فرارو- حسن روحانی روز دوشنبه در سخنانی در جمع معاونان و مدیران وزارت نیرو از ایده "بارور کردن ابرها" برای حل بحران خشکسالی به‌شدت انتقاد کرد. روحانی با بیان اینکه حل مشکل آب با بارور کردن ابرها، راه‌حل اساسی نیست و آب‌های موجود باید به‌درستی مدیریت شود، گفت: «این گونه مطالب که با باروری ابرها مشکل حل می‌شود، در سال‌های ۴۳ و ۴۴ و رژیم شاهنشاهی مطرح شد و این از نمونه تفکرات شاهانه بود که با بارور کردن ابرها مشکل آب حل می‌شود و حتماً این موضوع راه‌حل اساسی نیست». این سخنان روحانی نشان می‌دهد که دولت تمایل چندانی به پیگیری این پروژه ندارد.
حسن روحانی روز دوشنبه با وزیر و مدیران ارشد وزارت نیرو دیدار کرد
به گزارش فرارو، سال گذشته معاون پارلمانی سپاه پاسداران از خریداری و نصب تجهیزات مورد نیاز برای بارور کردن ابرها بر روی هواپیما خبر داد و گفت که سپاه منتظر دستور دولت است. محمدصالح جوکار در این باره گفته بود: «ما آمادگی خود را به دستگاه‌های مربوط اعلام کردیم. طبیعتاً این کار باید بعد از هماهنگی با دستگاه‌های مرتبط انجام شود».
در همین راستا زمستان سال گذشته مرکز تحقیقات و مطالعات باروری ابرها با همکاری نیروی هوافضای سپاه پرواز‌های آزمایشی برای بارورسازی ابرها انجام داد. دقیقا مشخص نیست نتیجه این آزمایش‌ها چه شد، اما پس از آن بارش‌های قابل توجه در اردیبهشت ماه سال جاری این گمانه را ایجاد کرد که پروژه بارورسازی ابرها در این بارش‌ها موثر بوده است.
محمدصالح جوکار معاون پارلمانی سپاه در این باره گفت: «این پروژه در زمستان سال گذشته و بهار سال جاری اجرا و بارورسازی ابرها انجام شد که نتیجه مثبت داشت.» او همچنین افزود: «این پروژه در پاییز امسال ادامه خواهد یافت». با وجود این، کارشناسان معتقدند بارش‌های اردیبهشت‌ماه ارتباطی با بارورسازی ابرها ندارد.
خردادماه سال جاری نیز فرید گلکار رئیس مرکز بارورسازی ابرها تاکید کرد: «عملیات باروری ابرها با استفاده از یک فروند هواپیمای سپاه و ۲ فروند هواپیمای آنتونوف روسی اجاره‌ای از پاییز امسال آغاز می‌شود».
ظاهرا اجرای بارورسازی ابرها در مناطق خاصی از کشور همچون استان‌های زنجان، قزوین، مرکزی و برخی استان‌های دیگر انجام شده است. هنوز سازمان هواشناسی به شکل جدی ادعای بارورسازی ابرها را تائید نکرده است؛ با این حال این پروژه با همکاری وزارت دفاع، سپاه پاسداران و وزارت نیرو انجام می‌شود.
۱۰ آذرماه امسال فرید گلکار از برنامه‌ریزی وزارت نیرو برای اجرای پروژه باروری ابرها در ۱۰ استان کشور خبر داد. او گفت: «این پروژه در استان‌های یزد، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، اصفهان، خوزستان، کرمان و فارس از طریق هواپیما و مناطقی همچون خراسان جنوبی و آذربایجان شرقی و غربی از طریق پهپاد اجرا خواهد شد».
او افزود: «در صورت تامین اعتبار، باروری ابرها در استان کرمانشاه نیز به شیوه زمینی و از طریق ژنراتور انجام خواهد شد».
