موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، دومین نوار مکالمه تلفنی محمدرضا شاه با علی امینی را منتشر کرد. در این مکالمه تاریخی جزئیات مشورت تلفنی شاه با علی امینی را می‌توانید بشنوید.
متن کامل پیاده شده دومین مکالمه شاه با امینی به شرح ذیل است:
تاریخ مکالمه تلفنی: دوشنبه پانزدهم آبان ۱۳۵۷
مکان: از کاخ نیاوران به منزل علی امینی در تهران
امینی: الو، تعظیم می‌کنم
شاه: روز بخیر
امینی: قربان شما، سایه تان کم نشه
شاه: خواستم بهتون اطلاع بدم که ما بالاخره بعد از اون جریانات دیروز (۱) و اون اعلامیه‌ای (۲) که اون حضرات دادند در خارج، و یأس ازتشکیل حکومت ائتلافی (۳) که تازه اصلاً از اول هم شاید بی خود ما امید بسته بودیم بهش و استعفای دولت (۴)، ناچار شدیم این اقدام را بکنیم برای برقراری نظم، البته دولت موقتی (۵) تشکیل دادیم.
امینی: بله بله، البته فرصت نداشتم که بیانات اعلیحضرت را گوش کنم می‌خواهم که ساعت ۲ بعد از ظهر گوش بکنم.
شاه: شنیدم بد نیست
امینی: نه خوب بوده، [ازدیگران شنیدم]خیلی خوب بوده
شاه: گوش دادید؟
امینی: نه بله ضمناً من با مهندس بازرگان که صحبت کردم معلوم شد که یک مقداری از این اعلامیه آقای سنجابی اینها صحیح نبوده قربان، یعنی ملاقاتی دونفری نکردند، یک مقدار جنبه‌ی تبلیغاتی داره
شاه: آخه خب فایده ش. چیه؟
امینی: خوب بله آخه بی خود، ولی به هرحال اونطور نیست که ایشان عنوان می‌کنه که بله توافق کرده اند، این طور نیست.
شاه: اون سه ماده پس چیه؟
امینی: نخیر، اون مقدارش هم بلوفه از اون جهت که عرض کردم، خیلی درست نیست، تو مصاحبه‌ی دیشبش [سنجابی]هم با [رادیو]بی بی سی [فارسی]گویا خیلی شل و خیلی تَق و لَق بوده
شاه: اون [سنجابی]هم گفته که با سلطنت همکاری نخواهد کرد.
امینی: بله، ولی بطوری متناقض بوده این ترتیبات که یک عده‌ای که شنیده بودند امپرسیون [تاثیر]بسیار بدی رویشان گذاشته بود.
شاه: آخه فایده اش چیه؟
امینی: خب بی خود! بله تبلیغاتیه
شاه: درهرصورت با یه همچنین دولتی [ائتلافی]که ما نمی‌توانستیم نظم را برقرار کنیم، آیا اون دولت می‌آمد دستور بدهد که هرکه تکان خورد بگیریم، بزنیم؟ نمی‌گفت و چاره‌ای غیر از این نیست؟ این را مطمئن باشید.
امینی: بله بله متاسفانه بله
شاه: مثلاً در نفت جنوب، خب این بسته بشه، آخر ماه ما حقوق به مردم چه شکلی بدهیم؟
امینی: حالا به هر حال من بیاناتتان (۶) را گوش بکنم، به نظرم خیلی به موقع بود
شاه: بله شنیدم که خیلی تاثیرخوبی کرده، اون‌هایی که شنیده اند می‌گفتند
امینی: حتما موثر است
شاه: درهرصورت ما [سخنرانی خطاب به مردم]راجع به گذشته هم صحبت کردیم، خبط و خطا و فساد و ظلم، همه چیز
امینی: خب اینا خیلی موثره قربان
شاه: گفتیم دیگر تکرار نخواهد شد و این حکومت [دولت نظامی]هم البته قبلاً گفتیم فقط موقتی است و فقط برای برقراری نظمه
امینی: بله باید حتما پیگیری کرد، اون حضرات رو جمع کرد با همدیگه
شاه: بله؟
امینی: این حضراتی که هستند بایستی با هم جمع کرد. امروز صبح آقای طالقانی هم یک اعلامیه‌ای داده بود (۷) که می‌گفت: خیلی خوب بوده و دعوت به آرامش کرده که بنده خدا می‌گفت: فکر کردن، ولی نمی‌فهمن
شاه: حالا از شما می‌خواستم که هرنفوذ که دارید در آخوند‌ها و اینها، بگید که آقا شما خوب ساکت بشنید دیگه!
