فرارو- روز سه شنبه ۲۲ اکتبر، آتش بس پنج روزه‌ای که با وساطت آمریکا در شمال شرق سوریه برقرار شده بود، به پایان می‌رسد. دقیقا در همین روز، روسای جمهور ترکیه و روسیه درباره سوریه جلسه مهمی برگزار می‌کنند. اقدامات بعدی ترکیه در سوریه، به نتایج این جلسه بستگی دارد.
به گزارش فرارو، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، روز دوشنبه اعلام کرد پس از دیدار جدیدش با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، ترکیه اقدامات «لازم» را در شمال شرق سوریه انجام خواهد داد.
وی بدون ارائه جزئیات گفت: «ما این فرآیند را با آقای پوتین بررسی خواهیم کرد و سپس گام‌های لازم را برمی‌داریم.»
روز سه شنبه، اردوغان با پوتین در سوچی روسیه دیدار می‌کند. موضوع عملیات نظامی ترکیه در شمال و شمال شرق سوریه، مهمترین محور این دیدار است، با این حال، اردوغان گفته است او با پوتین درباره نحوه پیشرفت کمیته تدوین قانون اساسی سوریه هم گفتگو خواهد کرد.
عملیات نظامی ترکیه علیه گروه‌های مسلح کردی در شمال شرق سوریه، حدود دو هفته پیش، در نهم اکتبر، شروع شد و هنوز ادامه دارد. اکثر کشور‌های منطقه‌ای و جهانی با این عملیات، که «چشمه صلح» دارد، مخالفت کرده و می‌کنند. عملیات ترکیه دو هدف عمده را دنبال می‌کند: از بین بردن موجودیت سیاسی احزاب مسلح کردی در مرز‌های ترکیه و تاسیس یک منطقه امن در نوار مرزی سوریه و ترکیه به منظور اسکان دادن آوارگان سوری مقیم ترکیه در همان منطقه.
بخوانید:
آمریکا درباره عملیات ترکیه مواضع متناقضی اتخاذ کرده است. ابتدا، دونالد ترامپ با خارج کردن نیرو‌های آمریکایی از مناظق عملیات ترکیه در سوریه، راه حمله ترکیه را هموار کرد و در واقع به اردوغان چراغ سبز نشان داد. اما پس از انتقادات تند فراحزبی از این سیاست، وی مجبور شد که از طریق تهدید ترکیه به اعمال تحریم‌های سخت، عملیات آن را متوقف کند. ترامپ چند روز پیش، معاون‌اش، مایک پنس، را به ترکیه فرستاد تا مقامات این کشور را به توقف جنگ در سوریه متقاعد کرد. پس از یک جلسه طولانی چند ساعته، پنس و اردوغان بر سر یک آتش بس پنج روزه به توافق رسیدند. بر اساس همین توافق، قرار شد که گروه کردی «یگان‌های مدافع خلق» (YPG) از مناطق مرزی عقب‌نشینی کنند.
پیکارجویان مسلح کردی در حال عقب نشینی هستند. یک منبع امنیتی ترکیه می‌گوید شبه‌نظامیان کُرد سوری از نوار مرزی به مسافت ۱۲۰ کیلومتر عقب‌نشینی خواهند کرد. همین منبع به خبرگزاری رویترز گفته اردوغان و پوتین روز سه شنبه درباره عقب‌نشینی یگان‌های مدافع خلق از سایر مناطق مرزی گفتگو خواهند کرد.
موضع مشترک ترکیه و روسیه
ترکیه هنوز به اجرای کامل توافق آتش بس توسط آمریکا اطمینان ندارد. به همین خاطر، اردوغان، تهدید کرده که اگر آمریکا به وعده‌هایش عمل نکند، ترکیه عملیات نظامی‌اش در سوریه را به شکلی بزرگ‌تر از سر خواهد گرفت.
رئیس‌جمهور ترکیه برای ساماندهی اوضاع سوریه، به کاخ کرملین چشم دوخته است. وی که این روز‌ها مدام از انتقادات کشور‌های غربی گلایه می‌کند، لحظاتی پیش از عزیمت به سوچی، در فرودگاه اسن بوغا آنکارا، اعلام کرد ترکیه و روسیه موضع مشترکی درباره ریشه کن کردن تروریسم در سوریه دارند.
سفر اردوغان به سوچی، به دعوت پوتین انجام می‌شود. پس از خروج آمریکا از سوریه، سران ترکیه و روسیه، همکاری‌ها درباره سوریه را افزایش دادند. در غیاب آمریکا، اروپا و چین، آنها به بازیگران کلیدی بحران سوریه تبدیل شده اند. در حال حاضر، اردوغان و پوتین، هم روی زمین و هم در سطح دیپلماتیک زمام امور سوریه را به دست گرفته‌اند. آنها در کنار ایران، بخشی از فرآیند آستانه نیز هستند. این فرآیند به ابتکار ایران، روسیه و ترکیه در ژانویه ۲۰۱۷ شروع شد و هدف نهایی پایان دادن به بحران سوریه را دنبال می‌کند. تاکنون، ۱۳ دور گفتگو در چارچوب این فرآیند در شهر آستانه برگزار شده است. اردوغان گفته ایران، ترکیه و روسیه سه متحد هستند.