مدیر مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها اظهار کرد: «قرارداد تامین پهپاد، مواد باروری، هواپیما و تجهیزات قابل نصب روی آن با نیروی هوا و فضای سپاه آماده شده و به زودی وارد فاز اجرا خواهیم شد.»
این اولین بار نیست که مسئولان از عملیات موفق بارورسازی ابرها می‌گویند، سال ۹۳ نیز مسئولان وزارت نیرو اعلام کردند که بارش باران‌ها بهمن ماه آن سال در تهران نتیجه باورسازی ابرها بوده است.
در آن زمان معاون وزیر نیرو از آغاز پروژه باروری ابرها در ۶ استان (آذربایجان شرقی، کرمان، یزد، اصفهان، فارس و چهارمحال بختیاری) خبر داد و گفت ۶ استان دیگر (تهران، البرز، گیلان و مازندران، آذربایجان شرقی، کرمان) هم در برنامه قرار دارند. البته آن زمان نیز کارشناسان درباره صحت ادعای بارش باران به دلیل بارور سازی ابرها تردید کردند.
بحران خشکسالی و کمبود آب چند سالی است به عنوان یکی از اَبر چالش‌های کشور مطرح است. میزان بارندگی در سال ۹۶ به کمترین حد خود در ۵۰ سال اخیر رسید. خشکسالی طولانی مدت باعث شده است که ۹۰ درصد خاک کشور با بحران تامین آب کشاورزی و آشامیدنی روبه رو شود.
وضعیت آب آنقدر بحرانی بود که در برخی مناطق نماز باران برگزار شد. این بحران در سال جاری نیز ادامه دارد. به گونه‌ای که حالا می‌توان گفت تبدیل به یک مسئله امنیتی- سیاسی نیز شده است. اعتراضات سال گذشته و امسال کشاورازن اصفهانی بر سر حق‌آبه زاینده‌رود و اعتراضات مردم خوزستان برای پیشگیری از انتقال آب این استان از جمله این موارد است.
برگزاری نماز باران در بیرجند در سال 96
چالش آب باعث شد در روز ارائه لایحه بودجه سال ۹۸ تعدادی از نمایندگان خوزستان در اقدامی بی‌سابقه زمانی که رئیس جمهور درحال تشریح لایحه بودجه بود، مقابل تریبون مجلس تجمع و در سخنرانی روحانی اختلال ایجاد کنند. آنها مخالف انتقال آب خوزستان بودند. از طرف دیگر یک ماه پیش ۲۰ نماینده استان اصفهان نسبت به وضعیت بحرانی آب در این استان از سمت خود استعفا کردند که هنوز هم تکلیف این استعفای دسته‌جمعی روشن نیست.
دولت برای چاره‌جویی حل مشکل آب طرح‌های مختلفی هم روی میز دولت قرار گرفته که هر یک از آنها با مشکلاتی روبه‌رو است. طرح انتقال آب، شیرین‌سازی آب دریا، حفظ منابع آبی کشور با کنترل کشت و زرع، کاهش مصرف آب در حوزه شهری و کشاورزی، بارورسازی ابرها و... از طرح‌هایی هستند که روی میز دولت قرار گرفته است.
چالش‌برانگیزترین این طرح، انتقال آب است که ظاهرا دولت دست از آن نمی کشد. حسن روحانی اخیراً در جریان سفر به استان سمنان وعده انتقال آب خزر به این استان را داد. وعده‌ای که با واکنش‌های تندی از سوی نمایندگان استان های شمالی و کارشناسان محیط زیست روبه‌رو شد.
شاید کم‌چالش‌ترین طرح‌ها همان بارورسازی ابرها باشد. با این حال در کارگر بودن بارورسازی تردید جدی وجود دارد.