امینی: بله بله. بنده همین نقش را با اجازه اعلیحضرت این کار رابنده می‌کنم و صبح هم کرده ام، که یکی یکی ببینم، جمع شان بکنم که واقعاً ببینم که حداقل توافق را با کی می‌کنن؟
شاه: حالا اون برای بعد است.
امینی: بله، حتماً حالا عجالتاً با یک کاری اون‌ها را آرام بکنیم
شاه: الان اینها تا دوره‌ی اجرای کامل نظم و آرامش در مملکت باید سکوت بکنند و بکلی حکومت قانون در مملکت برقرار بشه و بعد ترور افکار که شروع شده، این ترور افکار باید از بین برود، یعنی شما چطوری می‌خواهید دموکراسی داشته باشید، اگر یک طرفه باشد، اینکه نمی‌شه
امینی:من به ایشون گفتم که اینکارغیرقابل اجتناب بود پیش بینی هم کردیم، ولی متاسفانه نکردید
شاه: البته اونطور نشد که حکومت نظامی بیابد و همین حکومت نظامی باشد، برای اینکه این یک حکومت موقته و در اساس کار، که کاری نخواهد داشت، گویی اینکه مبارزه با فساد خواهند کرد.
امینی: بله آقا این کار را بکنید، آقا خیلی موثره
شاه: گویی اینکه اینکار را خواهند کرد، ولی غیر از این و ایجاد نظم برنامه‌ای نداره، فردا اگر برود مجلس و مجلسین را نبندیم، گویی اینکه اینها می‌خواهند ببندند. ولی شاید هم تصمیم بگیریم که نبندیم، این برنامه‌ای که مجلس می‌دهد می‌گوید من برنامه‌ای ندارم غیر از برقراری نظم و مبارزه با فساد همین، چون وقت نیست، دولت طولانی در یک مدت می‌تواند برنامه ریزی کنه.
امینی: نخیر برنامه اقتصادی که نمی‌تواند تنظیم کنه الان، نخیردرجوار ایشان باید برنامه ریزی تهیه کرد برای بعد.
شاه: بله، شما هرچه می‌توانید مردم را دعوت کنید به آرامش و خوش باوری
امینی: من تلاشم همین کار بوده، و حالا بیشتر باید بشه.
شاه: آرامش و خوش باوری، بگوید از اون راه که به جایی نمی‌رسید، کجا می‌رفتید؟
امینی: موثر هست و رویش باید عمل کرد.
شاه: می‌خواهید میرزا کوچک خان (۸) را در رشت بلند کنند، می‌خواهید تجزیه بشود مملکت، یا کردستان اون حرف‌ها را بزنند (۹)، خوب اونکه به جایی نمی‌رساند شما را، حالا این دفعه سکوت بکنید و آرامش، ببینید چه میشود، بعداً ناچارم که بالاخره اون سیاست لیبراسیون اصلی یعنی دمکراتیکم را ادامه بدهم به همان دلایل که شما‌ها می‌دونید.
امینی: بله بله، من همین را گفتم، قبول بکنید و مطمئن باشید همین طور خواهد بود، ولی یک مدتی یک فرصتی بدهید.
شاه: یکی این، یکی اینکه حتماً اون فقط می‌تواند در یک محیط آزاد برای همه، نه یک طرفه، اگر یک طرفه باشه یعنی ترور افکار، ترور افکار چرا سابق که از این ور بود بد بود، اما حالا از اون ور باشه خوبه، خب این به همان اندازه بده دیگه، پس از شما انتظار دارم که هرکاری می‌تونید بکنید.
امینی: از صبح تا حالا کوشش من در همین راه بوده، این نطق خیلی به موقع بوده فوق العاده
شاه: پس ساعت ۲ هم گوش بدید.
امینی: بله بله حتماً سایه مبارک کم نشه
پی نوشت‌ها:
۱- اشاره به تظاهرات مردم در خیابان‌های تهران در روز سیزدهم آبان ۱۳۵۷ دارد که در جریان این تظاهرات تعدادی از مردم از جمله دانش آموزان شهید و مجروح شدند.
