شب گذشته ۸۰۰ هزار نفر از فهرست یارانه‌بگیران حذف شدند/ یارانه نقدی پردرآمدها چگونه قطع می‌شود؟

فرارو- معاون اقتصادی وزارت تعاون فرایند حذف دهک‌های پردرآمد از شمول دریافت یارانه نقدی را تشریح کرد.

علی سرزعیم، معاون اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در یادداشتی در روزنامه‌ ایران نحوه حذف دهک‌های پردرآمد از شمول دریافت یارانه نقدی را تشریح کرد که متن کامل آن به این شرح است:

دولت همواره به دنبال توزیع هدفمند یارانه‌های نقدی بوده است. در زمان وزارت آقای ربیعی، در این باره، اقدامات بنیادین و مهمی صورت گرفت که در بحث از هدفمندی یارانه‌ها باید به آن اشاره کرد. مهمترین اقدام، تأسیس «پایگاه رفاه ایرانیان» است که به بیش از ۳۰ بانک اطلاعاتی به استثنا داده‌های بانک‌ها و نظام مالیاتی، به پایگاه مزبور متصل شده است. از ویژگی‌ها و مزایای این پایگاه، پایش اطلاعات اقتصادی افراد جامعه است. به عنوان مثال، می‌توان متوجه شد یک شهروند ایرانی، مالک چند ماشین با چه مدل‌هایی است، چند سفر خارجی و به کدام کشور‌ها داشته است و یا موارد دیگر.

این پایگاه داده‌های اقتصادی، کمک می‌کند تا سطح مطلوب و قابل قبولی از اطلاعات اقتصادی افراد جامعه تقریب زده شود. به نظر می‌رسد، داده‌های حاصل از آن، قابل اتکا باشد، چرا که بار‌ها به طرق مختلف مورد آزمون علمی قرار گرفته است و به نوعی می‌توان گفت: راه اندازی «پایگاه رفاه ایرانیان» تا حدودی توانسته کاستی‌های موجود در حوزه نظام اطلاعاتی را مرتفع کند.

اما در رابطه با چگونگی استفاده از اطلاعات این پایگاه در بحث هدفمندی یارانه‌ها، باید چند نکته مد نظر قرار گیرد. اول این‌که شناسایی دهک‌های پایین درآمدی امر دشواری بوده است، به این دلیل که فراوانی افراد با سطح درآمدی متوسط و پایین بسیار بیشتر از دهک‌های بالای درآمدی است. دوم این‌که فاصله درآمدی این افراد هم کم و به نوعی می‌توان اشاره کرد اطلاعات اقتصادی و درآمدی این گروه‌ها بسیار به هم نزدیک هستند. این شیوه از برآورد ضریب خطا را در شناسایی افراد بالا می‌برد. سوم؛ یکی دیگر از عواملی که خطا در شناسایی این گروه جمعیتی را افزایش می‌دهد، محدود بودن اطلاعات اقتصادی این گروه به دو نهاد کمیته امداد امام خمینی (ره) و بهزیستی است.

حال در صورتی که شناسایی دهک‌های بالای درآمدی مد نظر باشد؛ چنین مشکلی رخ نمی‌دهد. با این توضیح که افراد قرار گرفته در دهک‌های بالای درآمدی از فراوانی کمتری برخوردارند چرا که افراد متمول در کشور ما جمعیت زیادی ندارند و هم این‌که فواصل درآمدی به قدری زیاد است که امکان بروز خطا را بشدت کاهش می‌دهد.

این شیوه از پایش از یک پشتوانه علمی برخوردار است. بدین گونه که ابتدا یکسری اطلاعات جمع‌آوری شده و تقریب زده می‌شود، آنگاه با پایشی که صورت می‌گیرد، برآورد می‌شود که تقریب‌ها به چه میزان درست عمل می‌کند. این شیوه، از پشتوانه یک مدل ریاضی برخوردار است که مرتب مورد آزمون قرار می‌گیرد.

این نکته را باید اضافه کرد که جمعیت ۸۰۰ هزار نفری که قرار است، از ابتدای مهرماه از گروه دریافت کنندگان یارانه حذف شوند، به دهک‌های بالای درآمدی تعلق دارند و به شیوه توضیح داده شده مورد پایش و شناسایی قرار گرفته‌اند.

اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها به این شیوه تصمیم صحیحی است که بدون شک عاری از تبعات منفی خواهد بود، چرا که حذف مبلغ ۴۵ هزار تومان از درآمد خانوار‌های دهک‌های بالای درآمدی خللی در هزینه کرد آنان بوجود نمی‌آورد و افراد متضرر نخواهند شد. به‌طور قطع دارای ابعاد مثبت است.

در شرایط کنونی که دولت تحت فشار اقتصادی قرار دارد و با کسری بودجه مواجه است و از همه مهمتر کسری بودجه در صورتی که کنترل نشود تورم ایجاد می‌کند، صرفه‌جویی حاصل از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها می‌تواند به ترمیم بودجه و کنترل آن کمک کند. در واقع پس از کش و قوس‌های فراوان در مقطع زمانی اکنون دولت ناگزیر به اجرای طرح هدفمندی یارانه هاست.

