چه کسانی از تحریم نفت ایران سود می‌برند؟

فرارو- با اجرای کامل تحریم‌های نفتی ایران، راه برای افزایش صادرات سایر کشور‌های نفتی با یک قیمت مناسب هموار شده است.

به گزارش فرارو، از دوم ماه مه جاری، تحریم‌های نفتی ایران به طور کامل اجرا می‌شوند و هرگونه خرید نفت از ایران، نقض تحریم‌های یکجانبه آمریکا تلقی می‌شود. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، سال گذشته در چنین روز‌هایی از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) خارج شد و تمام تحریم‌هایی که به موجب این توافق تعلیق شده بودند را بار دیگر برقرار کرد. از آن زمان، مقامات دولت آمریکا برای قطع کامل صادرات نفت ایران تلاش کردند، اما به دلیل حساسیت بازار‌های نفتی جهان، در یک سال گذشته نتوانستند به هدف خود مبنی بر صفر کردن صادرات نفت ایران دست یابند. تا اینکه چند روز پیش با لغو معافیت فروش نفت ایران به هشت کشور، توانستند گام مهمی در راستای کاهش چشمگیر نفت ایران، و شاید هم قطع کامل آن، بردارند.

قطع یا کاهش صادرات نفت ایران به برخی آسیب می‌زند و به برخی دیگر سود می‌رساند. از آغاز اجرای تحریم‌ها، تورم در ایران بیشتر شده و تقریبا قیمت تمام کالا‌های اساسی به شکل سرسام‌آوری بالا رفته است. علاوه بر این، کاهش چشمگیر یکی از درآمد‌های عمده دولت ایران، ممکن است معیشت قشر وسیعی از مردم این کشور را از وضعیت فعلی هم بدتر کند.

در حالی که ایران با مشکلات عدیده اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند، برخی از کشور‌های تولیدکننده نفت از این وضعیت سود می‌برند. مجله آتلانتیک معتقدند است که علاوه بر کشور‌های حوزه خلیج فارس، که از افزایش تولید نفت‌شان برای جبران نفت ایران سود خواهند کرد، قاچاقچیان و حتی برخی وکلا هم از تحریم‌های ایران منفعت خواهند داشت.

در نوامبر گذشته، همزمان با اجرای دور دوم تحریم‌های ایران، که صادرات نفت را هدف گرفت، دولت ترامپ ناگهان به هشت مشتری عمده نفت ایران معافیت موقت تحریمی داد تا بتوانند به مدت شش ماه از ایران نفت وارد کنند. این در حالی بود که آمریکا به عربستان و دیگر کشور‌های عربی برای افزایش تولید جهت جبران نفت ایران فشار آورده بود. اما با صدور معافیت‌ها، بازار‌های نفت ناگهان با مازاد عرضه نفت مواجه شدند. در نتیجه، قیمت نفت به شکل قابل توجهی پایین آمد. به همین دلیل، سازمان کشور‌های صادرکننده نفت (اوپک) به همراه دیگر کشور‌های تولیدکننده خارج از اوپک، به منظور بالا بردن قیمت نفت، توافقی برای کاهش تولید امضا کردند. این توافق به زودی به پایان می‌رسد و با انقضای این توافق و نیز حذف نفت ایران، کشور‌های صادرکننده نفت می‌توانند بدون پایین آمدن قیمت نفت، صادرات خود را افزایش دهند.

کشور‌های عربی حوزه خلیج فارس و دیگر تولیدکنندگان از این وضعیت استفاده خواهند کرد. عربستان و امارات علنا به جبران نفت ایران تعهد کرده‌اند که این امر در بیانیه کاخ سفید درباره لغو معافیت‌های فروش نفت ایران ذکر شده است.

از دیدگاه برخی تحلیلگران غربی، روسیه نیز می‌تواند یکی از کشور‌هایی باشد که از تحریم‌های نفت ایران سود می‌برند. اخیرا اندیشکده هادسون همایشی برای بررسی سیاست خارجی آمریکا در قبال خاورمیانه پس از سال ۲۰۲۰ برگزار کرد. مایکل پریجنت، کارشناس مسائل خاورمیانه، که در این همایش سخنرانی می‌کرد، گفته است مشتریان نفت ایران، نظیر چین، ترکیه، کره جنوبی، ژاپن و دیگران ممکن است برای تامین نفت مورد نیازشان به روسیه روی بیاورند. البته روسیه با لحنی دیپلماتیک و ملایم ابراز امیدواری کرده است که آمریکا از صادرات نفت ایران جلوگیری نکند. اما به هر حال، روسیه به عنوان یک تولیدکننده بزرگ نفت خواسته یا ناخواسته از افزایش همزمان تولید و قیمت نفت استفاده خواهد کرد.

قاچاقچیان نیز ممکن است با نقش‌آفرینی در تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران برای دور زدن تحریم‌های نفتی، منتفع شوند. مقامات ایران با اطمینان گفته‌اند که صادرات نفت ایران به صفر نخواهد رسید. در حال حاضر، هر گونه خرید نفت ایران نقض تحریم‌های آمریکا به شمار می‌رود. بنابراین، به احتمال زیاد، تدوام صادرات نفت ایران به صورت پنهانی و قاچاقی صورت خواهد گرفت. قاچاقچیان هم بعید است که مجانی به ایران کمک کنند.

علاوه بر قاچاقچیان، وکلا نیز از تحریم‌های گسترده آمریکا علیه ایران سود خواهند کرد. هر چقدر که تحریم‌ها گسترده و پیچیده باشند، پایبندی به آن‌ها هم پیچیده خواهد بود. آمریکا اخیرا با ادعای اینکه سپاه پاسداران در اقتصاد ایران نقش مهمی دارد، این نهاد نظامی را در لیست گروه‌های تروریستی خود قرار داد. آمریکا امیدوار است که این امر، با افزایش ابهام در همکاری اقتصادی با ایران، مانع از افزایش سرمایه‌گذاری خارجی در آن شود. چرا که شرکت‌های خارجی دیگر به سختی می‌توانند تجارت قانونی را از تجارت غیرقانونی با ایران تمییز کنند. همین مسئله ریسک‌های قانونی ایجاد می‌کند و به گفته آتلانتیک، هر کجا که ریسک‌های قانونی وجود داشته باشد، وکلایی وجود خواهند داشت که به مدیریت کردن این ریسک‌ها علاقمند هستند.