محمد علی؛ پشت پرده اعتراضات اخیر مصر

در دوران دولت عبدالفتاح سیسی رئیس جمهوری فعلی مصر کمترین اعتراض و مخالفتی فرصت ابراز شدن در این کشور می‌یابد و همان میزان اندک هم با هزینه‌ای گزاف مطرح می‌شود اما جمعه شب زمانی که چند صد نفر معترض در سراسر این کشور برای مطالبه کنار رفتن سیسی از قدرت به خیابان‌ها آمدند این اتفاق مثل یک شوک بود.

روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی در مورد محمد علی یک رهبر جدید معترضان مخالف دولت عبدالفتاح سیسی، رئیس جمهوری مصر که گفته شده ساکن اسپانیا است، می‌نویسد: جرقه تظاهرات اخیر تقریبا غیرمنتظره بود محمد علی یک مقاطعه کار ۴۵ ساله حوزه ساخت و ساز و یک بازیگر پاره وقت کسی است که ادعا کرده با پروژه‌های ساختمان سازی برای ارتش مصر ثروتمند شده و سپس به اسپانیا رفته تا در یک تبعید خود خواسته زندگی کند.

او از آنجا شروع به انتشار ویدیوهای اعتراضی در شبکه‌های اجتماعی کرده و در آنها سیسی را متهم به فساد و ریاکاری کرد.

در مدت سه هفته‌ای که از انتشار اولین ویدیوی او گذشته محمد علی خودش را به عنوان یک افشاگر، یک دشمن عبدالفتاح سیسی و یک رهبر اعتراضات نشان داده است. ماجراهای که او از وجود فساد در سطوح بالای مقامات مصر بیان کرده او را تبدیل به یک چهره رهبری کننده مخالفان رئیس جمهوری مصر ساخته است.

زمانی که اعتراضات بروز پیدا کردند دقیقا در همان زمان و تاریخی بود که او فراخوان برگزاری تجمع را داده بود.

با این حال ابعاد و پایداری این نفوذ ناگهانی محمد علی و قابلیت او برای تحریک تظاهرات بیشتر هنوز کاملا مشخص نشده است.

این ظهور او از گمنامی به شناخته شدن به عنوان یک رهبر معترض پرسش‌هایی را درباره اینکه آیا شهرت ناگهانی او ناشی از حمایت‌ها و بهره برداری‌های برخی گروه‌های قدرتمند ‌ذی‌نفع مصری در داخل یا خارج دولت بوده یا نه به وجود آمده است.

امی هاوتورن معاون مدیر تحقیقات در پروژه دموکراسی خاورمیانه گفت: این نوعی وضعیت عجیب است این شخص چه کسی است و به چه کسی وصل بوده و چه چیزی او را واداشته که اکنون این ادعاها را مطرح کند. مشخصا او ارتباطات بسیار خوبی دارد اما رابط‌های او دقیقا چه کسانی هستند؟

یکی از محک‌ها برای میزان نفوذ محمد علی می‌تواند تا جمعه دیگر اتفاق بیفتد. او روز شنبه در ویدیویی خواستار دور جدیدی از اعتراضات علیه سیسی در جمعه جاری شد.

او در این ویدیو گفت: ما باید دست از درست کردن خدا از این رئیس جمهوری‌ها برداریم.

او از ارتش مصر خواست سیسی را از قدرت کنار بگذارد.

هر چند که پلیس مصر روز جمعه هیچ یک از معترضان به خیابان آمده را به انگیزه فراخوان محمد علی نکشت اما نیروهای امنیتی مصر در گذشته در استفاده از نیروی مرگبار علیه معترضان تردید نداشتند و انتظار می‌رود سیسی در صورت ادامه‌دار بودن اعتراضات آنها دستور به سرکوب فوری و گسترده آنها را بدهد.

ویدیوهای که محمد علی در فیسبوک تحت عنوان " اسرار محمد علی" منتشر می‌کند بسیاری از مصری‌های جوان و فعال در شبکه‌های اجتماعی را جذب کرده است. آنها مشتاق هستند روی یکبار یا هر دو روز یکبار صحبت‌های او را خطاب به دوربین بینیند در حالی که پشت سر هم سیگار می‌کشد به سیسی با الفاظی نظیر کوتوله و مفتضح توهین می‌کند. تعداد ویدیوهای تاکنون دست کم به ۳۵ عدد رسیده است.

