در بخش مستندنگاری، دو اثر مشترکاً برگزیده شدند؛ «الف لام خمینی» به قلم هدایت‌الله بهبودی از انتشارات موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی و «رکاب‌زنان در پی شمس» به قلم حسن کرمی قراملکی از انتشارات ستوده مجموعاً معادل ۳۰ سکه بهار آزادی جایزه گرفتند.
رضا امیرخانی، جایزه اصلی جلال آل‌احمد را از آن خود کرد. هدایت‌الله بهبودی، لیلا سیدقاسم، صمد طاهری و ... دیگر برندگان این جایزه بودند.
به گزارش خبرآنلاین، مراسم اختتامیه یازدهمین جایزه ادبی جلال آل‌احمد، امشب (شنبه ۱۷ آذر) در تالار قلم کتابخانه ملی ایران با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی و جمع زیادی از اهالی قلم برگزار شد.
این مراسم، افزون از معرفی آثار برتر، شاهد اختلاف سخنرانان بر سر اهمیت و ارزش ادبیات مستندنگارانه و خاطره-داستان‌ها بود.
یکی از سخنرانان این مراسم، اشرف السادات بروجردی، رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی بود که آل‌احمد را نویسنده‌ای بی تکلف معرفی کرد و توضیح داد: «آل‌احمد نسبت به جامعه ژرف‌اندیش بود و نگاهی دقیق و موشکافانه در آثارش داشت. در سال‌های پیش از انقلاب و اوایل پیروزی، اصحاب سیاست، هنر و داستان همه به نحوی اظهار علاقه نسبت به جلال را در نوشته‌های خود داشتند.
او با تاکید بر اینکه آثار جلال ماهیت داستانی دارند، تاکید کرد: «فکر می‌کنم تک تک اصحاب دانش و همه کسانی که علاقمند به آینده این سرزمین هستند، باید بکوشند ادبیات را که زبان فهم مطالب و انتقال مطالب به دیگران است، حفظ کنند و آن را برای نسل آینده به ارمغان آورند.»
بایرامی: متولیان فرهنگی می‌ترسند به ادبیات داستانی پر و بال دهند
محمدرضا بایرامی، دبیر علمی جایزه جلال آل‌احمد، دیگر سخنران این مراسم بود که با انتقاد از این که هنوز رمان بزرگ انقلاب اسلامی نوشته نشده است، گفت: «ما امروز در آستانه چهل‌سالگی انقلابیم. انتظار می‌رفت ادبیات انقلاب در این چهل سال، رمان بزرگش را منتشر کند اما هیچ اتفاق مهمی در ادبیات تاکنون نیفتاده است. متولیان باید به نویسندگان و هنرمندان اعتماد می‌کردند تا «دن آرام» این انقلاب با همان صراحت نوشته می‌شد و تلخی و شیرینی را کنار هم می‌داشت اما نشد و شاید برای همین بود که آثار خاطره-داستان با اصل حجیم بودن متولد شدند و به سرعت راه موفقیت را طی کردند.»
او در سخنانی انتقادی افزود: «ما برای خاطره-داستان‌ها مسابقه کتابخوانی برگزار و از بودجه عمومی از آنها خرید می‌کنیم و در بخش خاطره‌نگاری به آن جایزه می‌دهیم؛ آثاری که در آن هم تخیل و هم مستندسازی است و اساسا معلوم نیست که ما با چه اثری طرف هستیم.»
این داستان‌نویس تاکید کرد: «متولیان ما انگار از ادبیات داستانی ناامید شده‌اند و فکر می‌کنند نباید به این اسب چموش پر و بال داد که البته لگدپرانی‌هایی هم دارد. ترجیح آنها آن گونه دیگر [خاطره- داستان] است که یاد کردیم که البته ماندگاری چندانی هم ندارد.»
بایرامی ادامه داد: «مسابقات کتابخوانی و خریدهای آن‌چنانی پیشکش، آیا تا حالا شنیده‌اید برای تبلیغ و ترویج رمان و داستان هزینه شود؟ این بخش به هیچ وجه مهم گرفته نمی‌شود.»
