عملکرد یک مین دریایی، به گونه‌ای است که خاصیت آهنربایی کشتی بر آن اثر گذاشته و فرمان انفجار صادر می‌شود. در یک مین دریایی، عقربه‌ای مغناطیسی قرار داده اند که هنگام عبور کشتی از بالای آن، عقربه تحت تأثیر قرار گرفته و مین از سطح زیرین دریا، به سطح دریا می‌رسد و سپس منفجر می‌شود. برای خنثی کردن این مین‌ها دو روش وجود دارد.
مین‌های دریایی از خاصیت معناطیسی زمین استفاده می‌کنند تا بتوانند به هدف خود نزدیک شده و آن را نابود سازند.
نحوه عملکرد مین‌های دریایی
مواد مغناطیسی مانند آهن که در میدان مغناطیسی کره زمین قرار گرفته باشند. به مرور زمان، خاصیت مغناطیسی پیدا می‌کنند؛ مثلاً یک کشتی که در آن آهن نیز به کار رفته است، به مرور زمان آهنربا می‌شود. از این خاصیت برای به دام انداختن آن استفاده می‌شود.
عملکرد یک مین دریایی، به گونه‌ای است که خاصیت آهنربایی کشتی بر آن اثر گذاشته و فرمان انفجار صادر می‌شود. در یک مین دریایی، عقربه‌ای مغناطیسی قرار داده اند که هنگام عبور کشتی از بالای آن، عقربه تحت تأثیر قرار گرفته و مین از سطح زیرین دریا، به سطح دریا می‌رسد و سپس منفجر می‌شود. برای خنثی کردن این مین‌ها دو روش وجود دارد.
الف. ـ. مغناطیس نیرومندی را با کابل‌های سیمی از زیر هواپیما یا هلیکوپتر آویزان کرده و آن را نزدیک سطح آب، حرکت می‌دهند. آهنربای قوی روی مین‌ها اثر گذاشته و آن‌ها را خنثی می‌کند. گاهی کابل سیمی دایره شکل را به طور شناور روی سطح آب قرار می‌دهند و جریانی را از آن می‌گذرانند، که بر اثر این میدان مغناطیسی یا جریان جریان ساز و کار، مین‌ها عمل کرده، بدون هیچ خسارتی منفجر می‌شوند.
ب. ـ. حلقه‌هایی از سیم عایق شده را به کشتی وصل می‌کنند و جریانی را از آن‌ها می‌گذرانند؛ به طوری که میدان مغناطیسی این جریان مساوی و در خلاف میدان مغناطیسی کشتی (که یک مغناطیس دائمی است) باشد. وقتی این میدان‌ها با هم ترکیب شوند، یکدیگر را خنثی می‌کنند و کشتی بدون این که ساز و کار مین را به کار اندازند، از روی آن می‌گذرد.
تاریخچه مین‌های دریایی
مین‌های دریایی انواع مختلف دارند که بدین ترتیب می‌باشند:
۱- مین‌های تماسی شناور روی اب Contact mines با توضیحی ساده این نوع مین‌ها فقط زمانی عمل می‌کنند که یک کشتی یا زیر دریایی با ان‌ها بر خورد کند. شکل مین بالا از مین‌های تماسی است. وقتی یک کشتی با زائده‌هایی که روی مین دیده می‌شود بر خورد کند و این زائده‌ها به داخل یا اطراف متمایل شوند چاشنی مین فعال شده و ان را منفجر می‌کند. مین‌های تماسی ساده شناور در سطح اب (بدون طناب و لنگر) معمولا مین‌های تماسی زیر ابی هستند که پس از سال‌های متمادی طناب اشان پوسیده و پاره شده و به سطح اب می‌ایند. این مین‌ها بیش از انکه عامل موثری در تخریب ناو‌ها باشند ایجاد ترس می‌کنند.
۲- مین‌های دریایی صدف چسبنده Limpet mines این مین‌ها که در اصل نوع مخصوصی از مین تماسی می‌باشند با وجود اهنربایی که دارند بصورت دستی و طی یک عملیات زیر ابی مخفی توسط غواصان به بدنه کشتی هدف چسبانده شده و به حال خود رها می‌شوند.
۳- مین‌های تماسی لنگری Moored contact mines این نوع مین‌ها در اصل همان مین‌های شناور سطحی هستند، اما در عمق‌های مختلفی در زیر اب نصب شده و با یک طناب و لنگر به کف دریا محکم می‌شوند. چون مین سبک‌تر از اب است میل به امدن به سطح اب را دارد، اما چون از طرفی با طناب یا سیم به کف دریا متصل است در عمق مورد نظر بصورت شناور باقی می‌ماند. مین‌های تماسی سطحی هم به همین ترتیب روی اب شناور باقی می‌مانند. این مین‌ها را می‌توان به مین‌های زمینی که در زیر خاک پنهان می‌شوند تشبیه کرد که ناو‌ها و رزمناو‌ها و حتی زیر دریایی‌ها از وجود منطقه مین گذاری شده بی اطلاع بوده و بی انکه رویت شوند برخورد اتفاق می‌افتاد.
