روایت محمدرضا خاتمی از حوادث مجلس ششم

محمدرضا خاتمی در گفت‎وگویی به مباحثی مانند نحوه شرکت حزب مشارکت در انتخابات مجلس ششم شورای اسلامی، خاک‌خوردن لوایح دوقلو در مجمع تشخیص مصلحت نظام، اصلاح قانون مطبوعات و ردصلاحیت‌های انتخابات هفتم مجلس شورای اسلامی پرداخته است؛ مباحثی که شاید نقطه‌عطف‌های مهمی در تاریخ سیاسی و حقوقی پس از انقلاب باشد.

به گزارش شرق، اکنون و پس از سال‌ها از رویداد‌های مجلس ششم، محمدرضا خاتمی، نایب‌رئیس آن مجلس، سخنانی درباره جزئیات حاشیه‌های سیاسی آن دوره گفته است. او باور دارد با اکثریت ۱۹۰ نفره اصلاح‌طلبان در مجلس ششم، قدرت اصلاحات در مجلس آن‌قدر بالا بود که می‌شد هر کاری کرد.

گرچه سخن خاتمی ناظر به ترکیب مجلس ششم است، اما این گزاره وقتی تکمیل می‌شود که دولت اصلاح‌طلب محمد خاتمی را نیز در نظر بگیریم؛ به نحوی که دولت و مجلس در یک هماهنگی استثنائی می‌توانستند بسیاری از امور را با سلایق اصلاح‌طلبانه پیش ببرند، البته نباید از نقش شورای نگهبان و تا حدی مجمع تشخیص مصلحت نظام در آن زمان نیز غافل شد؛ زیرا در پاره‌ای از موارد، این دو نهاد مانع پیش‌روی اصلاح‌طلبان می‌شدند؛ شاهد مثال آن تحصن تعدادی از اصلاح‌طلبان به ردصلاحیت‌های شورای نگهبان بود که در زمان خود واکنش‌های گسترده‌ای را به همراه داشت. اکنون محمدرضا خاتمی در گفتگو با «ایرنا» به بسیاری از حواشی آن دوران پاسخ داده است.

لوایح دوقلو
نایب‌رئیس مجلس ششم درباره لوایح دوقلو ازجمله طرح رفراندوم بر بحث نظارت استصوابی اظهار کرد: «نیرو‌هایی که از طرف مردم انتخاب می‌شدند، دنبال این بودند که قدرت ساختار حقوقی را افزایش دهند. یکی از مواردی که می‌توانست این مهم را فراهم کند، بحث نظارت استصوابی بود.

مورد دوم، تبیین اختیارات رئیس‌جمهوری بود. تلاش داشتیم تا هم اختیارات رئیس‌جمهور را به‌خصوص در بحث مسئول اجرای قانون اساسی شفاف و تثبیت کنیم. در مورد انتخابات، همگی اصلاح‌طلبان مجلس متفق‌القول بودیم که تنها راه این است که قانون نظارت استصوابی یا اصلاح یا شفاف شود. حتی با اینکه می‌دانستیم شورای نگهبان در نهایت آن را رد می‌کند، خیلی مصر بودیم که با استفاده از ظرفیت قانونی مجلس بحث نظارت استصوابی را به رفراندوم بگذاریم؛ ولی با گرفتاری‌ها و دعوا‌هایی که به وجود آوردند، مجلس پس از رد لوایح دوقلو، امکان اینکه چنین رفراندومی را تصویب کند، پیدا نکرد.

جمع‌بندی جبهه اصلاحات این شد که این دو با یکدیگر تحت عنوان لوایح دوگانه به مجلس بیاید و بررسی شود که همه اصلاح‌طلبان مجلس، دولت و جامعه بر سر آن به وفاق رسیدند، اما شورای نگهبان آن را رد کرد». خاتمی در پاسخ به این پرسش که آیا هاشمی‌رفسنجانی به‌عنوان رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام لوایح دوقلو را پیگیری کرد، گفت: «خیر، با وجود پیگیری‌هایی که ما کردیم، این لایحه از بایگانی مجمع تشخیص بیرون نیامد».

