دومین فاجعه طبیعی

کیمبرلی آمادئو / د بلنس|  سیل پس از آتش‌سوزی، دومین فاجعه طبیعی شایع در جهان است و اثرات مخرب آن چنان گسترده است که ۹۰ درصد موارد اعلام وضعیت فوق‌العاده در ایالات متحده پس از وقوع سیل بوده است.

در سال ۲۰۱۷ سیل به مرگ ۱۱۶ نفر در آمریکا منجر شد و این بیشترین میزان مرگ و میر حاصل از حوادث آب و هوایی است. در ۳۰ سال اخیر به‌طور متوسط هر سال ۸۵ نفر در اثر سیل در این کشور جان خود را از دست داده‌اند. سال گذشته میلادی بیش از ۹ میلیون نفر در ۱۴ ایالت آمریکا در اثر سیل دچار مشکلات مختلف شدند و زیان حاصل از این رویداد طبیعی بیش از یک میلیارد دلار تخمین زده شده است.

واقعیت این است که میزان و موارد وقوع سیل طی سال‌های اخیر افزایش یافته و سیستم‌های مقابله با این حادثه طبیعی برای جلوگیری از تخریب زیرساخت‌ها و دیگر سازه‌ها کافی نیست. در سال ۲۰۱۷ انجمن مهندسان عمران آمریکا به سیستم یاد شده امتیاز پایین داد و طبق تخمین کارشناسان، برای بازسازی این سیستم به ۸۰ میلیارد دلار بودجه نیاز است.

سیل تقریبا بر تمامی جنبه‌های زندگی انسان از جمله دامداری، کشاورزی و مسکن لطمه وارد می‌کند. ماه گذشته میلادی اداره ملی هواشناسی و اقیانوس‌شناسی آمریکا هشدار داد که طی سال جاری ۲۵ ایالت این کشور با سیل‌های بزرگی مواجه خواهد شد و شدیدترین سیل‌ها در امتداد رودخانه می‌سی سی پی در ایالت‌های داکوتای شمالی، نبراسکا، آیووا و میسوری رخ خواهد داد. ژوئیه سال گذشته میلادی اداره ملی خدمات هواشناسی نسبت به وقوع سیل‌های خطرناک در چند ایالت که زندگی ۱۰ میلیون نفر را به خطر خواهد انداخت، هشدار داد.

موارد وقوع سیل‌های بزرگ در سال‌های اخیر بیشتر شده و میزان خسارت آن افزایش یافته است. این در حالی است که دولت‌ها برای مقابله با این رویداد آب و هوایی و جبران خسارت‌های حاصل از آن آمادگی لازم را ندارند و در اغلب موارد سیل‌ها خسارت بسیار فراگیری به اقتصاد وارد می‌کنند. اما آیا می‌توان امیدوار بود در آینده موارد کمتری سیل رخ دهد؟ واقعیت این است که پدیده گرم شدن هوای کره زمین عامل اصلی افزایش وقوع سیل است.

زیرا به دلیل افزایش دما، هوا رطوبت بیشتری در خود نگه می‌دارد و بارندگی‌ها به‌صورت طبیعی صورت نمی‌گیرد. به این معنا که ابرها به یکباره تمامی رطوبت خود را تخلیه می‌کنند. در نتیجه زمین توان جذب و هدایت این میزان از این آب را ندارد.

گرم شدن هوای کره زمین همچنین سبب تغییر الگوی جریان‌های هوا می‌شود در نتیجه فشار هوا از حالت عادی خارج می‌شود. افزایش دما همچنین سبب کاهش برف و افزایش باران شده است. در حال حاضر یک‌ششم جمعیت کره زمین برای تامین آب مورد نیاز خود به آب شدن تدریجی برف متکی هستند و برای بارش شدید باران آمادگی ندارند. نکته دیگر اینکه بالا رفتن سطح آب دریاها بر شدت زیان‌های سیل و موارد وقوع آن می‌افزاید.

در میامی فلوریدا هنگام مد، آب از اقیانوس به خیابان‌های شهر وارد می‌شود و مقابله با این پدیده هزینه چند صد میلیون دلاری روی دست مقامات شهر گذاشته است. از سوی دیگر در مناطقی از شهر که در معرض سیل هستند قیمت مسکن کاهش یافته یا رشد کندتری نسبت به دیگر مناطق دارد.

روند گرم شدن هوای کره زمین ادامه پیدا خواهد کرد و این به آن معناست که در تمامی مناطق جهان موارد سیل بیشتر خواهد شد در نتیجه خسارت‌های بزرگ به اقتصادها وارد می‌شود. در تحقیقی که سال گذشته انجام شد، آمده است طی ربع قرن آینده در بیش از نیمی از آمریکا، باید تدابیر مقابله با سیل به شدت افزایش یابد. بین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۳ خسارات وارد شده به آمریکا در اثر سیل ۲۶۰ میلیارد دلار بود.

