن داشت تا مسجد را از نو بسازند.

سازندگان مسجد می‌گویند مقامات محلی با بازسازی مسجد، که اکنون باشکوه به نظر می‌رسد، موافقت کرده بودند. خوشحالی مسلمانان هویی، اما، دوام نیاورد. روز سوم آگوست ۲۰۱۸، مقامات محلی با صدور اخطاریه‌ای، دستور ویران کردن مسجد را صادر کردند. امری که، باوجود نادر بودن اعتراضات خیابانی در چین، هویی‌ها را به مدت سه روز به خیابان‌ها کشاند. سرانجام اعتراضات اقلیت مسلمان، توانست نمای کلی مسجد را حفظ کند، اما از حفظ هشت گنبد آن عاجر ماند. مقامات، با بیان اینکه گنبد‌ها با فرهنگ چینی سازگار نیستند، خواستار حذف آن‌ها شدند.

 

همزمان با تحکیم قدرت شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین، سیاست چینی‌سازی فرهنگ، یا به تعبیری یکپارچه‌سازی فرهنگ با محوریت اندیشه بی‌خدایی دولتی، با شدت بیشتری دنبال می‌شود. این جریان، تقریبا اکثر اقلیت‌های دینی، اعم از مسلمان و غیرمسلمان، را به دردسر انداخته است.

حزب کمونیست حاکم بر چین، علیرغم آنکه در اقتصاد به تدریج اندیشه‌های کهنه کمونیستی را تعدیل کرده است، اما در حوزه فرهنگ، خصوصا دین، همچنان بر اصول خود پافشاری می‌کند. طبق اصول این حزب، دولت چین رسما یک دولت بی‌خدا یا ملحد است. این الحاد اختیاری هم نیست بلکه روز به روز جنبه قهرآمیز به خود می‌گیرد. امروزه در سرتاسر کشور متنوع و پهناور چین، بی‌خدایی ترویج می‌شود. در آوریل ۲۰۱۶، جین پینگ، اعلام کرد اعضای حزب کمونیست چین، باید «ملحدان مارکسیست تسلیم‌ناپذیری» باشند. در همان ماه، مقامات دولتی با مسیحیان چینی، که به ویران کردن کلیسایشان معترض بودند، برخورد کردند.

دولت چین برای چند دهه از ادیان سازمان‌یافته - بخصوص اسلام و مسیحیت- نگران بوده و حتی آن‌ها را به نوعی با هویت چینی ناسازگار می‌داند. با گنبد‌های مسجد اعظم وی‌ژو با استدلال اینکه خاورمیانه‌ای هستند، مخالفت کرد. با این حال، علیرغم الحاد رسمی دولت چین و اشتداد سخت‌گیری دینی در دوره جین پینگ، دو دین آسیایی «بودایی و تائویی» در مقایسه با سایر ادیان، آزار کمتری دیده‌اند. گفته می‌شود که دولت حتی از این دو دین برای مهار گسترش اسلام و مسیحیت استفاده می‌کند. چرا که چین، اسلام و مسیحیت را ادیانی می‌داند که به «ارزش‌های غربی» نزدیکترند. علاوه بر این، با وجود سرکوب ادیان، تعداد زیادی از مردم چین به ادیان آسمانی روی می‌آورند. در آموزش هم چین با ایده‌های غربی همچون دمکراسی مقابله می‌کند و در مقابل از اندیشه‌هایی، مانند کنفسیوس، که تبعیت را تبلیغ می‌کند، حمایت می‌کند.

 

اما سخت‌گیری بر ادیان مزبور، صرفا به دلایل سیاسی صورت نمی‌گیرد. در دوره جین پینگ، ایده‌هایی همچون «آرزوی چین» و «احیای عظیم ملت چین»، به آرمان‌هایی تبدیل شده‌اند که در راه رسیدن به آن‌ها سرکوب ادیان «غیرچینی» توجیه می‌شود. این گرایش، را شاید بتوان یادآور انقلاب فرهنگی مائو تسه‌تونگ دانست، که از قضا در جریان آن هم مسجد ۶۰۰ ساله وی‌ژو ویران شده بود.

این روز‌ها همزمان با انتشار گزارش‌های هولناک درباره شکنجه و حبس مسلمانان اویغور در اردوگاه‌های جمعی، گزارش‌های عجیبی از چین منتشر می‌شود که عموما رویکرد ضداسلامی دولت آن کشور را نشان می‌دهد. به عنوان نمونه، اخیرا مقامات محلی ایالت نینگ‌شیا نام اصلی یک رود را به خاطر شباهت با یک نام عربی تغییر کرده‌اند. مقامات می‌گویند نام رود «عایی» (Aiyi) به نام عایشه، همسر پیامبر (ص)، شبیه است. به همین دلیل، نام جدید چینی دیانونگ، را بر آن اطلاق کرده‌اند. وانگ جنمینگ، پژوهشگر انستیتوی مطالعات هویی در دانشگاه نینگ‌شیا، گفته تغییر نام‌ها «نادانی و حماقت» دولت‌های محلی چین را نشان می‌دهد. «عایی»، نامی است که فقط یادآور یک بانوی زیبای هویی است. این سخت‌گیری‌ها در حالی صورت می‌گیرد که اقلیت مسلمان هویی، با دو میلیون نفر جمعیت، یک سوم کل جمعیت ایالت نینگ‌شیا را تشکیل می‌دهد. از کل ۲۳ میلیون مسلمان چینی، حداقل ۱۰ میلیون نفر هویی هستند. علاوه بر این، حدود ۱۰ میلیون مسلمان اویغور هم در چین زندگی می‌کنند که شکنجه و آزار آن‌ها توسط دولت چین با محکومیت‌های جهانی مواجه شده است.

