فرارو- سه روز پس از اجرایی شدن تصمیم لغو معافیت‌های فروش نفت ایران به هشت کشور، سکوت سنگینی بر بازار‌های نفت جهان حاکم شده است. نه آمریکا و نه مشتریان نفت ایران، هیچکدام گزارشی درباره میزان پایبندی به تحریم‌های ایران ارائه نکرده‌اند.
به گزارش فرارو، چه اتفاقی برای صادرات نفت ایران در حال رخ دادن است؟ آیا نفت ایران همچنان با نفتکش صادر می‌شود یا اینکه به دلیل تحریم‌های شدید آمریکا متوقف شده است؟ این‌ها پرسش‌هایی هستند که در چند روز گذشته ذهن ناظران حوزه انرژی را به خود مشغول کرده‌اند.
دولت آمریکا پس از لغو معافیت‌های فروش نفت ایران در ماه آوریل، به مشتریان بزرگ نفت ایران اطلاع داد که از اول ماه مه خرید نفت از ایران را متوقف کنند؛ در غیر این صورت با تحریم‌های آمریکا مواجه خواهند شد. اکنون با گذشت چند روز از اجرایی شدن کل تحریم‌های نفتی واشنگتن علیه تهران، سکوت سنگینی بر بازار‌های نفت حکمفرما شده است. نه آمریکا و نه مشتریان نفت ایران، توضیحی درباره مواضع خود پس از اجرای تحریم‌های نفتی ارائه نکرده‌اند. آمریکا هنوز آماری در خصوص میزان صادرات نفت ایران پس از اجرای تحریم‌ها منتشر نکرده است. در مقابل، سکوت کشور‌هایی نظیر چین، هند و ترکیه درباره استمرار خرید نفت از ایران، وضعیت فروش نفت ایران را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است.
در این شرایط، مقامات جمهوری اسلامی ایران تاکید می‌کنند که صادرات نفت ایران ادامه خواهد یافت. امیر حسین زمانی‌نیا، معاون وزیر نفت در امور بین الملل و بازرگانی، روز یکشنبه در نشست «تحریم نفتی ایران از سوی آمریکا و تبعات بین المللی آن» که در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران برگزار شد، گفت: «ما به دلایلی همه ظرفیت کشور را بسیج کردیم و در بازار خاکستری، نفت می‌فروشیم. اسم آن قاچاق نیست بلکه مقابله با تحریم‌هایی است که عادلانه، مشروع و قانونی نمی‌دانیم. بازاری را کشف کردیم و در فضای خاکستری نفت می‌فروشیم.» زمانی نیا مشخص نکرده است که چه مشتریانی نفت ایران را در بازار خاکستری می‌خرند. شاید تحریم‌ها اقتضا میکند که ایران مشتریان خود را افشا نکند.
ترکیه، چین و هند، که حدود شش ماه پیش از آمریکا برای خرید نفت از ایران معافیت گرفته بودند و اکنون معافیت‌هایشان لغو شده است، موضع واضح و قاطعی درباره تحریم‌های نفتی ایران نگرفته‌اند. این کشور‌ها مشخص نکرده‌اند که آیا به رغم تحریم‌ها خرید نفت از ایران را ادامه خواهند داد یا خیر. کما اینکه آمریکا هم مشخص نکرده است که اگر سایر کشور‌ها به خرید نفت ایران ادامه دهند، چه برخوردی با آن‌ها خواهد داشت.
مولود چاوش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، اواخر هفته گذشته گفته است که جایگزین کردن نفت ایران با نفت سایر کشور‌ها در کوتاه مدت امکان‌پذیر به نظر نمی‌رسد. چون پالایشگاه‌های ترکیه متناسب با نفت ایران طراحی شده‌اند و در صورت خرید نفت از سایر کشور‌ها باید بازطراحی شوند.
چین و هند نیز واکنشی مشابه ترکیه نشان دادند. گنگ شوانگ، سخنگوی وزارت خارجه چین، در ۲۴ آوریل، در واکنش به لغو معافیتها، گفت که کشورش با اقدامات یکجانبه آمریکا علیه ایران مخالفت میکند. یک روز قبل، چوکیدار دهارمندرا پرادهان، وزیر نفت هند، در توئیتی اعلام کرد که کشورش از سایر کشور‌ها نفت خریداری خواهد کرد.
اما ظاهرا به رغم سکوت آمریکا و مشتریان نفت ایران، صادرات نفت ایران همچنان به شکل خاکستری ادامه دارد. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که در روز اول اجرایی شدن تحریم‌های نفتی، ایران از طریق تنگه هرمز یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه نفت صادر کرده است. استمرار صادرات نفت ایران به رغم تحریم‌ها و سکوت آمریکا در این خصوص، توسط برخی ناظران به عنوان ضعف دولت ترامپ ارزیابی شده است. در همین رابطه، عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه رأی الیوم، در سرمقاله این روزنامه، با اشاره به تداوم فروش نفت ایران از طریق هرمز، نوشت: «ترامپ چرا روزه سکوت گرفته است؟»
عطوان تصریح کرد: «سه روز از آغاز اجرای تهدید آمریکا مبنی بر توقف کامل صادرات نفت ایران و تنبیه هر کشوری که به این تحریم پایبند نباشد، گذشت. اما نفتکش‌های ایران موج‌های تنگه هرمز و اقیانوس هند را می‌شکافند و مانند چند دهه گذشته، بدون هیچ موانعی، به سمت مشتریان در چین، هند، کره جنوبی و ژاپن حرکت می‌کنند.»
به نوشته این روزنامه‌نگار، درست است که چین، هند و کره جنوبی واردات نفت از ایران را کاهش داده‌اند، اما مهم آن است که فروش نفت ادامه دارد و تصمیم صفر کردن صادرات ایران، هنوز اجرایی نشده است. عطوان، با بیان اینکه ترامپ اسیر تندرو‌های دولتش شده است، اعلام کرد هر بشکه ایرانی که از تنگه هرمز عبور کند، یک «سیلی» بر صورت ترامپ و تندرو‌های دولت او است. عطوان در پایان، در پاسخ به این پرسش که آیا ترامپ پس از شکست تحریم‌های نفتی، تحت فشار بنیامین نتانیاهو و جارید کوشنر، برای ایران و مشتریان نفت آن مزاحمت نظامی ایجاد خواهد کرد؟ نوشت: «این (مزاحمت نظامی) را بعید نمی‌دانیم. چرا که ترامپ این روز‌ها مثل گاو نر خشمگین، لگد می‌زند و چپ و راست شاخ می‌زند.»
در بهترین حالت ما می توانیم به تجهیزات نظامی آمریکا صدمه بزنیم در حالیکه آمریکا می تواند به راحتی زیر ساختهای حیاتی ما را از بین ببرد . به هیچ وجهی جنگ با آمریکا حتی درصورت پیروزی ایران به صلاح کشور ایران نیست .