دبیر علمی جایزه جلال در پایان سخنان خود ابراز امیدواری کرد در آینده، جایزه جلال نه به یک اثر که به مجموعه آثار یک نویسنده اهدا شود و بتواند مانند جایزه بوکر که مکمل جایزه نوبل است، مکمل جایزه کتاب سال باشد.
صالحی: آثار مستندگونه ادبی، روشی برای شناسنامه‌سازی ماست
در بخش دیگری از این مراسم، سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنانی گفت: «جلال نقاد سنت بود اما تجددمآب نشد. صریح بود و جسور و تکاپوگر حقیقت. روشنفکر بود اما از مردم و با مردم.»
او در توصیف داستان‌نویسی امروز کشورمان گفت: «داستان ایرانی، امروز در حال زایش دوباره زبان فارسی است و فرصتی را برای تصویرسازی واژگانی جامعه فراهم می‌کند که گاه از تصاویر مدرن نیز جذاب‌تر است.»
صالحی درباره آمار آثار داستانی منتشر شده پس از پیروزی انقلاب اسلامی توضیح داد: «۲۱۵۰۰ عنوان کتاب داستان در سال‌های پس از انقلاب منتشر شده که یک سوم آن در شش ساله اخیر بوده است و نیمی از مولفان آن نیز در این پنج سال ظهور کرده‌اند و این یعنی داستان بیش از گذشته مورد توجه است.»
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین در واکنش به سخنان محمدرضا بایرامی درباره آثار مستندگونه ادبی هم گفت: «این حوزه، روشی برای شناسنامه‌سازی ماست و از این جریان ده‌ها اثر دیگر تولید می‌شود. در این عرصه هنوز نیاز به کشف میدان‌های تازه هستیم و تجربه‌های بسیاری برای مستندشدن وجود دارند تا به ورطه بی شناسنامگی نیفتند. هرچند معتقدم برای رشد این حوزه می‌توان برنامه‌ها و پیش بینی‌های دیگری را هم در نظر گرفت.»
او در ادامه تاکید کرد: «انتظار نداریم جایزه جلال آل‌احمد، همه امور ادبیات داستانی را بر دوش بگیرد اما تلاش خود را کرده است تا ضلعی از میدان ادبیات را بسازد و به پیش ببرد. از طرف دیگر جایزه آل‌احمد سعی کرده است از سلایق دولتی دور شودکه البته هنوز با آن‌چه که باید اتفاق بیفتد فاصله زیادی داریم.»
رونمایی از پایگاه اینترنتی ویکی ادبیات، یکی دیگر از بخش‌های این مراسم بود که با حضور محسن جوادی، معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت گرفت. او درباره این پایگاه ادبی توضیح داد: «امیدوارم از این لحظه با آغاز به کار این پایگاه، راه بر تحریف تاریخ ادبیات ایران بسته شود و زمینه مشارکت در نگارش تاریخ اصیل ادبیات ایران فراهم شود.»
جوادی درباره اهمیت ادبیات و راه‌اندازی این پایگاه ادبی هم به نقل از جلال آل‌احمد گفت: «آل‌احمد در جمله‌ای می‌گوید اصیل‌ترین اسناد هر ملتی ادبیاتی است که از آنها باقی می‌ماند و باقی همه جعل است. چرا ساکت نشسته‌اید تا تاریخ ملت‌تان را جعل کنند.»
فهرست برگزیدگان یازدهمین جایزه ادبی جلال آل‌احمد
در این مراسم، برگزیدگان یازدهمین جایزه ادبی جلال آل‌احمد، به شرح زیر معرفی شدند:
در بخش نقد ادبی، کتاب «بلاغت ساختارهای نحوی در تاریخ بیهقی» به قلم لیلا سیدقاسم از نشر هرمس، اثر شایسته تقدیر شناخته شد و معادل ۱۰ سکه جایزه گرفت. این نویسنده پس از دریافت جایزه خود در سخنانی اعتراضی گفت: «در اوایل دهه نود، افراد خلاق زیادی در رشته دکتری ادبیات فارسی از دانشگاه‌ها فارغ‌التحصیل شدند که متاسفانه به دانشگاه راه پیدا نکردند و حذف شدند. من از این نسل هستم. نسلی که مبارزه در رگ اوست و فارغ از دانشگاه، حیات علمی و مادی و اجتماعی‌اش را ادامه می‌دهد.»
