سکته مغزی از علل و علائم تا روش‌های درمانی و پیشگیری از سکته مغزی

 

فرارو- سکته مغزی یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در بیشتر کشور‌ها به ویژه ایالات متحده است و یکی از علت‌های اصلی نا توانی در بزرگسالان است. نزدیک به ۷۹۵،۰۰۰ نفر در ایالات متحده هرساله سکته مغزی را تجربه می‌کنند. سکته مغزی یک عارضه قابل پیشگیری است و ممکن است قادر به جلوگیری از بروز سکته مغزی باشید یا حداقل، شانس ابتلا به این مشکل را کاهش دهید.

سکته مغزی مشکلی قابل درمان است. علائم سکته مغزی را به خاطر بسپارید و در صورتی که تصور می‌کنید فردی دچار سکته مغزی شده است، به سرعت بااورژانس پزشکی تماس بگیرید. درمان سریع برای پیشگیری از مرگ و ناتوانی در این عارضه امری ضروری است.

سکته مغزی
سکته مغزی که گاهی اوقات به نام حمله مغزی شناخته می‌شود، هنگامی اتفاق می‌افتد که چیزی سبب مسدود شدن جریان خون در بخشی از مغز می‌شود یا زمانی که یک رگ خونی در مغز پاره می‌شود. بنا براین در این مشکل، قسمت‌هایی از مغز آسیب دیده یا دچار مرگ می‌شوند. این مشکل می‌تواند سبب آسیب مغزی ماندگار، ناتوانی دراز مدت یا حتی مرگ در فرد مبتلا شود.

 

برای درک درست این عارضه، باید از مغز در این زمینه کمک بگیرید. مغز حرکات هر فردی را کنترل می‌کند، خاطرات را ذهن ذخیره می‌کند و منبع تفکر، احساسات و زبانمان است. مغز همچنین بسیاری از اعمال بدن نظیر تنفس و هضم را کنترل می‌کند.

برای کار کرد درست مغز، مغز نیاز به اکسیژن دارد. البته مغزتان تنها ۲ درصد وزن بدن را تشکیل می‌دهد، ولی از ۲۰ درصد از اکسیژن که از طریق تنفس به دست می‌آورید، استفاده می‌کند. شریان‌ها خون را به تمام قسمت‌های مغز انتقال می‌دهد.

 

سکته مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خونی را که به مغز متصل می‌شوند را مسدود کند. زیرا آن‌ها نمی‌توانند اکسیژن دیافت کنند و این مسئله سبب بروز سکته مغزی می‌شود.

دو نوع از این عارضه وجود دارد:
• یک سکته مغزی ایسکمیک هنگامی رخ می‌دهد که لخته‌های خون یا ذرات دیگر جریان خونی را که به مغز متصل می‌کنند را مسدود کند. رسوبات چربی به نام پلاک نیز می‌تواند سبب انسداد در عروق خونی شود.

• یک سکته مغزی همراه با خونریزی زمانی اتفاق می‌افتد که یک رگ خونی در مغز پاره شود در این صورت خونریزی ایجاد می‌شود و آسیب مغزی بافت مغز را می‌کشد.

هر دو نوع این سکته سبب آسیب رساندن به سلول‌های مغزی می‌شوند. علائم این آسیب شروع به نشان دادن در قسمت‌های از بدن می‌کند که سلول‌های مغزی کنترل آن‌ها را بر عهده داشتند.

درمان سریع برای این مشکل حاد بسیار مهم است
این عارضه یک بیماری جدی پزشکی است که نیاز به مراقبت اورژانسی دارد. در صورتی که شما یا یک فرد از نزدیکان تان، هر گونه نشانه‌ای از سکته را داشتید، سریعا با اورژانس پزشکی تماس بگیرید. زمان از دست رفته سبب از دست رفتن سلامت مغز می‌شود. هر دقیقه تأخیر در رساندن فرد برای دریافت درمان فوری می‌تواند سبب گسترش آسیب به مغز او شود.

 

 

نوع این عارضه بر روی درمان و بهبودی شما اثر می‌گذارد.

سه نوع اصلی سکته مغزی عبارتند از:
۱. سکته مغزی ایسکمیک
۲. سکته هموراژیک
۳. حمله ایسکمی گذرا (هشدار یا "مینی سکته مغزی")

در مورد شرایط بهداشتی و عادت‌های شیوه زندگی که همگی می‌تواند خطر ابتلا به سکته را در فرد افزایش دهد، بیاموزید.