ریسک وقوع سیل در اثر تغییرات آب و هوایی افزایش یافته و می‌توان انتظار داشت طی سال‌های آینده خسارات سیل به ارقام بسیار بالاتر از قبل برسد. موضوع نگران‌کننده دیگر این است که به رغم پیشرفت‌های علم هواشناسی، میزان شدت سیل و موارد آن، گاه قابل پیش‌بینی دقیق نیست و ایالت‌های آمریکا بودجه کافی برای اجرای تدابیر لازم برای مقابله با سیل و جبران خسارت آن ندارند و همین عامل سبب می‌شود بازسازی مناطق سیل‌زده مدت‌ها زمان ببرد. موسسه ملی بیمه آمریکا در سال ۲۰۰۴ تاسیس شد و در سال ۲۰۱۸ این موسسه زیان انباشته ۳۹ میلیارد دلاری داشت. هزینه‌های وابسته به جبران خسارت سیل بر کسری و بدهی ملی می‌افزاید. در نهایت هزینه‌های رو به افزایش سیل به مالیات‌دهندگان منتقل می‌شود.

موضوع مهم دیگر این است که افزایش موارد و شدت سیل‌ها در سال‌های اخیر سبب شده میزان خسارت‌ها افزایش پیدا کند به این معنا که مناطقی که قبلا در خطر سیل نبودند و بیمه در مقابل سیل ندارند. دچار این حادثه طبیعی شده‌اند. برای مثال در سیل پس از توفان هاروی ۷۵ درصد از ۲۰۴ هزار خانه که تخریب شد خارج از مناطقی بودند که تصور می‌شد سیل به آنها برسد. در سال‌های اخیر تغییرات الگوی آب و هوایی سرعت بیشتری پیدا کرده و ضروری است تعاریف جدید در این زمینه صورت گیرد. برای مثال باید درباره مناطق در معرض ریسک، مقررات بیمه‌ای، بودجه بازسازی و بسیاری موضوعات دیگر بازنگری شود.

اثر دیگر سیل کاهش تولید محصولات کشاورزی و غذایی است. چند دهه پیش، هم موارد وقوع سیل بسیار کمتر بود و هم شدت آن، در نتیجه آب حاصل از سیل سریع نشست می‌کرد و خسارات زیادی به مزارع وارد نمی‌شد. اما در سال‌های اخیر شرایط تغییر کرده است.

به این معنا که سیل به یک عامل موثر بر امنیت غذایی برخی کشورها تبدیل شده است. سیل خاک حاصلخیز را با خود می‌برد و تا سال‌های متمادی امکان فعالیت کشاورزی در زمین‌های دچار سیل وجود ندارد. به تازگی برخی دولت‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که باید وقوع سیل را به‌عنوان یک واقعیت بلندمدت بپذیرند.

در نتیجه ضروری است در ساخت و سازها الگوهای جدید مورد استفاده قرار گیرد. در ایالات متحده دولت کمک‌های مالی به صاحبان خانه‌ها، کارخانه‌ها و مزارع تخریب شده اعطا می‌کند و به سازندگان توصیه می‌کند با در نظر گرفتن احتمال وقوع سیل به فعالیت بپردازند. این تدابیر شامل ساخت و ساز در مناطق مرتفع و مستحکم کردن پایه‌های ساختمان‌های مختلف است.

در سال ۲۰۱۵ باراک اوباما رئیس‌جمهور وقت آمریکا با صدور یک فرمان اجرایی سازندگان ساختمان‌های دولتی، جاده‌ها و دیگر زیرساخت‌ها را ملزم کرد در برنامه‌ریزی و عملیات‌های ساخت و ساز احتمال سیل را در نظر بگیرند. این تغییرات به تدریج گسترده‌تر خواهد شد، اما این یک راه حل بلندمدت نیست.

حتی اگر تدابیر لازم برای مقابله با سیل اتخاذ شود، هزینه‌هایی که باید برای رعایت قوانین جدید صرف شود بسیار بالاتر از توان دولت‌ها و شرکت‌هاست در نتیجه سیل همچنان زیان‌های بزرگی به اقتصادها وارد می‌کند و در سال‌های آینده این خسارت‌ها بیشتر خواهد شد. به نظر می‌رسد راه حل وضعیت رو به وخامت کنونی مقابله با تغییرات آب و هوایی و گرم شدن کره زمین تحت تاثیر انتشار گازهای گلخانه‌ای است. این مقابله شکل‌های مختلفی دارد و یکی از آنها گسترش جنگل‌ها است.

البته میزان جذب گازهای یاد شده در جنگل‌ها بسیار کمتر از تولید این گازها است. از آنجا که عزم جدی برای رعایت قوانین زیست محیطی مشاهده نمی‌شود، به نظر می‌رسد در سال‌های آینده بشر با گسترش سیل مواجه خواهد بود و این یک عامل بسیار مهم لطمات اقتصادی در جهان است.