 

بخش اعظم این آزار‌ها نتیجه مستقیم پیگیری سیاست «چینی‌سازی دین» است که توسط حزب کومونیست دنبال می‌شود. اگر چه طبق برخی آمارها، چین بیشترین جمعیت بی‌دین را دارد، اما هنوز هم میلیون‌ها چینی به مناسک دینی پایبند هستند. گفته می‌شود ۷۳.۵۶ درصد مردم چین بی‌دین، ۱۵.۸۷ درصد بودایی، ۷.۶ درصد تابع ادیان قبیله‌ای مانند تائوئیسم، ۲.۵۳ درصد مسیحی و ۰.۴۵ یا ۱.۶ درصد مسلمان هستند.

اگر چه در ظاهر اکثریت جمعیت بی‌دین هستند، اما پژوهشگران معتقدند التزام دینی به دلیل وجود خلأ معنوی در جامعه چین در حال افزایش است.

چین ده گروه اتنیکی مسلمان دارد که اویغور‌ها برجسته‌ترین آن‌ها هستند و در منطقه شین‌جیانگ در شمال غرب چین زندگی می‌کنند. تقریبا نصف جمعیت این ایالت مسلمان هستند، اما مقامات آنجا به شدت فعالیت‌های دینی را کنترل می‌کنند. قلع‌وقمع اخیر در شین‌جیانگ، به طور ویژه‌ای شدید بوده است. در آگوست ۲۰۱۸، کارشناسان سازمان ملل تخمین کرده‌اند که بیش از سه میلیون مسلمان اویغوری بازداشت یا به «کمپ‌های تعلیم دوباره» فرهنگی اعزام شده‌اند. این کمپ‌ها واکنش‌هایی جهانی برانگیخته است. در آگوست گروه حقوق بشر سازمان ملل گفته گزارش‌های معتبر زیادی دریافت کرده که نشان می‌دهد یک میلیون اویغور یا بیشتر در اردوگاه‌های وسیع بازداشت شده‌اند.

 

در حالی که چین ادعا می‌کند این اردوگاه‌ها تعلیمی و فرهنگی هستند که هدف‌شان مقابله با افراطی‌گری است، گروه‌های حقوق بشری اعلام کرده‌اند این اردوگاه‌ها بازداشتگاه‌های عمومی هستند. پس از مدتی انکار، دولت چین سرانجام به وجود چنین کمپ‌های اجباری اذعان کرد. دولت چین، حتی در این خصوص قانونی تصویب کرده که به موجب آن «اصلاح رفتار» صد‌ها هزار مسلمان اویغوری در اردوگاه‌های اجباری مجاز شمرده می‌شود.

 

این به اصطلاح «اصلاح رفتار» و نیز مقابله با «نماد‌های غیرچینی» در یک دیدگاه اساسی‌تری نهفته است مبنی بر اینکه باید جامعه چینی را یکپارچه کرد و «عناصر غیرچینی» را از آن زدود. اگر این سیاست به واقعیت نزدیکتر باشد، در این حالت این پرسش اساسی مطرح می‌شود که چگونه دولت چین اندیشه معاصر «کمونیسم»، که ریشه در اروپا دارد، را «چینی» می‌داند، اما ادیانی که صد‌ها سال قبل از کمونیسم به چین رفته‌اند و بخشی از هویت برخی اقلیت‌های چینی شده‌اند، را «چینی» نمی‌داند؟!

 

رسانه‌های غربی تاکنون گزارش‌های متعددی درباره شکنجه و آزار اویغور‌ها منتشر کرده‌اند و حتی روابط غرب و چین به خاطر این مسئله تنش‌آلود شده است. فعالان، چهره‌های دانشگاهی، دولت‌های خارجی و سازمان ملل متحد اردوگاه‌های چینی را محکوم کرده‌اند. مقامات آمریکا گفته‌اند دولت دونالد ترامپ اعمال تحریم علیه مقامات درگیر در سرکوب اویغور‌ها را بررسی می‌کنند. در واکنش به این امر، کویی تیانکای، سفیر پکن در واشنگتن، به خبرگزاری رویترز گفته کشورش در مقابل هرگونه تحریم آمریکایی در مسئله مسلمانان اویغور به طور مناسب پاسخ خواهد داد.

فشار‌های رسانه‌های غربی بر دولت‌ها، بخصوص دولت ترامپ، برای محکوم کردن چین، بیشتر می‌شود. دولت ترامپ چندین بار پکن را به خاطر اردوگاه اویغور‌ها محکوم کرده است، اما برخی نگران هستند که پس از دیدار ترامپ و جین بینگ در اجلاس گروه ۲۰ کاخ سفید سکوت کند.