اصلاح قانون مطبوعات در مجلس ششم
این فعال سیاسی درباره چگونگی مطرح‌شدن اصلاح قانون مطبوعات ادامه داد: «بعد از تعطیلی مطبوعات و قبل از آغاز به کار رسمی مجلس، ما فراکسیون مشارکت و فراکسیون دوم خرداد را تشکیل داده بودیم. در همین فراکسیون‌ها، تصمیم گرفتیم بعد از بازگشایی مجلس، اولین دستور کار ما اصلاح قانون مطبوعات باشد؛ برای اینکه معتقد بودیم بدون داشتن مطبوعات آزاد، اصلاحی صورت نمی‌گیرد. این طرح روند قانونی خود را طی می‌کرد؛ یعنی ابتدا در کمیسیون مربوطه درباره آن تبادل‌نظر و اصلاح می‌شد و بعد به صحن علنی مجلس می‎آمد. مدت‌ها نیز طول کشید تا طرح آماده برای بحث در صحن مجلس شود. تا جایی که یادم هست کلیات آن هم در صحن علنی تصویب شد، اما روزی که قرار شد ما وارد جزئیات و اصلاح بندبند آن شویم، نامه رهبر انقلاب دست آقای کروبی رسید که بنده صلاح نمی‌دانم این کار انجام شود. در هیئت‌رئیسه هم بحث‌هایی دراین‌باره صورت گرفت. آقای کروبی هم گفت: من بر اساس حکم حکومتی اجازه نمی‌دهم این طرح در مجلس بررسی شود».

تحصن نمایندگان مجلس ششم
این فعال سیاسی علت تحصن تعدادی از نمایندگان مجلس ششم را این‌گونه توصیف کرد: «شما ببینید این تحصن چه زمانی اجرا شد. ما در مرحله اول رد صلاحیت‌ها تحصن نکردیم، چون هنوز به روند قانونی امیدوار بودیم. رایزنی و لابی کردیم و پیغام دادیم و به شورای نگهبان اعتراض کردیم و خواستیم مر قانون و نیز رهنمود‌های رهبری که علنی گفته بودند و ساز‌و‌کار‌هایی را که به طور ضمنی روی آن توافق شده بود، اجرا کنند. اما به این اعتراضات رسیدگی نشد. ما تمام تلاش خود را کردیم تا مسئله سیرعادی خود را طی کند. در این رابطه انصافا آقایان خاتمی، کروبی، وزیر اطلاعات و وزیر کشور تلاش بسیاری کردند تا روند اصلاح شود، اما نشد. شورای نگهبان در مرحله دوم بررسی صلاحیت‌ها نیز با همان شدت همه را دوباره رد صلاحیت کرد».

سیاست اصلاح‌طلبان برای حضور در انتخابات آینده
او در بخش دیگری از این گفتگو اظهار کرد: «بحثی جدی در میان اصلاح‌طلبان وجود دارد که آیا باید بدون قید و شرط در انتخابات شرکت کرد یا خیر؟ اما این بحث هنوز به نتیجه‌ای نرسیده است. هرچند شاهدید که برخی از افراد وابسته به جریان اصلاح‌طلب از هم‌اکنون خود را برای انتخابات دور بعد آماده کرده‌اند و توجیه‌شان هم این است که اگر ما نیاییم، وضع بدتر می‌شود». خاتمی ادامه داد: «برای همین معتقدم اگر به جای آقای روحانی مثلا آقای حدادعادل هم رئیس‌جمهور شده بود، معاهده برجام با کمی بالا و پایین بسته می‌شد. نظر شخصی خود من این است که اگر واقعا نتوانیم با نیرو‌های اصلی اصلاح‌طلب وارد میدان شویم، پس بهتر است کناره بگیریم. این بحث درون جریان اصلاحات به طور مفصل در حال انجام است، ولی نمی‌دانم به کجا می‌رسد».

اعتقاد اصلاح طلبان به اصل نظام
خاتمی در پایان ضمن تأکید بر اینکه اصلاح‌طلبان خود را حامیات اصل نظام می‌دانند، گفت: «نظام به معنای کلیت جمهوری اسلامی سر جای خودش است و ما هم از آن دفاع می‌کنیم. من اصلاح‌طلب باید در داخل تلاش کنم تا این براندازی انجام نشود. راهش این است که امید و اعتماد مردم به اصلاح امور از دست نرود».