در بخش داستان کوتاه، کتاب «زخم شیر» به قلم صمد طاهری از نشر نیماژ، شایسته تقدیر شناخته شد و معادل ۱۰ سکه جایزه گرفت.
این نویسنده پس از دریافت جایزه‌اش، از ناصر زراعتی, صفدر تقی‌زاده و هوشنگ گلشیری به خاطر کمک‌هایشان به او در امر داستان‌نویسی، تشکر کرد.
در بخش مستندنگاری، دو اثر مشترکاً برگزیده شدند؛ «الف لام خمینی» به قلم هدایت‌الله بهبودی از انتشارات موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی و «رکاب‌زنان در پی شمس» به قلم حسن کرمی قراملکی از انتشارات ستوده مجموعاً معادل ۳۰ سکه بهار آزادی جایزه گرفتند.
هدایت‌الله بهبودی پس از دریافت جایزه خود گفت: «بخش مستندنگاری، آسمانش کدرتر از بخش‌های دیگر کتاب در کشور است. آثار این بخش از یک جنس نیستند و قابل مقایسه هم نیستند. اگر دست‌اندرکاران برای این بخش دست به تفکیکی منطقی بزنند، خیال نویسندگان هم راحت تر خواهد بود.»
حسن کرمی هم پس از دریافت جایزه خود در سخنانی گفت: «برای انتشار این اثر متحمل سختی زیادی شدم. هشت ناشر کتابم را رد کردند و با سرمایه خودم منتشرش کردم. خدا را شکر که دیده شد. این جایزه برایم جایزه بزرگی است. من تریبونی نداشتم و حتی برای یک رونمایی در شهرم با مضیقه روبه‌رو بودم. می‌خواهم از کسانی که امکان چاپ کتابم را فراهم نکردند و نیز کسانی که امکانش را فراهم ساختند تشکر کنم.»
در بخش جنبی آتیه داستان ایرانی، جایزه ادبی جلال آل‌احمد به محمدعلی رکنی، محمدرضا شرفی خبوشان، الهام فلاح و سیدمیثم موسویان که با رأی مردم به عنوان انتخاب شده بودند، رسید.
الهام فلاح در سخنانی پس از دریافت جایزه‌اش گفت: «در حال حاضر هیچ مسئله‌ای به اندازه دو قطبی شدن، ادبیات ما را زمین نمی‌زند. ادبیات یعنی باید با اثر مواجه باشید، نه ظاهر و مسلک نویسنده.»
اهدای جایزه ۱۰۰ میلیون تومانی امیرخانی به آموزگاران اهل سنت
اصلی‌ترین جایزه جلال آل‌احمد هم که مربوط به بخش رمان و داستان بلند است، به کتاب «رهش» نوشته رضا امیرخانی از انتشارات افق رسید و او معادل ۳۰ سکه (۱۰۰ میلیون تومان) و لوح تقدیر جایزه ادبی جلال آل‌احمد را از آن خود کرد.
رضا امیرخانی پس از دریافت این جایزه گفت: «قسمت مالی جایزه‌ام را به موسسه پژوهشی دانایار که وجه همتش توانمندسازی آموزگاران اهل سنت مقطع ابتدایی است، تقدیم می‌کنم، چون از دوستانم هستند و می‌شناسمشان.»
تجلیل ویژه از احمد مدقق، نویسنده افغانستانی و مصطفی جمشیدی، دیگر نویسنده ایرانی، از دیگر بخش‌های این مراسم بود.
مصطفی جمشیدی، جایزه‌اش را به پسر شاعر خود تقدیم کرد و مدقق نیز پس از دریافت این جایزه عنوان کرد که موفقیتش را مدیون مدرسه رمان موسسه شهرستان ادب است.
رونمایی از کتاب «داستان‌نویسی باکلاس» با حضور سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و ابراهیم زاهدی‌مطلق، داستان نویس، پایان بخش اهدای جوایز جلال آل‌احمد بود.