۲- اشاره به اطلاعیه‌ای است که کریم سنجابی پس از ملاقات با امام خمینی در پاریس صادر کرد در این اطلاعیه آمده است:
«بسمه تعالى یکشنبه چهارم ذى الحجه ۱۳۹۸ (چهاردهم آبانماه ۱۳۵۷)
۱ـ سلطنت کنونى ایران با نقض مداوم قوانین اساسى و اعمال ظلم و ستم و ترویج فساد و تسلیم در برابر سیاستهاى بیگانه فاقد پایگاه قانونى و شرعى است.
۲ـ جنبش ملى اسلامى ایران با وجود بقاء نظام سلطنتى غیرقانونى با هیچ ترکیب حکومتى موافقت نخواهد کرد.
۳ـ نظام حکومت ملى ایران باید براساس موازین اسلام و دموکراسى و استقلال بوسیله مراجعه به آراء عمومى تعیین گردد.
دکتر کریم سنجابى»
۳- با توجه به خاطرات منتشرشده ازسوی کریم سنجابی، احتمالا اشاره شاه به تصمیمی است که شاه برای تشکیل حکومت ائتلافی با شرکت اعضای جبهه ملی به ریاست سنجابی داشت.
۴- منظور استعفاء دولت جعفرشریف امامی در چهاردهم آبان ۱۳۵۷ است
۵- اشاره به دستورشاه برای تشکیل دولت نظامی توسط ارتشبد غلامرضا ازهاری در روز چهاردهم آبان ۱۳۵۷ دارد. البته تشکیل دولت ازهاری رسما در روز ۱۵ آبان ۱۳۵۷ به اطلاع عموم مردم رسید.
۶- اشاره به سخنرانی شاه تحت عنوان "من نیز پیام انقلاب شما را شنیدم" در ۱۵ آبان ۱۳۵۷ در این سخنرانی شاه برای فریب افکار عمومی تلاش کرد از مردم و علمای اسلام دلجویی کند.
۷- متن اعلامیه مورد اشاره آیت الله طالقانی که درچهاردهم آبان ۱۳۵۷صادر شد:
بسم اللّه القاصم الجبارین، برادران و خواهران از شواهد و قرائن کنونى و تجربه هاى گذشته چنین برمى آید که عمال و مزدوران حکومت استبداد به قصد خدشه دار کردن و انحراف جنبش مقدس این ملت مسلمان و رخنه درصفوف پاک شما، اقدام به تخریب و آتش سوزى و ایجاد وحشت در بین طبقات مردم مى نمایند. باتوجه به اینکه اوضاع پیش بینى نشده وغیرمترقبه اى درشرف وقوع است، وبه لحاظ جلوگیرى ازهرنوع حادثه نامطلوب و پیشگیرى از خونریزى وکشتار افراد بیگناه، به قاطبه ملت مسلمان مؤکدا توصیه مى شود، جهت خنثى کردن هرگونه توطئه و دسیسه اى از درگیرى با نیروهاى نظامى و پلیس خوددارى کرده و از اتهام شرکت درآتش سوزى وتخریب پرهیز کنید. سید محمود طالقانى
۸-اشاره به قیام میرزا کوچک خان جنگلی (متولد ۱۲۵۷–شهادت یازدهم آذر۱۳۰۰ هجری خورشیدی) دارد. او رهبر جنبش جنگل بود که در اعتراض به نقض تمامیت ارضی و استقلال ایران از سوی بیگانگان بعد از مشروطه به مدت دو سال در شمال ایران قیام کرد.
۹- اشاره به تشکیل جمهوری مهاباد در دوم بهمن سال ۱۳۲۴ توسط قاضی محمد دارد. این اقدام تجریه طلبانه با حمایت شوروی انجام گرفت. اما پس از توافق قوام - سادچیکوف سفیر وقت شوروری در تهران با قطع حمایت شوروی از فرقه دموکرات آذربایجان در تبریز و حزب دموکرات کردستان به رهبری قاضی محمد در مهاباد، ارتش ایران با ورود به تبریز و مهاباد در این دو شهر مستقر شد و مانع تجزیه ایران گردید.
برای شنیدن نوار اول مکالمه شاه با امینی به اینجا مراجعه کنید.