همواره نیاز‌ها و ضرورت‌ها است که افراد را به کنش‌ها و تغییرات وادار می‌کند. نکته دیگر در تبیین این موضوع که می‌تواند قدری بحث انگیز باشد، شفافیت اطلاعات افراد است. یعنی افرادی که دارایی شان را بدون پولشویی و رانت به دست آورده‌اند نگرانی از این بابت نخواهند داشت. درواقع قشری که از درآمد متوسط و پایین برخوردارند هرگز شفافیت اطلاعات برایشان معضل نیست، بنابراین این موضوع، چون مسأله توده مردم نیست از اهمیت خاصی هم برخوردار نخواهد بود.

۸۰۰ هزار نفر از فهرست یارانه حذف شدند

در همین حال دبیر اقتصادی روزنامه دولت درباره جزئیات قطع یارانه افراد ثروتمند نوشت: دیشب ساعت ۲۴ همزمان با آغاز پرداخت یکصد و سومین مرحله پرداخت یارانه نقدی، حدود ۸۰۰ هزار نفر از فهرست بلند بالای ۷۵ میلیون نفری خیل یارانه بگیران حذف شدند.

دولت مطابق با دستور مجلس و تبصره ۱۴ قانون بودجه سال‌جاری، تصمیم گرفته، حاضران در سه دهک درآمدی بالا در جمعیت ۷۵ میلیون نفری یارانه بگیران را حذف یا غربالگری کند. دولت از آذر ماه سال ۱۳۸۹ هر ماه یارانه می‌دهد. بیش از ۹۱ درصد جمعیت یک کشور ۸۳ میلیون نفری یارانه می‌گیرند. اما تاکنون دولت تصمیم قطعی و یکباره‌ای برای شناسایی و خروج این افراد از فهرست بزرگ گیرندگان یارانه نداشته است. اینک هم فهرست دقیق افرادی که در میان دهک‌های درآمدی هشتم تا دهم قرار دارند، وجود ندارد. دولت می‌گوید: «شناسایی این افراد، سخت است و دشوار.» کارشناسان می‌گویند: «حدود ۱۰ میلیون نفری می‌شوند.» و برآورد نیمه رسمی، حدود ۳۰ میلیون نفر است.

به طور دقیق مشخص نیست که دولت چقدر یارانه می‌دهد، چرا که جریان حذف یا اضافه ناشی از راستی‌آزمایی یارانه‌بگیران حذف شده مستمراً ادامه دارد.

چندی قبل، زمانی که دولت هر ماه به حدود ۷۸ میلیون نفری خرجی یارانه‌ای می‌داد و حدود دو تا سه میلیون نفر از فهرست جدا نشده بودند، یکی از مقامات ارشد دولتی، رقم ماهانه ۴۲۰۰ میلیارد تومان را به زبان آورد.

بر اساس تحلیل‌های دولت، با حذف ۸۰۰ هزار نفر از فهرست یارانه‌بگیران، ماهانه ۳۶ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان از بودجه یارانه کاسته و صرفه‌جویی می‌شود.

دولت انتظار دارد، با تداوم روند حذف یارانه بگیران، طی نیمه دوم سال مبلغی بیش از ۴۳۶ میلیارد تومان صرفه‌جویی شود. انتظار سخنگوی دولت هم برای صرفه‌جویی یکساله، مبلغی دو برابر، یعنی بیش از ۸۷۳ میلیارد تومان است.

یارانه ۸۰۰ هزار نفر قطع شد یا ۲۰۰ هزار نفر؟

در همین حال یک مقام مسئول در گفتگو با مهر با تایید حذف دهک‌های بالای درآمدی از شمول دریافت یارانه نقدی در جریان واریز دیشب یارانه های نقدی گفت: لیست افراد واقع در دهک های پردرآمد توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به سازمان هدفمندی یارانه ها تحویل داده شد.

وی که خواست نامش در گزارش ذکر نشود، ادامه داد: سازمان هدفمندی یارانه ها نیز در واریز دیشب یارانه نقدی، لیست ارسالی از سوی وزارت تعاون را از شمول دریافت یارانه حذف کرد.

دولت پیش تر اعلام کرده بود قصد دارد یارانه نقدی ۸۰۰ هزار نفر از دهک های بالای درآمدی را قطع کند. و مشخص نیست آیا دیشب یارانه این ۸۰۰ هزار نفر قطع شده یا دولت قصد دارد مرحله به مرحله اقدام به حذف یارانه این ۸۰۰ هزار نفر کند.

در همین ارتباط، یک مقام مسئول در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در پاسخ به پیگیری‌ها در مورد تعداد افرادی که یارانه نقدی آنها دیشب قطع شده است، گفت: در این مرحله فعلا یارانه نقدی ۲۰۰ هزار نفر قطع شده است.