چطور یک رییس‌جمهور تاریخ فوتبال کشورش را دگرگون کرد

در فاصله شش ماه، تیم ملی راگبی آفریقای جنوبی قهرمان جهان شد و تیم ملی فوتبال این کشور قهرمان آفریقا. توجه جهانی ویژه‌ای به آفریقای جنوبی بعد از این رخدادها شد.

روزنامه اعتماد نوشت: برای کلیو بارکر پیروزی در بازی افتتاحیه جام ملت‌های آفریقای ۱۹۹۶ مقابل کامرون بسیار تسکین‌بخش بود. او شش ماه قبل دیده بود که جوئل استرانسکی چطور تیم راگبی کشورش را در الیزابت پارک به قهرمانی جهان رساند. کلیو بارکر سرمربی بافانا بافانا (لقب آفریقای جنوبی)، قهرمانی تیم ملی راگبی آفریقای جنوبی در خانه را یک فشار مضاعف برای تیمش می‌دانست. این فشار واقعاً وجود داشت. صحبت همه از این بود که آیا تیم ملی فوتبال هم می‌تواند چنین کاری را تکرار کند و در خانه قهرمان شود؟ بارکر مدام در این فکرها بود که در یک آخر هفته، سوزی، دختر هشت‌ساله‌اش او را صدا زد و گفت: «نلسون پشت خط است. او می‌گوید می‌خواهد با تو صحبت کند.»

در طول ماه‌های بعد نلسون ماندلا به صورت منظم با سرمربی تیم ملی فوتبال صحبت می‌کرد و گهگداری به جلسات تمرینی بافانا بافانا سر می‌زد. او داستان‌های الهام‌بخشش را برای بازیکنان تعریف می‌کرد و کشور را آماده برگزاری جام ملت‌های آفریقا می‌کرد. نسلون ماندلای بزرگ، با بازیکنان قاطی شده بود و درباره خانواده‌های‌شان با آنها گپ می‌زد. او گاهی اوقات نوه‌هایش را هم با خود به هتل می‌آورد و بازیکنان از این اتفاقات بسیار مشعوف بودند. اما بارکر می‌ترسید که این موضوع روی تیمش فشار بیاورد. ماندلا به بازیکنان از اثرات قهرمانی تیم ملی راگبی روی مردم کشور و تاثیرش بر اتحاد آفریقای جنوبی می‌گفت. او تمام کشور را متحد کرده بود تا به تیم ملی انرژی مثبت بدهند و مسابقات به بهترین نحو برگزار شود.

در سخنرانی افتتاحیه بازی‌ها، نلسون ماندلا در جمع هواداران و مسوولان کشورها گفت: «آفریقا در حال حرکت رو به جلو است. کامرون در جام جهانی ۱۹۹۰ موفق شد تا یک‌چهارم نهایی بالا برود. در جام جهانی ۹۴ امریکا، نیجریه موفق شد به جمع شانزده تیم برتر جهان راه پیدا کند. سه هفته پیش از شروع همین مسابقات، جورج وه‌آ از لیبریا موفق شد به بالاترین درجه فوتبال جهان برسد و برنده توپ طلا بشود. وه‌آ به عنوان بهترین بازیکن جهان برای تیم ملی کشورش هزینه پروازها، هتل، آماده‌سازی و البته گل‌های زیادی به ارمغان آورده است.» او در همان ورزشگاهی سخنرانی می‌کرد که اولین تجمع بزرگ مردم آفریقای جنوبی بعد از آزادی او آنجا شکل گرفته بود؛ ورزشگاه ساکر سیتی. پیوند ماندلا و ورزش ناگسستنی به نظر می‌رسید. او همیشه به خوبی می‌توانست با استفاده از ورزش و به خصوص فوتبال، کشورش را به مردم دنیا نشان بدهد.

فردای سخنرانی ماندلا در روز دوم مسابقات، عابدی پله، ستاره غنایی باشگاه مارسی که سه سال قبل با این تیم لیگ قهرمانان اروپا را فتح کرده بود به تیم ملی غنا کمک کرد تا ساحل عاج را در پورت الیزابت از پیش رو بردارند. با وجود پیروزی سه بر صفر آفریقای جنوبی در بازی اول، این تیم مشکلات زیادی هم داشت. بازیکنان اصلی تیم در ماه‌های منتهی به شروع جام ملت‌های آفریقا مصدوم بودند و بارکر شبانه‌روز جویای حال آنان بود. لوکاس رادبه، از مهم‌ترین بازیکنان تیم بود که در لیدزیونایتد بازی می‌کرد و دچار مصدومیت زانو شده بود. بارکر با پزشکان و مدیران لیدز در حال مذاکره بود تا از او استفاده نکنند و او بتواند به این بازی‌ها برسد. فیل ماسینگا، دیگر ستاره آفریقای جنوبی بود که در لیدز توپ می‌زد و به خاطر فشردگی بازی‌ها در انگلیس بیم آن می‌رفت آمادگی کامل نداشته باشد. مارک ویلیامز ستاره ولورهمپتون هم فقط چند هفته مانده به مسابقات آماده بازی شده بود و استرس زیادی وجود داشت که نتواند به دوران اوجش بازگردد. اما همه اتفاقات خوب دست به دست هم دادند و این ستاره‌ها به مسابقات رسیدند.