اکثر سکته‌های مغزی (۸۷٪) سکته ایسکمیک هستند. این سکته ایسکمیک زمانی رخ می‌دهد که جریان خون از طریق شریان‌هایی که خون غنی از اکسیژن را به مغز می‌رساند، مسدود می‌شود.

لخته‌های خون اغلب موجب انسداد می‌شود که سبب بروز سکته‌های ایسکمیک می‌شود.

این سکته زمانی رخ می‌دهد که یک شریان مغز در خون خونریزی می‌کند و یا دچار پارگی می‌شود (شکافی در آن ایجاد می‌شود). خون نشت یافته فشار زیادی روی سلول‌های مغزی به وجود می‌آورد که به آن‌ها آسیب می‌رساند.

فشارخون بالا و انقباضات بالون نظیر آنوریسم در یک شریان که می‌تواند سبب کشش و انفجار باشد، نمونه‌ای از شرایطی است که می‌تواند سبب بروز این مشکل شود.

دو نوع سکته مغزی هموراژیک (خونریزی دهنده) وجود دارد:
• خونریزی داخل مغزی متداول‌ترین نوع سکته هموراژیک است. این مشکل زمانی به وجود می‌آید که یک شریان مغز دچار خونریزی و سبب گسیل خون به سمت بافت‌های مجاور می‌شود.

• خونریزی سوباراکونوئید، یک نوع سکته هموراژیک است که شیوع کمتری دارد. این مورد باز می‌گردد به خونریزی در ناحیه بین مغز و بافت‌های نازکی که آن را پوشش می‌دهند.

 

حمله ایسکمیک گذرا (TIA) برخی مواقع به عنوان "مینی سکته" شناخته می‌شود. از سایر انواع اصلی سکته‌های مغزی متفاوت است، زیرا جریان خون به مغز تنها به یک مدت کوتاه محدود می‌شود که معمولا حداکثر تا ۵ دقیقه است.

مهم است که این موارد را بدانید که:
• حمله ایسکمیک گذرا یک نشانه هشدار دهنده برای سکته مغزی است.

• حمله ایسکمیک گذرا یک مسئله اورژانسی است، درست همانند دیگر سکته‌های مغزی.

• سکته مغزی و حمله ایسکمیک گذرا نیاز به مراقبت‌های ویژه پزشکی دارند. در صورت مواجهه با علائم سکته مغزی یا علائمی که در اطرافیان شما وجود دارد، فورا با اورژانس پزشکی تماس بگیرید.

• در ابتدا هیچ روشی برای تشخیص اولیه وجود ندارد که آیا علائم مربوط به حمله ایسکمیک گذرا است یا نوع اصلی سکته مغزی است.

• درست مانند سکته‌های ایسکمیک، لخته‌های خون اغلب حمله ایسکمیک گذرا را ایجاد می‌کنند.

• تقریبا بیش از یک سوم افرادی که دچار حمله ایسکمیک گذرا می‌شوند، درمان نمی‌شوند، یک سکته مغزی بزرگ در عرض یک سال را تجربه می‌کنند. تا حدود ۱۰٪ تا ۱۵٪ افراد طی ۳ ماه از حمله ایسکمیک گذرا، سکته مغزی بزرگی را تجربه می‌کنند.

• تشخیص و درمان حمله ایسکمیک گذرا ممکن است خطر سکته مغزی را کاهش دهد. در صورتی که حمله ایسکمیک گذرا را تجربه کردید، گروه مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند علت را بیابند و اقدامات لازم برای پیشگیری از سکته مغزی را در شما انجام دهند.

 

هنگامی که سکته مغزی اتفاق می‌افتد، هر دقیقه حساب می‌شود! این بدین معنا است که درمان سریع می‌تواند آسیب مغزی که می‌تواند ایجاد شود، کاهش پیدا کند.

با دانستن علائم و نشانه‌های سکته مغزی می‌توانید اقدامات پیشگیرانه را فورا انجام دهید و در این صورت شاید بتوانید جان خود یا فردی که دچار سکته شده است نجات دهید.

