چه کسانی به دنبال واردات خودرو‌های دست‌دوم هستند؟

گروهی با هدف تنظیم بازار خودرو به دنبال ارائه طرحی برای واردات خودرو‌های دست‌دوم خارجی به بازار ایران هستند. هم‌زمان با خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام و اعمال محدودیت‌های دولت برای واردات خودروی خارجی، قیمت خودرو‌های داخلی با روندی صعودی مواجه شد.

به گزارش شرق، از سال گذشته قیمت مدل‌های پرطرفدار داخلی بیش از دو برابر افزایش یافت به همین دلیل، ارائه‌دهندگان ایده واردات خودرو‌های دست‌دوم که گویا حمایت مجلس را هم دارند، به دنبال بازکردن راهی برای تأمین نیاز داخلی از طریق واردات هستند.

اقدامی که از نظر امیرحسن کاکایی عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت یک مسکّن موقت و کوتاه‌مدت است و در مدت شش ماه، باز هم قیمت خودرو در بازار را دچار تلاطم خواهد کرد. کاکایی بر این باور است که واردات خودروی دست‌دوم، کشور را با مشکل کمبود ارز مواجه کرده و اقتصاد کلان ایران را تحت تأثیر قرار خواهد داد؛ همچنین به دلیل افزایش تقاضا برای ارز، شاهد جهش قیمت دلار خواهیم بود.

با وجود این احتمال، سعید مدنی مشاور مدیرعامل سایپا اعلام می‌کند که اگر ارز خودرو‌های وارداتی از ارز‌هایی با مبدأ خارجی تأمین شود، شاهد افزایش نرخ آن و ازدست‌رفتن منابع ارزی داخلی نخواهیم بود. اما آیا واردات خودروی دست‌دوم در آینده نزدیک تبدیل به بهانه‌ای برای برنگرداندن ارز به داخل کشور نخواهد شد؟ هم‌زمان با خروج آمریکا از برجام، خیز قیمت خودرو‌های ساخت داخل آغاز شد و امروز بسیاری از مدل‌های پرمصرف داخلی، با افزایش تقریبا دوبرابری قیمت‌ها مواجه شده‌اند. به دنبال اعمال تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا دولت برای کنترل بازار ارز، ثبت سفارش خودرو‌های خارجی را ممنوع اعلام کرد. حال در شرایطی که ارز کافی برای واردات کالا‌های پزشکی را هم در اختیار نداریم، عده‌ای به دنبال ارائه طرحی برای واردات خودرو‌های خارجی دست‌دوم با هدف تنظیم بازار داخل هستند. طرحی که گویا بخشی از بدنه مجلس هم با آن همراه است. دیروز رضا علیزاده نایب‌رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی به خانه ملت گفت: برخی صادرکنندگان در انتقال ارز به داخل کشور با محدودیت روبه‌رو هستند، بنابراین می‌توان با درنظرگرفتن شرایط ویژه بخشی از ارز حاصل از صادرات را به واردات خودرو اختصاص داد. با تحقق این مهم از یک سو ارز به کشور باز می‌گردد و از سوی دیگر بازار خودرو در داخل ساماندهی شده و قیمت‌ها متعادل می‌شود.

او در این گفتگو اعلام می‌کند که اعمال محدودیت برای واردات خودروی خارجی به دلیل برخی محدودیت‌های ناشی از کنترل نرخ ارز بوده است. بنابراین اگر این ایده عملیاتی شود، آیا مشکلات ناشی از نرخ ارز برطرف می‌شود؟ با توجه به سود بالای ناشی از این تجارت و عدم اعمال فشار از سوی آمریکا برای واردات خودروی دست‌دوم به کشور همچنین سهولت تبدیل ارز به کالا و واردات آن، آیا صادرکنندگان همچنان خطرات ناشی از انتقال ارز به ایران را خواهند پذیرفت؟

تصمیمی مغایر جنگ اقتصادی
اثرات واردات خودروی دست‌دوم بر بازار ارز، از نگاه امیرحسن کاکایی عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت نیز در گفتگو با شرق پنهان نمی‌ماند.

