کجا از آرمان‌های انقلاب دور شدیم؟

 

فرارو- یک فعال سیاسی گفت: «بخش عمده انحراف از آرمان‌ها و شعار‌های اصلی انقلاب به دلیل این بود که خیلی از چهره‌های برجسته و بزرگ و تاثیرگذار انقلاب یا به صورت فیزیکی ترور و حذف شدند یا به انزوا رانده شدند. البته خب برخی هم به دلیل کهولت سن فوت کردند. از همان ابتدا برخی گروه‌ها هدفشان این بود که شخصیت‌های برجسته مانند حضرت امام، آیت الله طالقانی، آیت الله هاشمی، آیت الله بهشتی، مقام معظم رهبری، شهید مطهری و.. را حذف کنند و ترور برخی از این شخصیت‌ها هم برایشان نتیجه مطلوب به همراه داشت. بعضی دیگر را هم در گذر زمان به نوعی از قطار انقلاب پیاده کردند.»

غلامرضا ظریفیان استاد دانشگاه در آستانه چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی طی گفتگو با فرارو در خصوص شعار‌های اصلی و محوری انقلاب ۵۷ گفت: «برای اینکه بتوانیم به خوبی دریابیم که شعار‌ها و اهداف اصلی انقلاب چه بود کافی است نگاهی به مطبوعات آن دوره یا بیانیه‌هایی که از سوی شخصیت‌های برجسته انقلاب به خصوص شخص حضرت امام یا شعار‌هایی که در مراسم‌های خاک سپاری شهیدان یه به طور کلی کتاب‌های مربوط به انقلاب بی‌اندازیم. با بررسی مجموع این‌ها می‌توان دریافت که انقلاب بر پایه چند هدف مهم بنیان نهاده شد.»

وی ادامه داد: «یکی از این اهداف موضوع مبارزه با خودکامگی، حکومت فردی و خانوادگی بود. به همین دلیل یکی از مسائلی که مطرح می‌شد حرکت جامعه به سمت مردمسالاری بود. یعنی شرایطی ایجاد شود که مردم برای آینده کشور تصمیم گیری کنند و کسانی نباشند که آن‌ها برای مردم تصمیم‌گیری کنند. به عبارت ساده‌تر بحث آزادی مهمترین هدف انقلاب ۵۷ بود که متاسفانه در ادبیات اخیر برخی شخصیت‌ها، مورد غفلت قرار گرفته است. البته این را هم ذکر کنم که شعار آزادی صرفا در انقلاب ۵۷ مطرح نشد و از دوران مشروطیت در محوریت اهداف قرار داشت.»

او افزود: «موضوع دیگری که در دوره انقلاب اسلامی بسیار مورد توجه قرار داشت، مقوله عدالت اجتماعی بود که با مسائل اعتقادی ما به شدت پیوند می‌خورد و در کتب مهمی مانند نهج‌البلاغه و حتی قرآن به آن اشاره شده است. به عنوان مثال در قرآن تاکید شده است که پیامبران آمدند که لیقوم الناس بالقسط یعنی مردم را به عدالت تربیت کنند تا طبیعتا به سمت یک جامعه عادلانه حرکت کنند. خب مهمترین ویژگی عدالت هم توزیع ثروت است. این مسئله نه تنها توسط جامعه شناسان بلکه از سوی محققان خارجی هم تائید شده است که یکی از اهداف بزرگ انقلاب همین مسئله عدالت اجتماعی و توزیع عادلانه ثروت بوده که بتوانند فاصله طبقاتی در سطح جامعه را کاهش دهند.»

این استاد دانشگاه تصریح کرد: «دلیلش هم این بود که در دوران پهلوی صرفا یک عده خاص از امکانات و ثروت بسیاری برخوردار بودند، اما بخش عمده جامعه فاصله زیادی با این افراد از لحاظ ثروت و قدرت داشتند. اصلا به همین دلیل بود که حضرت امام در آن دوره مباحثی مانند جنگ فقر و غنا را مطرح کردند؛ بنابراین یکی از دلایل مهم شکل‌گیری انقلاب و یکی از شعار‌های مهم و اساسی مردم در آن دوره همین مسئله عدالت اجتماعی و کاهش فاصله طبقاتی در جامعه بود. به همین دلیل هم بود که حتی شهید بهشتی هم در برخی سخنرانی‌های خود که فایل‌های صوتی و تصویری آن‌ها هنوز موجود است، تاکید کردند که انقلاب کردیم تا بتوانیم این فاصله طبقاتی را از بین ببریم.»

