آیا گام سوم، خط پایان مذاکرات ایران، فرانسه و آمریکا است؟

فرارو- روحانی در مجلس گفت هیچ مذاکره دو جانبه‌ای با آمریکا در کار نخواهد بود. با توجه به تاکید دولت بر دیپلماسی و مذاکرات گسترده ایران با فرانسه در روز‌های اخیر می‌توان گفت بدیل صحبت‌های امروز روحانی این است که دولت تمایل دارد ماکرون با ترامپ مذاکرات موفقیت آمیزی در مورد ایران داشته باشد.

به گزارش فرارو، تنها دو روز تا آغاز گام سوم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران در برجام باقی مانده است. تا یک هفته پیش و پس از مطرح شدن احتمال دیدار روحانی و ترامپ به نظر می‌رسید ایران برای شروع گام سوم مردد شود، اما اکنون قرار است این گام را "محکم‌تر" بردارد.

روحانی که در آستانه سفر ظریف به بیاریتس گفته بود برای منافع ایران حاضر است با هرکسی دیدار کند امروز در مجلس اعلام کرد بحث مذاکره دو جانبه با آمریکا به طور اصولی و اساسی مطرح نیست.

 

با توجه به رفت و آمد‌های متعدد مقامات دیپلماتیک ایران به نظر می‌رسد عدم مذاکره مستقیم با آمریکا به معنی پایان تلاش‌های دیپلماتیک برای تامین منافع ایران نیست. در دو ماه اخیر روسای جمهور ایران و فرانسه ۴ بار تماس تلفنی داشتند. روز گذشته هم رایزنی‌های کارشناسان ارشد ایران و فرانسه در پاریس به ریاست عراقچی بیش از ۱۰ ساعت به طول انجامید.

همانطور که عدم مذاکره مستقیم با آمریکا مذاکرات را ختم نمی‌کند، اجرای گام سوم کاهش تعهدات برجامی هم خط پایان مذاکرات نخواهد بود؛ هرچند روحانی می‌گوید «هر چه قدم به پیش بگذاریم، شاید به نوعی حل مسأله کمی سخت‌تر و مشکل‌تر شود.»

مقامات ایرانی در روز‌های اخیر بیشتر بر تعهدات مالی اروپا در برجام تاکید می‌کنند و فرانسه پیشنهاد ایجاد خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری به ایران داده است. رییس جمهور امروز گفت اگر اروپا به "بخشی" از تعهدات مهم خود عمل کند، ممکن است در بحث کاهش تعهدات تجدیدنظر کنیم. روحانی افزود: «امروز اساس بحث ما با دیگر کشور‌ها این است که بتوانند نفت ما را به صورت نقد یا به صورت نسیه بخرند؛ یعنی پیش خرید کنند و پولش در اختیار ما باشد.»

 

ایران تهدید کرده از تا پنجشنبه مذاکرات به نتیجه نهایی نرسد گام سوم آغاز می‌شود، اما بازهم تاکید کرده این گام بازگشت پذیر خواهد بود. دکتر عبدالرضا فرجی راد، سفیر پیشین ایران در نروژ و تحلیلگر مسائل ژئوپلتیک معتقد است به نتیجه رسیدن این مذاکرات دو فاز دارد؛ یکی گفتگو‌های ایران با فرانسه که خوب پیش رفته و دیگری گفتگوی ماکرون با ترامپ؛ به اعتقاد این استاد دانشگاه حتی اگر ایران گام سوم را بردارد، اما فرانسه و آمریکا به نتایجی برسند بازهم امکان توافق وجود دارد.

فرجی راد در مورد چشم انداز مذاکرات ایران و فرانسه به فرارو گفت: آنچه که مسلم است فرانسوی‌ها در حال اجرای اقدامات بسیار جدی هستند که با ایران توافقی کنند تا بر اساس آن ایران گام سوم را برندارد. تقریبا هم می‌توان گفت در حال رسیدن به نتایج ملموسی هستند. اما آیا رسیدن به این نتایج ملموس که بر اساس آن دیدگاه‌های دو طرف در حال نزدیک شدن به یکدیگر است بدان معنی است که توافقی انجام می‌شود؟ پاسخ منفی است.

 

این تحلیلگر مسائل اروپا ادامه داد: ایران و اروپا به رهبری فرانسه به مرحله‌ای رسیده اند که در این مرحله موفقیت‌هایی دیده می‌شود یا به عبارتی امید‌هایی به وجود آمده است. اما این بدان معنی نیست که اگر ایران و فرانسه به نتیجه برسند توافقی حاصل می‌شود چرا که این پروسه دو فاز دارد.

فرجی راد گفت: فاز اول همان ایران و فرانسه هستند که نتایج آن روز به روز بهتر پیش می‌رود، اما این فاز به فاز دیگری بستگی دارد که درآن ارتباطات فرانسه و آمریکا نهفته است. یعنی درحالیکه ما در حال صحبت با فرانسه هستیم، همزمان فرانسوی‌ها با آمریکا، ترامپ و تیم او صحبت می‌کنند.

او افزود: اگر در این توافقی که ما در فاز یک با فرانسوی‌ها می‌کنیم ماکرون بتواند آمریکایی‌ها را راضی کند، مذاکرات در کل نتیجه بخش خواهد بود. اگر نتواند طبیعتا خیلی نمی‌توان امیدوار بود که با فرانسوی‌ها هم به نتیجه برسیم.

این کارشناس مسائل بین الملل گفت: چرا در فاز دوم شک و تردید بزرگی می‌بینیم؟ چون حرف فرانسوی‌ها این است که ۱۵ میلیارد دلار و پول‌های بعدی که احتمالا در آینده می‌خواهند به ایران پرداخت کنند در شرایطی عملی است که آمریکایی‌ها موافقت کنند. شرط آمریکا هم این است که با طرف ایرانی مذاکره داشته باشد.

دیپلمات کشورمان افزود: همانطور که سخنان رییس جمهور هم نشان می‌دهد هنوز طرف ایرانی آمادگی ندارد با آمریکا مذاکره کند. دلیل آن هم مشخص است. آمریکایی‌ها قابل اعتماد نیستند.

فرجی راد گفت: زمانی فاز دوم بین ماکرون و ترامپ موفقیت آمیز می‌شود که ماکرون بتواند آن‌ها را قانع کند اجازه دهند اینستکس فعال شود و روند مذاکره آمریکا و فرانسوی‌ها ادامه یابد.

 

او افزود: پنجشنبه هفته جاری مهلت ایران به اروپا به اتمام می‌رسد و ایران کار فاز سوم در رابطه با تعهدات هسته‌ای و برجام را فعال می‌کند. حالا این سوال مطرح می‌شود که اگر این فاز یعنی فاز سوم که در آن احتمالا غنی سازی بیشتر می‌شود از سوی ایران شروع شود آیا مذاکرات به هم می‌خورد؟ خیر. مذاکرات فرانسه و آمریکا می‌تواند ادامه یابد و هر وقت به نتیجه رسیدند ایران به جای اول بر می‌گردد؛ یعنی فاز سوم می‌تواند ملغی شود.

فرجی راد در پایان گفت: پس اگر مذاکرات تا پنجشبه هم به نتیجه نرسید بدین معنی نیست که با شروع فاز سوم توسط ایران دیگر مذاکره‌ای در کار نخواهد بود. بازهم می‌توان به قبل از این توافق بازگشت.