علائم سکته مغزی در زنان و مردان می‌تواند شامل موارد زیر شود:

• ضعف و بی حسی صورت و بازو‌ها یا پا‌ها به ویژه در یک طرف بدن

• سردرگمی ناگهانی، اختلال در تکلم یا در درک کلام

• ایجاد مشکل ناگهانی در راه رفتن، سر گیجه، از دست دادن تعادل و یا عدم هماهنگی

• دو بینی، تاری دید یا از دست دادن بینایی

• سردرد شدید و ناگهانی بدون هیچ دلیل مشخصی

اگر شما یا شخص دیگری هر یک از این علائم را دراد، فورا با اورژانس تماس بگیرید.

 

هر فردی می‌تواند سکته مغزی را در هر سنی تجربه کند. اما موارد مشخصی ممکن است شانس فرد را برای داشتن تجربه سکته مغزی افزایش دهد. بهترین شیوه برای محافظت از شما و عزیزان تان از سکته مغزی، شناخت ریسک فاکتور‌های مرتبط به این عارضه و نحوه کنترل آن است. در صورتی که نمی‌توانید سن و سابقه خانوادگی خود را کنترل کنید، می‌توانید اقدامات اولیه خود را به منظور کاهش دادن احتمال رخ دادن سکته انجام دهید.

در مورد خطر ابتلا به سکته مغزی باید بیشتر بدانید نظیر:

• مشکلات پزشکی

• رفتار

• سابقه خانوادگی و سایر ویژگی‌ها

 

می‌توانید از طریق انتخاب گزینه‌های سالم و کنترل هر گونه مشکلات بهداشتی، به احتمال قوی از وقوع سکته پیشگیری کنید.

عادات زندگی سالم
با انتخاب گزینه‌های زندگی سالم می‌توانید از سکته مغزی پیشگیری کنید.

۱. رژیم غذایی سالم
انتخاب گزینه‌های غذای سالم و میان وعده می‌تواند به پیشگیری از سکته مغزی کمک کند. مطمئن باشید که مقدار زیادی میوه و سبزیجات تازه می‌خورید.

خوردن غذا‌هایی که دارای مقدار کمی از چربی اشباع شده، چربی ترانس و کلسترول و همچنین دارای فیبر زیاد می‌تواند سبب پیشگیری از به وجود آمدن سطوح بالای کلسترول بد شود. محدود کردن مصرف نمک (سدیم) در رژیم غذایی شما می‌تواند فشار خون را کاهش دهد. کلسترول بالا و فشار خون بالا موجب افزایش احتمال سکته مغزی می‌شود.

۲. وزن متناسب
داشتن اضافه وزن یا چاقی خطر ابتلا به سکته را افزایش می‌دهد. پزشک‌ها و متخصصین در اغلب موارد برای تعیین وزن شما در محدوده سالم، شاخص توده بدنی شما را در (BMI) محاسبه می‌کنند. در صورتی که وزن و قد خود را می‌دانید، می‌توانید BMI خود را محاسبه کنید. پزشک‌ها گاهی اوقات نیز از اندازه گیری کمر و ران استفاده می‌کنند تا وجود چربی بیش از حد در بدن را اندازه گیری کنند.

۳. فعالیت بدنی
فعالیت بدنی می‌تواند به هر فرد در حفظ وزن سالم کمک کند و سطح کلسترول و فشار خون را کاهش دهد. برای بزرگ سالان، هر هفته ۲ ساعت و ۳۰ دقیقه فعالیت فیزیکی هوازی با شدت متوسط توصیه می‌شود، همانند سریع راه رفتن. کودکان و نوجوانان باید هر روز به مدت حداقل ۱ ساعت فعالیت بدنی داشته باشند.

۴. سیگار کشیدن ممنوع
سیگار کشیدن به میزان زیادی شانس ابتلا به سکته مغزی را در افراد افزایش می‌دهد. در صورتی که سیگار نکشید، خطر مربوط به این عارضه کاهش پیدا می‌کند و اگر سیگار می‌کشید، ترک آن خطر سکته مغزی را کاهش می‌دهد. پزشک می‌تواند روش‌هایی برای کمک به ترک سیگار ارائه دهد.