بارورسازی ابرها شیوه‌ای برای ایجاد بارندگی از طریق افزودن مواد لازم (عامل‌های باروری) به ابر‌های مستعد با هدف تشکیل بلور‌های یخ و در نهایت بارندگی است. باروری ابرها بسته به شرایط محیطی با روش‌های مختلف از جمله نصب تجهیزات زمینی (در مناطق کوهستانی) یا استفاده از هواپیما برای پخش عامل‌های باروری انجام می‌شود.
پیشینه بارور سازی ابرها در ایران
حسن روحانی روز دوشنبه گفت که بارورسازی ابر‌های طرحی "شاهانه" است، او بی‌راه نگفته است. ماجرا این است که وزارت نیرو از سال ۵۳ الی ۵۷ با همکاری یک شرکت کانادایی و با استفاده از یک هواپیما و تعدادی ژنراتور زمینی اجرای پروژه بارورسازی ابرها را در حوزه سد کرج و جاجرود انجام داد. این اولین تجربه بارورسازی ابرها در ایران بود که دوره پهلوی انجام شد.
در ادامه در سال‌های ۶۸ الی ۷۴ بصورت پراکنده و با استفاده از ژنراتور‌های زمینی در ارتفاعات شیرکوه یزد طرح بارورسازی ابرها به اجرا درآمد. با وجود اینکه نتیجه بخش بودن اقدامات پیشین روشن نبود، مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها در سال ۷۵ در یزد تاسیس شد و دو سال بعد با همکاری یک موسسه روسی پروژه‌هایی در استان‌های یزد و گیلان به اجرا درآمد. طی این سال‌ها شعاع عملیاتی و مساحت تحت پوشش باروری ابرها در مناطق مرکزی ایران افزایش یافت واکنون حدود ۳۰ درصد مساحت کشور را شامل می‌شود.
از سال ۱۳۷۵ به بعد، با تشکیل مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها، پروژه‌های بزرگی از جمله یزد-۱، یزد-۲، یزد-۳، یزد-۵ و گیلان-۱ صورت پذیرفت.
پروژه گیلان-۲ در سال ۸۷ اولین تجربه کارشناسان ایرانی در اجرای پروژه بارورسازی ابرها بصورت مستقل و بدون حضور کارشناسان خارجی بود.
از تمام این تجربیات در زمینه بارور کردن ابرها گزارش مستند و مشخصی در دست نیست که تا چه اندازه موفق بوده است.
در دولت دوم محمود احمدی‌نژاد بحث بارور کردن ابرها بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. احمدی‌نژاد در آن زمان در سخنرانی مدعی شد که دشمنان با خالی کردن بار ابرها در حال تحمیل خشکسالی به ایران هستند. همان دوره در مقطعی پس از ایجاد بحران برای دریاچه ارومیه اعلام شد که برای نجات دریاچه از روش بارورسازی ابرها استفاده می‌شود، اما این تلاش نیز نتایج ملموسی به دنبال نداشت.
اوج عملیات برای بارورسازی ابرها در دولت اول حسن روحانی و ۹۴-۹۳ انجام شد که در آن ۱۰۶ سورتی عملیات پرواز صورت گرفت. فرید گلکار، مدیر مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها درباره این اقدامات می‌گوید: «در برخی مناطق توانسته‌ایم بین ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش بارش ایجاد کنیم، اما میانگین افزایش بارش که توانسته‌ایم ایجاد کنیم، ۱۵ تا ۲۰ درصد بوده است». البته که این ادعا از سوی سازمان هواشناسی تآیید نشده است.