او می‌گوید: ما در یک جنگ اقتصادی هستیم. آمریکا می‌خواهد به هر طریقی درآمد‌های ما را به صفر برساند و ما را جوری به سمت مصرف‌گرایی ببرد که از درون بپاشیم. این ایده که ما خودرو بیاوریم آن هم از نوع دست‌دوم، معنی‌اش این است که در راستای اهداف آمریکا گام برداشته‌ایم. کاکایی با تأکید بر اینکه واردات خودرو‌های دست‌دوم خارجی تقاضا برای ارز را بالا می‌برد، به تشریح تنش‌های ناشی از اجرای این طرح می‌پردازد.

او اضافه می‌کند: واردات خودروی دست‌دوم قیمت ارز را بالا می‌برد و در اقتصاد کلان ما را دچار تنش می‌کند. در ضمن قیمت خودرو هم بعد از مدت کوتاهی بالا می‌رود. اگر دولت بعد از مدتی جلوی واردات را بگیرد یک‌عده می‌گویند که شما نگذاشتید که قیمت‌ها را پایین بیاوریم و اگر هم مانع واردات نشود، سطح کلی قیمت‌ها بالا می‌رود. به گفته کاکایی ممکن است واردات خودرو‌های دست‌دوم در شش ماه منجر به کاهش قیمت شود، اما بعد از آن مجددا قیمت‌ها در بازار بالا خواهد رفت.

‌نیاز ارزی برای تأمین لوازم یدکی
به اعتقاد این عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت، مشکلات ناشی از واردات خودرو‌های دست‌دوم بسیار زیاد است. زیرا دسته‌بندی خودرو‌های دست‌دوم کار راحتی نیست و هر خودرویی که به کشور وارد می‌شود تا ۱۰ سال آینده با خود وابستگی می‌آورد. وقتی خودرو دست‌دوم باشد، این وابستگی بیشتر است و نیاز به قطعات یدکی این خودرو‌ها بیشتر از خودروی نو است و در این شرایط نیازمند واردات بیشتر این قطعات هستیم. او ادامه می‌دهد: زمانی که خودروی نو به کشور وارد می‌شد، تقلب وجود داشت و خریدار مطمئن نبود که محصول دریافتی اصل است یا نه. برای خودروی دست‌دوم هیچ معیاری برای سنجش وجود ندارد. در نتیجه وقتی به‌سرعت این خودرو‌ها به تعمیر بیفتد، صدای اعتراض مردم بلند می‌شود.

کاکایی که با واردات خودروی دست‌دوم مخالف است و این شکل از واردات را تحقیرآمیز و غیرفنی می‌داند، خطاب به نمایندگان مجلسی که به دنبال واردات خودروی دست‌دوم هستند، می‌گوید: مشکلاتی که امروز برای کشور ایجاد شده، سیاسی- اقتصادی است و صرفا اقتصادی نیست. بنابراین نمایندگان مجلس باید از بُعد سیاسی هم به مسائل توجه کنند و به‌جای اینکه راهکار برای واردات بدهند، باید به دنبال ارائه روش برای رونق تولید باشند تا در این جنگ اقتصادی پیروز شویم. او تأکید می‌کند: هیچ‌گونه کالای صنعتی نداریم که با واردات قیمت آن کنترل شده باشد. واردات خودرو تقاضای ارز را بالا می‌‎برد و این در حالی است که ما به زحمت مصرف ارز را کنترل کردیم. اگر دولت یک ذره کوتاه بیاید، دوباره قیمت ارز بالا می‌رود.

‌تأمین ماده اولیه صنایع خودروسازی با ارز منشأ خارجی
درحالی‌که کاکایی نسبت به واردات خودروی دست‌دوم به دلیل تأثیر بر بازار ارز هشدار می‌دهد، سعید مدنی، مشاور مدیرعامل سایپا، در گفتگو با «شرق» با تأکید بر اینکه باید تمرکز بر تولید داخلی باشد، راهکاری هم برای واردات خودروی دست‌دوم بدون فشار به بازار ارز ارائه می‌دهد.