از سوی دیگر، پوتین ضمن استقبال از فرآیند آستانه، عملیات نظامی ترکیه در سوریه را فرصتی برای پیشبرد راه حل سیاسی در سوریه می‌داند. کاخ کرملین از ترکیه خواسته است که با عملیات نظامی، فرآیند دستیابی به صلح در سوریه را مختل نکند. با این حال، تحولات میدانی، به سرعت به نفع این فرآیند رقم خورد. در پی آغاز عملیات ترکیه و خروج نیرو‌هایی آمریکایی از مناطق کردنشین سوریه، کردهای سوریه برای دفع حمله ترکیه دست به دامن روسیه و دولت سوریه شدند. آنها با وساطت افسران روس با دولت سوریه توافق کردند که ارتش این کشور در مناطق مرزی مستقر شود. بدین ترتیب، در ظرف چند روز، دولت سوریه بدون هیچگونه درگیری با کردها، بخش‌های وسیعی از خاک خود را بازپس گرفت. از سوی دیگر، ترکیه از استقرار ارتش سوریه در مناطق کردنشین استقبال کرده است.
حمله ترکیه به شمال شرق سوریه موجب افزایش همکاری میان آنکارا و مسکو شد.
ماموریت پوتین
روسیه هم اکنون تلاش می‌کند میان ترکیه و سوریه بر مبنای توافق مرزی آدانا تفاهم برقرار کند. توافق آدانا در سال ۱۹۹۸ بین ترکیه و سوریه امضا شد و بر اساس آن، سوریه حمایت از «حزب کارگران کردستان» (پ.ک.ک) را متوقف کرد و ترکیه نیز این اجازه را کسب کرد که در عمق پنج کیلومتری خاک سوریه علیه تهدیدات احتمالی، عملیات نظامی انجام دهد. با شروع عملیات جدید ترکیه در شمال شرق سوریه، بار دیگر ایده احیای این توافق به عنوان زمینه‌ای برای حل اختلافات سوریه و ترکیه مطرح شده است. روسیه نیز معتقد است این توافق، چارچوب مناسبی برای آغاز همکاری مرزی میان ترکیه و سوریه است.
پوتین سال‌ها تلاش کرده، روسیه را به عنوان «ضامن صلح امنیت بین المللی» در عرصه جهانی معرفی کند. برخی ناظران معتقدند که او به این هدف رسیده است. کشور‌های عربی حوزه خلیج فارس، وقتی که درباره حمایت آمریکا تردید کردند، برای پوتین فرش قرمز پهن کردند و ده‌ها توافقنامه به ارزش میلیارد‌ها دلار با روسیه امضا کردند. اردوغان نیز برداشت گام‌های لازم ترکیه در سوریه را به بعد از دیدار با پوتین موکول می‌کند.
بخوانید:
برونو ماکائیس، وزیر سابق امور اروپای پرتغال و پژوهشگر ارشد انستیتوی هادسون، طی یادداشتی در روزنامه مسکو تایمز، اوج‌گیری نفوذ جهانی روسیه را اینگونه تشریح کرد: «وقتی این هفته پوتین با طیب اردوغان در سوچی دیدار می‌کند، کاملا محتمل است که احساس کند ماموریت زندگی‌اش را انجام داده است. او برای اولین بار بر قله نظم جهانی نشسته است. حداقل در مسائل سوریه، هیچکس بالاتر از او نیست.»
پوتین پیش از دیدار با اردوغان گفته «سوالات سختی» درباره حل و فصل وضعیت «دشوار» سوریه وجود دارد و ابراز امیدواری کرده که روابط ترکیه و روسیه به پیدا کردن پاسخ‌هایی برای این سوالات کمک کند. اردوغان و پوتین هر دو در سوریه به یکدیگر نیاز دارند. پوتین می‌داند که بدون همراهی ترکیه، امکان رسیدن به راه حل نهایی و برقراری ثبات در سوریه و سپس بازسازی آن امکان‌پذیر نیست. در مقابل، اردوغان نیز درک می‌کند که بدون موافقت پوتین امکان تاسیس منطقه امن در شمال سوریه و اسکان آورگان سوری در این منطقه وجود ندارد. ترکیه برای تاسیس و تداوم چنین منطقه‌ای، نهایتا به همکاری با دولت سوریه هم نیاز دارد. پوتین می‌تواند این همکاری را تسهیل کند.
ما هم نگاه