۵. عدم مصرف نوشیدنی‌های الکلی
از مصرف بیش از حد الکل خودداری کنید، مسئله‌ای که می‌تواند فشار خون شما را بالا ببرد. مردان باید بیش از دو بار در روز و زنان نباید بیش از یک بار در طول روز از این موارد مصرف کنند.

 

کنترل سایر مشکلات و شرایط پزشکی
در صورتی که بیماری قلبی، کلسترول یا فشار خون بالا و دیابت دارید، می‌توانید اقدامات خود را برای کاهش خطر ابتلا به سکته مغزی انجام دهید.

• سطح کلسترول خود را بررسی کنید
پزشک شما باید سطح کلسترول تان را حداقل یک بار در هر ۳ سال آزمایش کند. در مورد این آزمایش خون ساده با گروه مراقبت بهداشتی خود صحبت کنید. در صورتی که کلسترول بالا دارید، تغییرات دارویی و شیوه زندگی ممکن است خطر ابتلا به سکته مغزی را کاهش دهد.

• کنترل فشارخون
فشار خون بالا معمولا علائم مشخصی ندارد، در نتیجه اطمینان حاصل کنید که آن را به صورت منظم بررسی می‌نمایید. با توجه به اینکه شما باید سطوح فشار خون خود را بررسی کنید با گروه مراقبت بهداشتی خود صحبت کنید. همچنین می‌توانید فشارخون خود را در خانه، در دفتر پزشک یا در پایگاه‌های بهداشت بررسی نمایید.

در صورتی که فشارخون بالا دارید، پزشک ممکن است دارو‌هایی را برای درمان بیماری یا مشکل تان را تجویز کند، تعدادی از تغییرات در شیوه زندگی را به شما توصیه می‌کند غذا‌هایی را که با مقدار کمتری از سدیم (نمک) انتخاب کنید.

 

• کنترل دیابت
اگر پزشک تان فکر می‌کند که علائم دیابت را دارید، احتمال دارد به شما توصیه کند که آزمایش دهید. در صوتی که دیابت دارید، سطح قند خون خود را مرتبا بررسی کنید. در مورد گزینه‌های دیگر درمانی با گروه مراقبت‌های بهداشتی خود مشورت کنید. پزشک می‌تواند تغییراتی در شیوه زندگی مانند تغییر فعالیت بدنی یا انتخاب غذا‌های سالم‌تر را توصیه کند. این اقدامات می‌تواند قند خون شما را به کنترل در بیاورد و به کاهش خطر ابتلا به سکته مغزی کمک کند.

• درمان بیماری قلبی
اگر در معرض شرایط خاص قلبی، مانند بیماری شریان کرونری فیبریلاسیون دهلیزی (ضربان قلب نا منظم) قرار دارید، گروه مراقبت‌های بهداشتی ممکن است درمان یا جراحی در این زمینه را به شما پیشنهاد دهند. مراقبت از مشکلات قلبی می‌تواند به پیشگیری از سکته مغزی کمک کند.

• دارو‌های خود را به موقع مصرف کنید
در صورتی که دارو برای درمان بیماری‌های قلبی، کلسترول بالا، فشار خون بالا و یا بیماری دیابت مصرف می‌کنید به دقت دستورالعمل‌های پزشک خود را دنبال کنید. اگر چیزی را درک نکردید، سؤال کنید. هرگز مصرف داروی خود را بدون مشورت با پزشک خود متوقف نکنید.

• با گروه مراقبت بهداشتی خود کار کنید
شما و گروه مراقبت‌های بهداشتی خود می‌توانید با هم کار کنید تا از بروز مشکلات پزشکی که موجب سکته مغزی می‌شود پیشگیری کنید. به طور مرتب برنامه درمان خود را مورد بحث قرار دهید و فهرستی از پرسش‌های خود را به مراقبین سلامت خود ارائه دهید.

در صورتی که در گذشته سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا TIA داشته اید، گروه مراقبت‌های بهداشتی که با آن‌ها همکاری دارید برای جلوگیری از بروز سکته‌های بعدی به شما در زمینه درمانی کمک خواهند کرد. درمان ممکن است شامل دارو یا جراحی و تغییر شیوه زندگی برای کاهش خطر ابتلا به سکته مغزی دیگر شود. مطمئن شوید که دارو‌های مصرفی خود را مطابق با دستور العمل پزشک و به موقع مصرف می‌کنید.