افروغ: وای به حال جامعه‌ای که نخبگانش را ناامید کند

استاد جامعه شناسی و سیاستمدار اصولگرا گفت: در شرایط فعلی در جامعه ما نیاز است تا یک اعتماد سازی صورت بگیرد. اعتمادی که مسبوق به اعتبار است و اعتبار نیز زمانی به دست می‌آید که مسئولین جامعه در قول خود صادق بوده و خدمتگزار نیاز واقعی مردم باشند.

به گزارش ایرنا، «عماد افروغ» در تبیین راهکار‌هایی که جامعه ایران می‌تواند در مقابل تحریم‌ها اتخاذ کند، افزود: برای مقاومت در برابر تحریم‌ها یکسری راهکار‌های فرهنگی-اجتماعی می‌توان تصور کرد و یکسری راه کار‌های اقتصادی؛ هرچند در نهایت راهکار اقتصادی هم باید بتواند ما را به هدف فرهنگی که داریم برساند.

اعتمادسازی در جامعه صورت بگیرد

وی گفت: در شرایط فعلی در جامعه ما نیاز است تا یک اعتماد سازی صورت بگیرد، اعتمادی که مسبوق به اعتبار است و اعتبار نیز زمانی به دست می‌آید که مسئولین جامعه در قول خود صادق بوده و خدمتگزار نیاز واقعی مردم باشند.

نماینده مردم تهران در هفتمین دوره مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: این یک واقعیتی است که مسئولین ما در دوره‌های مختلف به مردم وعده‌هایی داده اند که به آن‌ها عمل نشده است و خدمت شایسته برای مردم صورت نگرفته است؛ بنابراین تغییراین ویژگی ها، مبنایی‌ترین و حیاتی‌ترین تحول اجتماعی و فرهنگی است که می‌تواند جامعه ما را در این شرایط تقویت کند.

نیاز به حرکت به سمت توسعه درونزا

افروغ در ادامه به راهکار‌های اقتصادی برای مقاومت در برابر فشار تحریم‌ها اشاره کرد و گفت: ساختار اقتصادی ایران نیازمند تحول اساسی است. با اقتصاد نفتی نمی‌توان به جنگ تحریم نفتی رفت. آنچه که درباره دور زدن تحریم‌ها گفته می‌شود کارکردی موقت دارد در حالی که ما نیاز داریم مبنایی‌تر فکر کنیم.

رئیس گروه علم و دین پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گفت: شاید تحریم برای ما فرصتی باشد تا به اقتصاد مقاومتی بها دهیم و به سمت توسعه درونزا حرکت کنیم. ظرف مدیریت متمرکز و تمرکزگرای فعلی که بر نفت متکی است و ظرفیت‌های انسانی‌مان را به کار نمی‌گیرد، باید تغییر کند. این تغییر شاید امروز به علت فرصت‌سوزی‌هایی که در گذشته داشته‌ایم دور و دراز بنماید، اما چاره‌ای جز استفاده از تمام استعداد‌های بالقوه و بالفعل موجود در کشور نیست و بایستی موانعی که به علت رویکرد توسعه‌ای غلط به دست خود ما ایجاد شده اند، برطرف شود.

تعدیل شکاف‌های درآمدی الزامیست

وی افزود: راهکار دیگر اقتصادی که الزامیست، تعدیل شکاف‌های درآمدی است. شکاف درآمدی که امروز در میان کارکنان دولتی وجود دارد، در هیچ نظریه‌ای، حتی سرمایه‌داری‌ترین انواع آن، قابل توجیه نیست. تعدیل این شکاف‌ها، ترمیم کننده اعتماد عمومی خواهد بود.

افروغ گفت: یکی از اساسی‌ترین مسائل که در این شرایط می‌تواند به کمک کشور بیاید، نظرخواهی از نخبگان و کارشناسان است. البته باید توجه داشت که این نظرخواهی باید جمع بندی شده و اجرایی گردد. در صورتی که این توجه به آرای نخبگان وجود نداشته باشد، که هم اکنون شاهدش هستیم، سبب سرخوردگی و ناامیدی برخی از نخبگان خود می‌شویم. ناامید شدن نخبگان پدیده‌ای بسیار خطرناک بوده و باید گفت: وای به حال جامعه‌ای که نخبگانش را ناامید کند.

سیل و ارتباط آن با بحران اعتماد اجتماعی

وی افزود: باران رحمت الهی هرچند مشکلاتی را در برخی مناطق ایجاد کرد، اما از نگاهی توانست مقداری از بحران اعتماد جامعه را ترمیم کند. بحران سیل ایجاد شده فرصتی را فراهم کرد تا شاهد حضور اقشار مختلف مردم اعم از وابستگان به قدرت‌های سیاسی و نیرو‌های متعلق به قلمروی عمومی در کنار یکدیگر باشیم. این امر مبارک و ارزشمندی است که مسئولین باید قدرش را بدانند و با عمل به وعده‌هایی که به مردم آسیب دیده داده اند، آن را حفظ کنند.