او در این ویدیوها با لحن محاوره‌ای و اغلب همراه با ناسزا علیه تسلط فزاینده ارتش مصر بر اقتصاد این کشور شوریده و از طلب کار بودن میلیون‌ها دلار از دولت مصر به خاطر فعالیت‌های ساخت و سازی که انجام داده، شکایت می‌کند.

او سیسی را متهم به اتلاف بودجه‌های دولتی در پروژه‌های بیهوده مثل کاخ‌های ریاست جمهوری چند میلیون دلاری می‌کند.

او در یکی از این ویدیوها گفت: این سیستم همه ما را فاسد کرده است ما قرار است این سیستم را تغییر دهیم و یک سیستم درست را مستقر کنیم.

این صحبت‌های محمد علی بازتاب زیادی در میان خیلی از مصریان داشته است. کسانی که شاهد بودند سیسی پروژه‌های ساختمانی عظیمی را بنا کرده در حالی که وضعیت مالی آنها سقوط کرده است.

دولت مصر در ماه ژوئیه اعلام کرد که در این کشور از هر سه مصری یک نفر در فقر زندگی می‌کند.

این ویدیوهای محمد علی بعضا در فیسبوک بر مبنای شرایطی نامشخص حذف نیز شده‌اند اما تا قبل از آن میلیون‌ها نفر آنها را مشاهده کردند.

مصری‌ها در توییتر به شوخی می‌گویند ویدیوهای او از فیلم‌های نتفلیکس بهتر هستند.

محمد علی چند روز پیش تقاضا کرده بود تماشاچیان ویدیوهایش جمعه گذشته بعد از یک مسابقه فوتبال بین دو تیم محبوب مصری به خیابان‌ها بیایند. این فراخوان در نهایت موجب شد صدها مصری اغلب جوان و در طبقه کارگری در چندین شهر در سراسر مصر از جمله میدان التحریر و قاهره و شهر اسکندریه، سوئز و المحله کبری به خیابان‌ها بیایند.

برخی ناظران گمانه زنی می‌کند که محمد علی به نوبه خود یک عروسک خیمه شب بازی تحت کنترل نهادها و گروه‌های دیگر و احتمالا افرادی در داخل خود دولت سیسی است که می‌خواهند او را تضعیف کنند.

خالد داوود یک خبرنگار باسابقه و سخنگوی یکی از احزاب مخالف مصری گفت: کل این قضیه کمی بودار است.

او خودش را با به عنوان یک سیاستمدار معرفی نکرد بیشتر شبیه یک افشاگر است و سپس ناگهان تصمیم می‌گیرد یک رهبر انقلاب باشد.

عده‌ای دیگر نیز می‌پرسند که شاید این اعتراضات واقعا خود جوش نبوده و یا توسط گروه‌های مخالف دیگری نظیر اخوان المسلمین سازماندهی می‌شوند.

داوود گفت: مخالفان دولت مصر که اکثر رهبرانش زندانی یا در تبعید هستند منتظرند که ببنید این اعتراضات به کجا می‌انجامد شناسایی کنند که دقیقا چه کسانی دارند اعتراض می‌کنند تا در این صورت برای مشارکت در تصمیم در اعتراضات روز جمعه اغلب معترضان مردان جوان و نوجوانی بودند که در تحولات سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۳ مصر اکثرا کودک بودند.

تاکنون انگیزه‌های واقعی محمد علی مبهم باقی مانده است و مکان دقیق او در اسپانیا نیز مبهم است.

او پیشتر در فیلمی بازی کرد که موضوعش جوانان مصری بود که در سفری خطرناک از دریای مدیترانه به اروپا می‌روند و این فیلم ماه ژوئن گذشته برنده جایزه هنر برجسته حامی صلح در مراسم اعطای جوایز صلح لوکزامبورگ شد.

سیسی شاید در یک سخنرانی اخیر خود بیشتر به مشروعیت پیدا کردن محمد علی به عنوان یک چهره مخالف کمک کرد زمانی که ادعای او را تایید کرد و گفت: بله من کاخ‌های ریاست جمهوری ساخته‌ام و بیشتر هم خواهم ساخت و این کار را بیشتر هم ادامه خواهم داد چون این‌ها برای من نیست و هیچ چیز به اسم من نیست بلکه به اسم مصر است.