در بازی اول، بافانا بافانا با سه گل کامرون را از پیش رو برداشت و فشار شدیدی که روی تیم بود برداشته شد. در این دیدار ماسینگا، ویلیامز و موشئو گل‌های آفریقای جنوبی را به ثمر رساندند. کشور غرق در شور و نشاط شده بود. در بازی دوم مقابل آنگولا، با گل‌زنی ویلیامز دومین پیروزی آفریقای جنوبی به دست آمد و صعودشان را به مرحله بعدی قطعی کرد. در آخرین دیدار آفریقای جنوبی مقابل مصر شکست خورد، اما به خاطر تفاضل گل بهتر به عنوان تیم اول صعود کردند و در مرحله بعدی حریف الجزایر شدند. در این مرحله بافانا بافانا در یک دیدار دراماتیک الجزایر را شکست داد. ابتدا در دقیقه ۷۲ مارک فیش، مدافع ۲۱ ساله موفق شد دروازه الجزایر را باز کند. در دقیقه ۸۴ لذیذی بازی را به تساوی کشاند و این استرس وجود داشت کار به جاهای باریک کشیده شود. ولی تنها یک دقیقه بعد موشئو بازیکن تیم کوسائلی‌اسپور ترکیه (تیمی که هم‌اکنون در سطح سوم فوتبال ترکیه حضور دارد.) به زیبایی دروازه الجزایر را باز کرد تا ۸۰ هزار نفر در ورزشگاه ساکرسیتی به آسمان بروند و زمین برای لحظاتی سبک‌تر شود.

در مرحله نیمه‌نهایی غنا چشم‌انتظار آفریقای جنوبی بود تا تکلیف یک پای فینال مشخص شود. در سطح کشور، مردم سر از پا نمی‌شناختند؛ اولین میزبانی تیم کشورشان به نتیجه‌ای فوق‌العاده هم منتج شده بود و آفریقای جنوبی شادترین روزهای پس از انقلاب را پشت سر می‌گذاشت. دوباره ساکرسیتی و دوباره ده‌ها هزار عاشق فوتبال و وطن که به خواست نلسون ماندلا به ورزشگاه آمده بودند. ماندلا در هر بازی از بازیکنان آفریقای جنوبی برد می‌خواست و آنها با تمام وجودشان بازی می‌کردند. کشوری که سابقه چندان روشنی در فوتبال نداشت، به نیمه‌نهایی جام ملت‌ها رسیده بود و می‌خواست رویایش را دنبال کند. غنا حریف بسیار قدری به حساب می‌آمد و داور مسابقه جمال القندور (داور معروف اسپانیا – کره جنوبی در جام جهانی ۲۰۰۲ که اشتباهاتش کمک زیادی به میزبان کرد تا به نیمه‌نهایی برسد) سوت آغاز مسابقه را به صدا درآورد. در کمال شگفتی، آفریقای جنوبی صاحب توپ و میدان بود و موفق شد با دو گل موشئو و تک گل بارتلی برای اولین‌بار در تاریخ به فینال جام ملت‌های آفریقا برسد. از سوی دیگر، تونس که در گروهش با چهار امتیاز دوم شده بود با عبور از سد تیم‌های گابن و زامبیا به فینال رسید.

کشور در حال انفجار بود و مردم سر از پا نمی‌شناختند. نلسون ماندلا با مدیریت درست و اعمال فشاری سنگین برای موفقیت تیم ملی کشورش به هدفش رسیده بود و یک قدم تا اولین قهرمانی بافانا بافانا در جام ملت‌های آفریقا فاصله بود. باز هم ساکرسیتی و باز هم ۸۰ هزار عاشق فوتبال. تمام مدیران رده بالای فوتبال و برخی سیاستمداران بزرگ به دعوت نلسون ماندلا آمده بودند تا فینال را از نزدیک ببینند. بازی گره خورده بود. هیچیک از دو تیم موقعیت چندانی خلق نمی‌کردند. مارک ویلیامز با سرمربی خود صحبت کرد و گفت مرا به بازی بفرست تا تیم را قهرمان کنم. کلیو بارکر هم با لبخند به او گفت برو و شانست را امتحان کن. این روحیه خوب تیمی، حاصل زحمات و مدیریت نلسون ماندلا بود. ویلیامز به زمین رفت و در دقایق ۷۳ و ۷۵ دو بار برای تیمش گل‌زنی کرد تا نیل تووی در انتهای بازی جام قهرمانی را بالای سر ببرد.

در فاصله شش ماه، تیم ملی راگبی آفریقای جنوبی قهرمان جهان شد و تیم ملی فوتبال این کشور قهرمان آفریقا. توجه جهانی ویژه‌ای به آفریقای جنوبی بعد از این رخدادها شد. موشئو و ویلیامز هرکدام با ۴ گل در رده دوم بهترین گلزنان قرار گرفتند و مارک فیش و مارک ویلیامز در تیم برتر تورنمنت جای گرفتند. این مسابقات با ۱۵ تیم برگزار شد؛ چراکه تیم ملی نیجریه در آخرین لحظات به دستور سانی آباچا دیکتاتور این کشور از حضور در مسابقات منع شد.