گفتنی است گزارش «فایننشال تایمز» هرگز مورد تأیید مقامات دو کشور ایران و چین قرار نگرفت. در این گزارش مقامات آمریکایی نیز از اظهارنظر خودداری کردند؛ بنابراین تا قبل از برنامه صداوسیما این گزارش صرفا ادعای یک رسانه آمریکایی محسوب می‌شد.
صداوسیما به تحریم‌کنندگان آدرس می‌دهد؛ درست وقتی که کارزار فشار حداکثری آمریکا به اوج خود رسیده است. شوی صبحگاهی شبکه سه این‌چنین با انتشار اطلاعات حرکت یک نفتکش و پهلوگرفتن آن در بندری چینی آغاز می‌شود. وقتی تصاویر ماهوارهای و اطلاعات نفتکش «سالینا» نشان داده می‌شود، مجری برنامه یاد فیلمی تلویزیونی می‌افتد، بی‌خبر از اینکه منافع ملی چطور در شوی شبکه سه به بازی گرفته شده.
به گزارش شرق، همین وقت مجری دیگر برنامه حتی اشاره می‌کند که این تصویر در خبرگزاری «رویترز» نیز مورد استفاده قرار گرفته است، درحالی‌که چندی پیش رویترز در گزارشی مدعی شده بود نفت‌کشی ایرانی محموله ۱۳۰ هزارتنی نفت را در بندر جوشان تحویل داده است؛ گزارشی که باعث شد آمریکا درباره تخطی از اجرای تحریم‌ها هشدار دهد و به صرافت تنگ‌تر کردن حلقه تحریم فروش نفت ایران بیفتد.
صداوسیما، اما دیروز در همین راستا مدعی شد که نفتکش طبق برآورد‌ها یک میلیون بشکه نفت را تحویل شرکت ملی نفت چین داده است. بازی صداوسیما با منافع ملی البته وقتی تکمیل شد که دیروز روزنامه «نیویورک‌تایمز» آمریکا گزارشی درباره حرکت مخفیانه نفت‌کش‌ها برای دورزدن تحریم‌ها منتشر کرد.
بازی صداوسیما با منافع ملی
حوالی ظهر دیروز هنوز؛ نماینده‌های مجلس در هیئت نظارت بر صداوسیما در جریان برنامه شبکه سه نیستند. غلامرضا کاتب می‌گوید که در جلسه است و گویا علاقه‌ای هم به دنبال‌کردن موضوع ندارد. احسان قاضی‌زاده‌هاشمی، نماینده دیگر هم می‌گوید که باید با کارشناسان ذی‌ربط صحبت کند. هرچند درستی اطلاعات صداوسیما هنوز مشخص نیست و از سوی نهاد‌های مرتبط تأیید نشده، اما اعتراض‌ها به رویه خلاف منافع ملی این سازمان آغاز شد.
محمد کاظمی، نایب‌رئیس کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس، به «شرق» گفت که امیدواریم این موضوع از روی عمد نباشد، اما «این روز‌ها صداوسیما در خیلی از مسائل خلاف منافع ملی عمل می‌کند».
کاظمی گفت: «ضرری که ممکن است چنین برنامه‌ای به منافع ملی بزند جبران‌ناپذیر است. این اتفاق نشان دهنده این است که مدیر بی‌تجربه‌ای در رأس این شبکه قرار دارد و صداوسیما باید در مدیریت شبکه سه و این انتصاب تجدیدنظر کند، چراکه همان‌طور که گفتم، برنامه‌های متعددی خلاف منافع ملی پخش کرده است. وقتی ما مجبور هستیم که نفت را از مسیر‌های غیرمتعارف عرضه کنیم، این حد از غفلت قابل‌قبول نیست. درواقع دانستن محرمانه‌بودن چنین اطلاعاتی در حد الفبای کار است». کاظمی تأکید کرد که باید توجه داشت برنامه‌ها زیر ذره‌بین جهانی هستند و در این شرایط قراردادن فردی غیرحرفه‌ای و بی‌تجربه در رأس شبکه‌ها اشتباهی نابخشودنی است که چنین عواقبی هم دارد: «صداوسیما در این زمینه باید بازنگری داشته باشد و این موضوع باید در هیئت نظارت بررسی شود».
پاس گل به رسانه آمریکایی
دیروز، اما درست وقتی که صداوسیما اطلاعات ملی را پخش می‌کرد، روزنامه «نیویورک‌تایمز» گزارشی درباره وضعیت دورزدن تحریم‌ها در ایران منتشر کرد و از حرکت «چراغ‌خاموش» نفتکش نوشت. در این گزارش آمده: «درحالی‌که تحریم‌های دولت ترامپ بر نفت و فراورده‌های پتروشیمی ایران در جای خود قرار گرفته‌اند، بعضی از ناوگان‌های حمل‌ونقل جهان زمان برداشت محموله از بنادر ایران، «چراغ‌خاموش» حرکت می‌کنند و از این راه از این محدودیت‌ها سرپیچی می‌کنند. این را تحلیلگران تجاری‌ای می‌گویند که داده‌های حمل‌ونقل را رصد می‌کنند و نیز مقامات اطلاعاتی اسرائیل؛ که از فشار‌های ترامپ حمایت می‌کند».
در ادامه، این روزنامه نوشته که سمیر مدنی، از بنیان‌گذاران شرکتی که برای شناسایی نفت‌کش‌هایی که در بنادر ایرانی پهلو می‌گیرند، از تصاویر ماهوارهای استفاده می‌کند، می‌گوید: «فعالیتشان را مخفی می‌کنند. نمی‌خواهند این حقیقت را که در ایران مشغول عبور از تحریم‌ها بوده‌اند جار بزنند. به همین سادگی». نیویورک‌تایمز در ادامه این گزارش، نموداری پویا منتشر کرد با عنوان «نفت‌کش‌های چینی مدام در خلیج‌فارس ناپدید می‌شوند».