۴- مین‌های تماسی بستر دریا Bottom contact mines این مین‌ها در عین حالی که ساده‌ترین مین دریایی محسوب می‌شوند بر علیه زیر دریایی‌ها بکار می‌روند از ان رو که زیر دریایی‌ها گاهی برای استتار و محدود کردن علائم حضور خود، در کف دریا فرود می‌ایند. این نوع مین در مناطق بخصوصی که احتمال فرود زیر دریایی‌ها می‌بود در سطح کف دریا کار گذاشته می‌شدند. همجنین از این نوع مین برای جلوگیری از رسیدن کشتی‌های ساحل رو به ساحل استفاده می‌شد المان‌ها در جنگ جهانی دوم با انجام کمی اصلاحات بر روی مین‌های ضد تانک از ان‌ها بعنوان مین بستر دریا در سواحل استفاده می‌کردند تا کشتی‌های ساحل رو نفربر را ساقط کنند.
۵- مین‌های دریایی کنترل از راه دور Remotely controlled mines این مین‌ها بار‌ها توسط توپخانه‌های ساحلی و با استفاده از هیدروفون بکار رفته است. این مین می‌توانستند توسط ارسال سیگنال یا دریافت صدا از طریق هیدروفون عمل کنند و معمولا سویچی داشتند که بوسیله ان می‌شد مین را تبدیل به یک مین تماسی نمود.
۶- مین‌های دریایی نفوذی Influence mines این مین‌ها در واقع الکترونیک هستند و حسگر‌هایی دارند که موقع عبور ناو‌ها یا زیر دریایی‌ها و بر اثر نفوذ پالس‌های الکتریکی و یا الکترو مغناطیسی ناشی از عبور ان‌ها منفجر شوند. مین‌های جدید از این نوع با تمام برنامه ریزی‌ها کامپیوتریزه شده اند تا بتوانند بسرعت علائم اکوستیک دریافتی را بر روی چاشنی بار گذاری کنند. یا برنامه ریزی شوند تا تا علائم هدف خیلی خاصی را کشف کنند. بدین ترتیبو با وجود فیوز اکوستیک هوشمند می‌توان طوری ان را برنامه ریزی کرد که در مقابل کشتی‌های خودی و یا شناور‌های کوچک عکس العملی نشان نداده و غیر فعال بماند. همچنین می‌توان ان را طوری برنامه ریزی کرد که نسبت به تمامی شناور‌های سطحی منصرف شده و تنها در مقابل عبور زیر دریایی‌ها عکس العمل نشان دهد.
۷- مین‌های عیر تماسی لنگری Moored mines این مین‌ها که توسط سیم یا طناب به کف دریا محکم می‌شوند و در زیر سطح اب در عمق خاصی باقی می‌مانند مجهز به انواع سنسور‌ها هستند تا بتوانند همزمان تمامی علائم اکوستیکی (صوتی)، الکترو مغناطیسی و تغییرات فشار و یا حتی ابتیکالی را کشف نمایند.
۸- مین‌های غیر تماسی بستر دریا Bottom mines این مین‌ها نیز الکترونیکی بوده و مجهز به انواع سنسور‌ها می‌باشند و بر روی بستر دریا نصب شده و عبور زیر دریایی‌ها را شناسایی می‌کنند. این مین‌ها معمولا جا‌هایی بکار می‌روند که عمق اب بیشتر از ۶۰ متر نباشد یا وقتی که مین گذاری برای زیر دریایی‌ها تا عمق ۲۰۰ متر انجام می‌شود. پیدا کردن این نوع مین‌ها مشکل‌تر از سایر مین هاست و وزن سر جنگی ان می‌تواند بسیار بیشتر از مین‌های شناور لنگری باشد. این نوع مین‌ها وزنی حدود ۱۵۰ تا ۱۵۰۰ کیلوگرم دارند که ۱۲۵ تا ۱۴۰۰ کیلوگرم ان مواد منفجره است.
۹- مین‌های دریایی دسته گل Bouquet mine در اصل تعدادی مین شناور زیر اب هستند که بصورت خوشه‌ای به یک لنگر بسته شده اند.
۱۰- مین‌های ضد کشتی مین روب Anti sweep mine مین‌هایی هستند که موقع خنثی کردن مین‌ها علیه مین روب‌ها بکار می‌روند. ان‌ها بمب‌های خیلی کوچکی هستند که ممکن است سر جنگی ان‌ها فقط ۴۰ کیلو وزن داشته باشد و قسمت شناور ان را تا حد ممکن کوچک می‌سازند. وقتی که سیم‌های مخصوس مین روب‌ها به این ان برخورد می‌کند این مین در اب فرو می‌رود و اجازه می‌دهد تا سیم مین روب طناب لنگر مین و خود مین را با خود بکشد تا زمانی که جارو به مین برخورد کند در این حال مین عمل کرده و سیم مین روب را قطع می‌نماید. این نوع مین مین ارزانی است و معمولا با سایر انواع مین‌های دریایی در یک میدان مین بکار گرفته می‌شود.
