سامانه اطلاعات مکانی (GIS) به منظور جمع آوری، دخیره سازی، بازیابی، تجزیه، تحلیل و ارائه اطلاعات مکانی راه اندازی شده است. یکی از کار‌های این سامانه کنترل سیل است، راهکاری که ستاد مدیریت بحران می‌توانست در کنترل بحران سیل بهتر عمل کند.
به گزارش خبرنگار علمی ایرنا، داده‌های نقشه‌های DEM یا نقشه‌های مدل رقومی ارتفاع سطح زمین کاربرد‌های زیادی دارند که از بین آن‌ها می‌توان به تولید نقشه شیب اشاره کرد. این نقشه‌ها حاوی اطلاعات ارتفاعی تمامی نقاط یک محدوده هستند. چند روزی است که جاری شدن سیل در شهر‌ها و روستا‌های کشور مردم را با مشکل مواجه کرده است. مشکلی که با در دست داشتن اطلاعات این نقشه‌ها می‌توانست راحت‌تر پیش‌بینی و حل شود.
پیمان بکتاش کارشناس ارشد GIS سازمان نقشه‌برداری کشور به تشریح یکی از کاربرد‌های ساده استفاده از سامانه اطلاعات مکانی در مدیریت سیلاب اشاره کرد و افزود: در نقشه‌های DEM نقاط مختلفی وجود دارند که ارتفاعات را نشان می‌دهند. نقاط پر رنگ‌تر نشان‌گر ارتفاع بیشتر هستند و نقاط کمرنگ حکایت از ارتفاع کمتر دارند.
وی ادامه داد: با استفاده از نقشه‌های DEM، این امکان وجود دارد که در نرم افزار‌های GIS، نقشه شیب تولید کرد. نقشه‌ای که تولید می‌شود داده‌ها و اطلاعات زیادی دارند. بر اساس این نقشه، نشان از شیب تند منطقه مورد نظر دارد و مناطقی که سبز پر رنگ هستند، شیب شان کمتر است.
وی خاطرنشان کرد: زمانی که سیلاب رخ می‌دهد، آب به سمت آن قسمتی که شیب تندتر دارد می‌رود و همین مسئله می‌تواند مسیر سیلاب را مشخص کند. با استفاده از سامانه اطلاعات مکانی، پیش‌بینی سیلاب امکان‌پذیر است.
این کارشناس سازمان نقشه برداری کشور به نکات کاربردی‌تر این نقشه اشاره و تاکید کرد: اگر نقشه DEM را روی یک تصویر ماهواره‌ای یا هوایی منطقه مورد نظر بیندازیم به صورتی که هر دو تصویر قابل رویت باشند به راحتی می‌توان پیش‌بینی کرد اگر در آن منطقه سیلاب ایجاد شود، چه مسیری را طی می‌کند.
بکتاش یادآور شد: اگر مدیریت بحران از اطلاعات نقشه‌های DEM، اطلاعات سازمان هواشناسی و اطلاعات سر ریز رودخانه‌ها که در اختیار وزارت نیرو است، استفاده کند می‌تواند با توابع تحلیلی GIS، مسیر سیلاب را به سمت شیبی که می‌رود تشخیص دهد.
وی همچنین گفت: سازمان‌های متولی در این امر می‌توانند با استفاده از این امکان هشدار‌های لازم را در مواقع ضروری به اهالی منطقه اعلام کنند.
این کارشناس سازمان نقشه برداری ادامه داد: پس از مشخص شدن مسیر‌های پیش‌بینی سیلاب در منطقه به شکل دو بعدی می‌توان به کمک GIS آن را به حالت سه بعدی درآورد. بکتاش تصریح کرد: با استفاده از نرم‌افزار‌های GIS می‌توان سیل را شبیه‌سازی و از آن یک انیمیشن تولید کرد. این انیمیشن می‌تواند در زمان‌های مختلف سیل را نشان دهد که در زمان جاری شدن، آب در کدام مناطق بالا می‌رود و به کدام سمت روان می‌شود.
وی با بیان این که در این حالت تصمیم‌گیری راحت‌تر می‌شود، ادامه داد: این انیمیشن نشان می‌دهد زمانی که حجم آب بالا برود، کدام مناطق سیلابی خواهند شد. GIS می‌تواند گسترش سیلاب در بازه‌های زمانی مختلف نشان دهد.