عده‌ای مدعی‌اند بارش‌های اردیبهشت‌ماه بر اثر بارورسازی ابرها بوده است
تجربه دیگر کشورهادر کشور‌ها دیگر نیز این روش مورد استفاده قرار گرفته است. در ژاپن در سال ۲۰۱۳ پس از یک دوره خشکسالی تلاش شد که ابرها را با نیترات ید بارور کنند. این تلاش‌ها ثمر چندانی نداشت؛ به مدت دو ساعت فقط ۱۷ میلیمیتر باران بارید و آب‌های زیرزمینی هم به ید آلوده شد. در سال ۱۹۸۳ کارشناسان استرالیایی ادعا کردند که با کمک نیترات ید ابرها را با موفقیت بارور کرده‌اند، چنان‌که بارش باران را ۳۰ درصد افزایش داده‌اند. اما بعداً در تحقیقاتی که پیرامون این موضوع صورت گرفت، معلوم شد که ادعای کارشناسان استرالیایی از نطر علمی بی‌پایه است.
بارورسازی ابرها برای اولین بار توسط دانشمندان آمریکایی در دهه ۴۰ ابداع شد. این روش توسط ارتش آمریکا و در جنگ ویتنام برای مقابله با پیشروی ویت کنگ‌ها مورد استفاده قرار گرفت.
خشکسالی به مناطق پر آبی همچون دشت گرگان نیز رسیده است
آیا بارور کردن ابرها موثر است؟
هدف از بارور کردن ابرها افزایش نزولات جوی در راستای مقابله با خشکسالی است. اما آیا بارور کردن ابرها خشکسالی را از بین می‌برد؟ این بستگی به میزان موفقیت این طرح دارد. اگر بارور کردن ابرها بر افزایش نزولات جوی تاثیر بالایی داشته باشد، میتواند بر پدیده خشکسالی نیز اثرگذار باشد.
شواهد نشان نمی‌دهد که این اقدام خیلی در کاهش خشکسالی موثر باشد. تاکنون هیچ پژوهش علمی که نشان دهد تجربه بارورسازی گذشته موفقیت آمیز بوده در دست نیست.
کارشناسان هواشناسی معتقدند "فرایند بارور سازی بر روی هر ابری قابل اعمال نیست و راندمان بارورسازی هم حداکثر ۱۰ درصد است."
چندی پیش نیز عیسی کلانتری رییس سازمان محیط زیست در این باره گفت: "صاحب نظر این موضوع سازمان هواشناسی است که با توجه به بررسی‌های این سازمان در شرایط موجود کشور شاید بتوان در استان‌هایی مانند؛ گیلان و مازنداران ابرها را بارور کرد، اما مکان‌های دیگر که در حال حاضر نزدیک به ۴۰ سال ما در آنجا ایستگاه داریم و حتی ۲ میلی متر هم بارندگی آن افزایش نیافته است."
کارشناسان محیط زیست معتقدند بهترین روش مقابله با خشکسالی حفظ منابع آب و کنترل مصرف است.
حتی قائلان به باروری ابرها هم باور ندارند که این اقدام میتواند خشکسالی را شکست دهد. فرید گلکار رییس مرکز باروری ابرها در این باره معتقد است: «کم آبی هیچ وقت به طور کامل رفع نمی‌شود. بارور کردن ابرها یکی از روش‌هایی است که برای بهبود کم آبی استفاده می‌شود. مدیریت درست یکی دیگر از راه‌هایی است که باید برای کاهش مشکلات کم آبی به کار گرفت. اگر این دو با هم به کار گرفته شوند، شاید به مشکل بزرگی برنخوریم.»
حسن روحانی روز دوشنبه با وزیر و مدیران ارشد وزارت نیرو دیدار کرد
برگزاری نماز باران در بیرجند در سال 96
همچنین هدر رفت اب بین سد و مزرعه باید کم شود!
تفکرات شاهانه یعنی چه ؟
----------
فکر درست باید انجام بشه میخواد هر کی بگه ...
آقای روحانی
شما که کارشناس آب و هوا نیستید.
در قبال کارهای درست گذشته نباید جبهه بگیرید
جبهه گرفتن غلط است.
اگه باروری ابرها خوبه انجام بشه اگه ساخت تصفیه خانه آب شیرین کن در چابهار و بندرعباس درسته باید انجام بشه .... اولویت رو آب قرار بدید.