افروغ خاطرنشان کرد: می‌خواهم به نکته‌ای حساس اشاره کنم. در فلسفه چالشی وجود دارد که آیا تمام روابط درونی‌اند یا برخی از آن‌ها بیرونی هستند؟ یکی از فیلسوفان برجسته در این موضوع معتقد است برخی روابط بیرونی هستند. ایشان برای تبیین نظریه خود از مثال رابطه زلزله با انقلاب نام می‌برد. به اعتقاد وی این نسبت بیرونی است. چرا که اگر مسئولین جامعه نتوانند تبعات زلزله را به درستی مدیریت کنند و نتوانند عوارض پیش آمده را برطرف کنند، نارضایتی ایجاد شده و در تجمیع با سایر نارضایتی‌ها می‌تواند موجب تسریع در یک انقلاب اجتماعی گردد.

وی افزود: حال اگر به جای زلزله در مثال این فیلسوف از سیل استفاده کنیم، حساس بودن مقطع کنونی جامعه ما مشخص می‌شود. اگر مسئولین ما نتوانند وعده‌هایی که به مردم آسیب‌دیده داده‌اند، را محقق کنند، نارضایتی ایجاد شده در کنار مسائلی همچون تحریم می‌تواند مشکلات بزرگی برای کشور ایجاد کند.

این تحلیلگر اصولگرا خاطرنشان کرد: در میان اتفاقات منفی همچون تحریم و تخریب‌های ناشی از سیل، حضور اقشار مختلف مردم در مناطق سیل زده فرصت مغتنمی است که دولتمردان نباید آن را از دست بدهند.

قدرت سیاسی مانع قدرت اجتماعی است

وی در ادامه به نقش مهم دولت در اقتصاد و سیاستگزاری اشاره کرد و گفت: نقش دولت در حوادث اخیر برجسته است. در ایران نمی‌توان قدرت سیاسی را نادیده گرفت. در حقیقت قدرت اجتماعی در ایران به قدرت سیاسی اعتماد کرد و البته از این اعتماد آسیب دید و در شرایط موجود نمی‌شود از فعالین قلمرو اجتماعی توقع نقش آفرینی موثر را داشت. در حقیقت انتظار داشتن از قلمرو اجتماعی بدون لحاظ کردن قدرت سیاسی نشان دادن آدرس اشتباه است.

افروغ خاطر نشان کرد: قدرت اجتماعی را باید پاس داشت و تقویت کرد. اتفاقی که تا امروز قدرت سیاسی بر خلاف آن عمل کرده است و با تمرکزگرایی و قراردادن موانع بر سر راه قدرت اجتماعی فرصت بروز و ظهور را از آن گرفته است. اما باید بدانیم اگر امروز مرمتی موقت و حداقلی پس از وقوع سیل ایجاد شده است، به این علت است که قدرت اجتماعی توانست بر اثر بحران ناشی از سیل؛ فرصتی برای خودنمایی پیدا کند و اینگونه موقتا موانعی که همیشه بر سر راه خود می‌بیند را کنار گذارد. مسئولین باید شرایطی فراهم کنند، تا فرصت ظهور قدرت اجتماعی فقط محدود به شرایط بحرانی نباشد.

انسجام سیستمی در ایران وجود ندارد

وی با اشاره به تحریم‌های آمریکا علیه ایران گفت: جامعه ایران یک جامعه بحرانی است، به این معنا که در بحران انسجام ما بالا می‌رود؛ بنابراین بنده به لحاظ وجدان جمعی خیالم آسوده است که در برابر تهدید انسجام اجتماعی بالا خواهد رفت. اما امیدوارانه آرزوی ایجاد انسجام سیستمی را هم دارم.

عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی افزود: ما در جوامع دو نوع انسجام داریم. انسجام سیستمی و انسجام اجتماعی؛ انسجام اجتماعی وابسته به مردم هست و در همین تجربه اخیر سیل نشان داده شد در ایران وضعیت قابل قبولی دارد. اما انسجام سیستمی در ایران وضعیت خوبی ندارد و نهاد‌های رسمی هماهنگ نبوده و منظومه‌ای حرکت نمی‌کنند.

افروغ با اشاره به آسیب جناحی حرکت کردن نهاد‌های سیاسی گفت: مشکل ما این است که حتی در تفکر جناحی هم انسجام وجود ندارد و بخش‌های مختلف یک جناح سیاسی مسیر‌های مختلفی می‌روند. این عدم انسجام سیستمی مشکلات ما را تشدید کرده است و باید تلاش کنیم تا این انسجام در جهتی مثبت و متعالی ایجاد شود.

افروغ در پایان با بیان این که اکتفا کردن به وجدان جمعی کفایت نمی‌کند، اظهارداشت: واکنش در مقابل شرایط بحرانی موقت است، بُرد زیادی ندارد، و امکان حل بحران بی اعتمادی را به صورت ریشه‌ای ندارد؛ لذا تعدیل شکاف درآمدی، استفاده از تمام ظرفیت‌های انسانی، رفع بنیادی موانعی که قدرت سیاسی برای قدرت اجتماعی ایجاد کرده و حرکت به سمت توسعه درونزا، از جمله اقداماتی هستند که می‌تواند در جامعه ما برای بازگشت اعتماد به عرصه اجتماعی کمک کند.