در حاشیه این نمودار، مسیر رصدشده حرکت نفت‌کشی را نمایش می‌دهد که به خلیج‌فارس نزدیک می‌شود و سپس سیستم گزارش موقعیتش که طبق معاهدات بین‌المللی باید دائما روشن باشد، خاموش می‌شود. چندروز بعد دوباره سیستم تعیین موقعیت همین نفتکش در همان حوالی و در حال حرکت به سمت هند روشن می‌شود. این مسیر دوباره توسط این کشتی به همین شکل طی می‌شود. نیویورک‌تایمز می‌نویسد توجیهات فنی برای خاموش‌شدن این سیستم وجود دارد و مالکان می‌توانند به آنها استناد کنند.
صداوسیما کدام خط را دنبال می‌کند؟
صداوسیما معادلات دیگری را هم با شوی دیروز برهم زده است. سفیر ایران در انگلیس که همین چند ماه پیش معترض نشان‌دادن راه‌های دورزدن تحریم در برنامه‌های شبکه «بی‌بی‌سی» بود، شاید امروز باید به رسانه جمهوری اسلامی اعتراض کند. حمید بعیدی‌نژاد بهمن سال گذشته نوشته بود که «سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا که سال‌هاست مدعی هستند هزاران سند از فعالیت‌های چندین شرکت ثبت‌شده در اروپا و برخی اشخاص خاص دارند، حالا در یک تقسیم مسئولیت، بسیاری از مدارک فارسی را برای افشای علنی افراد و شرکت‌های خارجی و ایرانی درگیر دورزدن تحریم‌ها، در اختیار بی‌بی‌سی فارسی قرار داده‌اند».
سفیر ایران گفته بود که «هدف اصلی این پروژه در این شرایط خاص ترساندن شرکت‌های خارجی در معامله با ایران و اضافه‌کردن اسامی جدید اشخاص و شرکت‌ها به لیست تحریم‌های خزانه‌داری آمریکاست». او تقاضای تغییر محتوای برنامه‌های شبکه فارسی‌زبان را کرده بود؛ درخواستی که حالا شاید بتواند از صداوسیما هم داشته باشد.
شورای‌عالی امنیت ملی ورود کند
اما هدف صداوسیما از شوی نفتکش چه بوده؟ عبدالکریم حسین‌زاده، نایب‌رئیس فراکسیون امید، در این زمینه گفت: «این اقدام نه‌تن‌ها ضد منافع ملی، بلکه در راستای منافع طرف مقابل با منتشرکردن اطلاعات کشور است. سؤال اول اینجاست که این اطلاعات از چه طریقی به شبکه سه رسیده است؟ اگر هدف نشان‌دادن اقتدار و توانایی دورزدن تحریم‌هاست، باید پرسید که هزینه این برنامه ضد منافع ملی را چه کسی می‌دهد؟ شبکه سه یا ملت؟»
او معتقد است که شورای‌عالی امنیت ملی باید به این موضوع ورود کند. البته اگر چنین اجازه‌ای پیش‌تر به شبکه سه داده نشده باشد. او اضافه کرد که «با این کار ممکن است مشتری‌های نفت را از دست بدهیم و در نتیجه فشار بر کشور روزبه‌روز بیشتر شود». این نکته‌ای است که به گفته مسئولان حتی طرف چینی هم بار‌ها بر آن تأکید کرده است؛ آدرس‌ندادن به تحریم‌کنندگان در راستای نمایش اقتدار و توانایی غلبه بر تحریم‌ها. در این شرایط تنها می‌توان منتظر واکنش‌ها به برنامه شبکه سه ماند و امیدوار به افزایش‌نیافتن عواقب جبران‌ناپذیر آن بود.
صداوسیما: اطلاعات محرمانه فاش‌نشده
بعد جنجالی‌شدن برنامه شبکه سه در سطح وسیع روابط‌عمومی برنامه «سلام‌صبح‌بخیر» جوابیه‌ای منتشر کرد و در آن مدعی شد که «فرضیه افشای اسرار مملکتی و نقض محرمانه‌بودن این رویداد، به کلی مردود است و قبلا این اطلاعات به‌صورت گسترده و با زبان انگلیسی رسانه‌ای شده است».
در جوابیه صداوسیما آمده: «علی‌رغم جو رسانه‌ای مبنی بر مشکوک‌بودن اقدام برنامه «سلام صبح‌بخیر» درخصوص اعلام مسیر دور زدن تحریم نفتی کشتی سارینا، اطلاعات مطرح شده در برنامه امروز، هفته قبل در قالب گزارشی با تصاویر ماهوارهای در نشریه بین‌المللی فایننشیال تایمز همراه با عکس و جزئیات کامل‌تر منتشر شده است. بدیهی است اگر قرار بر ردیابی کشتی از سوی آمریکایی‌ها باشد، این امر باید هفته قبل صورت گرفته باشد و نیازی به یادآوری‌کردن برنامه «سلام صبح‌بخیر» با زبان فارسی به طرف آمریکایی نیست».
این در حالی است که طبق بررسی روزنامه «شرق» گزارش «فایننشال تایمز» هرگز مورد تأیید مقامات دو کشور ایران و چین قرار نگرفت. در این گزارش مقامات آمریکایی نیز از اظهارنظر خودداری کردند؛ بنابراین تا قبل از برنامه صداوسیما این گزارش صرفا ادعای یک رسانه آمریکایی محسوب می‌شد.