به اعتقاد او، از آنجا که قیمت خودروی دست‌دوم کمتر از خودروی نو است، می‌توان از طریق واردات این خودروها، بازار را متعادل کرد. مشاور مدیرعامل سایپا اضافه می‌کند: کشور‌هایی نظیر افغانستان هم به دلیل اینکه سطح درآمد پایینی دارند، خودرو‌های چندسال کارکرده خارجی را به کشور خود وارد کرده و از آن استفاده می‌کنند.

مدنی می‌گوید: باید واردات خودروی دست‌دوم بدون انتقال ارز انجام شود؛ یعنی این خودرو‌ها با ارز‌هایی که منشأ خارجی دارند به ایران وارد شوند تا منابع ارزی کشور دچار مشکل نشود. خیلی‌ها سرمایه به صورت ارز دارند و زیاد نمی‌توانند کار کنند. اگر حاشیه سود خوبی داشته باشند، می‌توانند خودروی دست‌دوم وارد کنند.

البته او اضافه می‌کند: بهتر است سرمایه‌های ارزی افراد در قالب قرارداد‌هایی جذب تولید داخلی شود؛ یعنی سرمایه‌گذاران خارجی روی چند محصول ایرانی سرمایه‌گذاری کنند و در قالب قراردادی با تولیدکننده داخلی، توافق کنند که تأمین ماده اولیه صد هزار خودروی یک مدل خاص را برعهده بگیرند و از حاشیه سودی که این خودرو‌ها دارند (البته اگر با توجه به قیمت‌گذاری خودرو بگذارند که این حاشیه سود وجود داشته باشد)، درصدی به سرمایه‌گذار تعلق بگیرد. مشاور مدیرعامل سایپا می‌گوید: این شیوه بسیار بهتر از حالتی است که خودروی دست‌دوم را بدون انتقال ارز وارد کشور کنیم.

‌واردات خودروی دست‌دوم انحصاری نباشد
با وجود تمام مشکلاتی که عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت برای واردات خودروی دست‌دوم خارجی ترسیم می‌کند، علی خاکساری، کارشناس خودرو، در گفتگو با «شرق» طرح واردات خودروی دست‌دوم را طرحی بسیار خوب می‌داند، به شرط اینکه این طرح، خوب اجرا شود و انحصاری نباشد. او معتقد است که خودرو‌های ۲۰ سال کارکرده دنیا هم مصرف بنزینشان از خودرو‌های ساخت داخل بهتر است و هم به لحاظ ایمنی، زیست‌محیطی و... ورود این خودرو‌ها به نفع مردم است.

به شرط آنکه واردات آزاد برای همه و از هر کشوری باشد و دولت با شرط‌وشروط‌هایی که می‌گذارد، برای عده‌ای خاص رانت ایجاد نکند. این در حالی است که امیرحسن کاکایی به «شرق» می‌گوید: خودرو‌های خارجی مصرف سوختشان گاهی کمتر از خودرو‌های داخلی نیست و به دلیل شرایط آب‌وهوایی و ... در برخی موارد میزان مصرف سوخت آن‌ها در داخل ایران بیش از مصرف اسمی است که شرکت سازنده اعلام می‌کند.

او ادامه می‌دهد: درحال‌حاضر مشکل اصلی ما در مصرف سوخت خودرو‌های نو ساخت داخل نیست، بلکه خودرو‌های کهنه که نتوانستیم کاتالیست نو برای آن‌ها بخریم یا فیلتر دوده برای اتوبوس‌ها بخریم، برای ما مشکل ایجاد کرده است. مدافعان واردات خودرو‌های فرسوده اگر ارز دارند، چرا نمی‌روند جنس خوب با قیمت مناسب وارد ایران کنند؟