این فعال سیاسی ادامه داد: «دلیلش هم این بود که همه باور داشتند وقتی جامعه از یک رفاه عادلانه برخوردار نباشد، کمتر به سراغ نیاز‌های عالی‌تر خود می‌رود. این موضوعی است که حتی امیرالمومنین هم به ان اشاره داشته اند و فرمودند: «وقتی فقر از دری وارد می‌شود، ایمان از در دیگر بیرون می‌رود.» لذا این مسئله عدالت اجتماعی از شعار‌های بنادین انقلابی و دینی ما است و اگر قرار باشد این شعار را از انقلاب بگیریم مانند این است که یک بخش عمده از انقلاب را تحریف کرده‌ایم.»

ظریفیان عنوان کرد: «یکی دیگر از مسائلی که در انقلاب بسیار بر روی آن تاکید می‌شد، مسئله کرامت بود. زیرا در آن دوره مردم ایران در خصوص مناسبات و دیوان سالاری کشور به شدت احساس تخقیر می‌کردند؛ لذا در واقع انقلاب اسلامی پاسخی به آن تحقیر تاریخی و فرهنگی و اجتماعی بود؛ بنابراین واقعیت این است که ملت ایران در آن برهه زمانی برای تامین این نیاز‌ها (آزادی، عدالت اجتماعی و کرامت) بود که دست به انقلاب زد. زیرا مردم این مسائل را در فهم درست از دین جستجو می‌کردند.»

وی افزود: «بنابراین تمام اهداف و شعار‌های انقلاب کاملا واضح است و افرادی که غیر از این را بیان می‌کنند، سعی دارند به نوعی انقلاب را تحریف کنند. این‌ها مسائلی نیست که صرفا من بیان کنم و در تمامی صحبت‌های شخصیت‌های برجسته انقلاب که تاثیر بسیاری در سال‌های منتهی به انقلاب و بعد از آن داشتند، می‌توان مشاهده کرد. البته من همه این‌ها را براساس صحبت‌های این بزرگان مطرح می‌کنم و منظورم اصلا کسانی نیست که بعد‌ها مدعی انقلاب شدند و سعی کردند مسیر دیگری را به تصویر بکشند.»

این فعال سیاسی در خصوص اینکه چه زمانی و در کجا انحراف از آرمان‌ها و اهداف اولیه انقلاب ایجاد شد، تاکید کرد: «بخش عمده به دلیل این بود که خیلی از چهره‌های برجسته و بزرگ و تاثیرگذار انقلاب یا به صورت فیزیکی ترور و حذف شدند یا به انزوا رانده شدند. البته خب برخی هم به دلیل کهولت سن فوت کردند. از همان ابتدا برخی گروه‌ها حدفشان این بود که شخصیت‌های برجسته مانند حضرت امام، آیت الله طالقانی، آیت الله هاشمی، آیت الله بهشتی، مقام معظم رهبری، شهید مطهری و... را حذف کنند و ترور برخی از این شخصیت‌ها هم برایشان نتیجه مطلوب به همراه داشت. بعضی دیگر را هم در گذر زمان به نوعی از قطار انقلاب پیاده کردند.»

او تاکید کرد: «بنابراین کسانی در غیاب متولیان اصلی، مدعی انقلاب شدند که تفسیر متفاوتی از آن داشتند و به نوعی یک نگاه کاملا اقتدارگرایانه از مفاهیمی مانند دین و سیاست را در دستور کار قرار دادند. این موضوع تا جایی پیش رفت که حتی الان برخی بر این باورند که مردم صرفا تائید کننده هستند و اصلا نقش اصلی و بنیادین برای آن‌ها قائل نیستند؛ بنابراین به نظر من این انحراف از آرمان‌ها بخشی به دلیل حذف‌های فیزیکی بود و برخی دیگر به دلیل ترور‌های شخصیتی صورت گرفت. یعنی این‌ها موجب شد یا افراد ضعیف زمام کار را در اختیار بگیرند یا فرصت طلبان توانستند سری میان سر‌ها در بیاورند.»

ظریفیان در پایان گفت: «با این حال به نظر من اگر توجهی به بحث‌هایی مانند آزادی، عدالت اجتماعی و کرامت کنند، هنوز شرایط به گونه‌ای است که هم مردمی که انقلاب کردند و هم بقیه‌ انقلابیون اصلی که هنوز حضور دارند، می‌توان کشور را در مسیرآرمان‌های انقلاب قرار دهیم و بسیاری از آن‌ها را محقق سازیم.»