۱۱- مین‌های نوسانی Oscillating mine این نوع مین بصورت هیدرواستاتیکی کنترل می‌شود تاینکه به عمق از قبل تعیین شده‌ای در زیر سطح اب برسد. این نوع مین فارغ از جزر و مد‌های دریا عمل می‌کند.
۱۲- مین‌های صعودی یا بالا رونده Ascending mine مین‌های صعودی در یک فاصله بخصوص در زیر سطح اب شناور است که با پاره شدن طناب لنگر ان یا طریقه‌های دیگر و با کشف هدف به سطحی بالاتر صعود می‌کند. این روش به مین مستقر در زیر اب اجازه می‌دهد که رنج بیشتر از عمق اب را پوشش دهد.
۱۳- مین خانگی Homing mine نام دیگری برای مین‌های راکتی یا مین‌های اژدی است.
۱۴- مین‌های راکتی Rocket mine یک اختراع روسی است. مین‌های راکتی مین‌های فاصله داری در زیر اب هستند که بعد از کشف هدف، راکت یا راکتی‌هایی را به بالا و به سمت ان شلیک می‌کند. این نوع مین در حقیقت مین‌های بستر دریا بشمار می‌روند که از عمق زیاد و فاصله دور می‌توانند کشتی‌های سطحی یا زیر دریایی‌ها را هدف قرار دهند.
۱۵- مین‌های اژدری Torpedo mine مین‌های اژدری مین‌هایی هستند که بصورت کمین در یک نقطه از دریا مستقر شده و با خود نیرو محرکه‌هایی که دارند، بعد از کشف یک کشتی فعال شده و هدف را تعقیب می‌کنند. بعض از این مین اژدر‌ها قادر هستند که تا ۲۰ کیلومتر را به سمت محل‌هایی مثل کانال ها، لنگرگاه‌ها، اب‌های کم عمق و یگر مناطقی که قابل دسترسی برای مین گذاری معمولی نیست بپیمایند. این نوع ازدر مین کشتی‌ها را تعقیب نمی‌کند بلکه حکم مین گذاری از فاصله دو در منطقه حریف را دارد. مین بعد از پیمودن مسیری طولانی و رسیدن به منطقه هدف در اب فرو رفته و از ان به بعد همانند یک مین نفوذی منتظر عبور کشتی‌ها و یا زیر دریایی‌ها می‌ماند. اصولا این نوع مین‌ها دارای فیوز‌های کامپیوتریزه اکوستیکی و یا مگنتی هستند. این نوع اچمین‌های اژدری بوسیله کشتی، هواپیما یا زیر دریایی به سمت منطقه مورد نظر در اب رها می‌شوند و ان‌ها بعد از طی مسیر و رسیدن به منطقه از حرکت باز ایستاده، در اب فرو می‌روند و اماده عمل می‌مانند.
۱۶- مین‌های سیار Mobile mine این مین‌ها خودشان یک اژدر مین نیستند، اما ممکن است بوسیله یک اژدر یا وسیله دیگر از فاصله دور به یک منطقه گسیل شوند و در ان جا در اب فرو رفته و همانند یک مین استاندارد در حالت کمین باقی بمانند.
۱۷- مین‌های هسته‌ای Nuclear mine در دوران جنگ سرد بین بلوک شرق و غرب چنین طرحی بصورت ازمایشی مطرح شد، اما هرگز به مرحله تولید نرسید.
۱۸- مین‌های زنجیری گل مروارید Daisy-chained mine این نوع مین عبارت از دومین شناور تماسی در زیر اب هستند که به وسیله یک کابل یا زنجیر در نزدیکی سطح اب به هم افسار شده اند. وقتی یک کشتی هنگام حرکت به ان زنجیر یا کابل بر خورد می‌کند مین‌ها به طرف دو سمت بدنه کشتی کشیده شده و پس از تماس فیوز‌های ان‌ها فعال می‌شوند.
۱۹- مین‌های مشقی یا مصنوعی Dummy mine مین‌هایی هستند پلاستیکی که از ماسه یا سیمان پر شده اند و در فواصل معین از هم در دریا کار گذاشته می‌شوند. سعی می‌شود این مین‌ها دقیقا با مین‌های اصلی مشابهت داشته باشند تا برای تمرین کشتی‌های مین روب استفاده شوند. کشتی‌های مین یاب موظف هستند با امواج سونار کشف کنند ایا ان یک مین واقعی است یا مشقی. معمولا سازندگان مین‌های دریایی هر دو نمونه مین واقعی و مشقی را تولید می‌کنند
