بحران در ناتو

فرارو- اوایل نوامبر ایمانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، در یک مصاحبه مطبوعاتی که بازتاب گسترده‌ای در میان سیاستمداران و تحلیلگران غربی داشت، به اروپا درباره «مرگ مغزی» پیمان ناتو هشدار داد. حالا ناتو برای اصلاح خود از «عقلای قوم» استمداد جسته است.

به گزارش فرارو، در ابتدای امر، برخی سیاستمداران اروپایی هشدار ماکرون را مبالغه‌آمیز دانستند و آن را رد کردند. اما واضح بود که رئیس جمهور فرانسه، دست روی یکی از حساس‌ترین موضوعات فعلی اروپا گذاشته که بر امنیت قاره سبز تاثیر عمیقی دارد.

ماکرون در یک گفتگوی صریح و بی‌پرده با مجله اکونومیست، خواستار «بیدار شدن» اروپا و اتکا به خود شد. او با بیان اینکه اروپا «بر لبه پرتگاه» ایستاده، هشدار داد که اروپایی‌ها دیگر نمی‌توانند به آمریکا در دفاع از متحدان ناتو اتکا کنند. چرا که آمریکا در حال «پشت کردن» به اروپاست. به همین دلیل، ماکرون هشدار داد که ناتو در حال تجربه «مرگ مغزی» است.

رئیس‌جمهور فرانسه هشدار داد: «اگر بیدار نشویم، ریسک قابل توجهی وجود دارد که در بلندمدت، از نظر ژئوپلتیکی ناپدید خواهیم شد یا حداقل دیگر کنترل سرنوشت‌مان را از دست خواهیم داد. عمیقا به این باور دارم.»

خسته‌ام از خرابکاری شما!
از آنجا که خبر «مرگ مغزی» ناتو از بالاترین مقام فرانسه منتشر شد، اهمیت فوق‌العاده‌ای یافت. اظهارات ماکرون در چند هفته اخیر، بحث و جدل فراوانی را برانگیخت و در واقع مؤید دیدگاه دونالد ترامپ درباره ناتو بود. رئیس‌جمهور آمریکا، ناتو را یک پیمان «منسوخ» توصیف کرده و از کشور‌های عضو آن، خصوصا آلمان، مصرانه خواسته بود که هزینه‌های دفاعی خود را بیشتر کنند.

آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان، اظهارات ماکرون را رد کرد و آن را «ضربه‌ای فراگیر» به ناتو دانست و گفت: «رئیس جمهور فرانسه، کلمات موثری انتخاب کرد. این با دیدگاهم درباره همکاری در درون ناتو مطابق نیست... حتی اگر مشکلاتی داشته باشیم... از دیدگاه آلمان، ناتو به نفع ماست. این، ائتلاف امنیتی ماست.»

به نوشته روزنامه نیویورک تایمز، مرکل در جریان یک شام رسمی به مناسبت سی‌امین سالگرد سقوط دیوار برلین، «به طرز غیرمعمولی» از اظهارات ماکرون درباره ناتو، «خشمگین» بود.

در جریان همین شام، مرکل انتقادات تندی از ماکرون کرده است. صدر اعظم آلمان، خطاب به ماکرون گفت: «علاقه شما به سیاست‌ورزی خرابکارانه را درک می‌کنم. اما من از جمع کردن تکه‌ها خسته شدم. بار‌ها و بار‌ها مجبور بودم لیوان‌هایی که شما شکستی را با چسب سر هم کنم تا بتوانیم بنشینیم و با هم یک لیوان چای بخوریم.»

اگر چه آلمان، مرگ مغزی ناتو را رد کرده، اما کارشناسان همچنان درباره اینکه آیا این پیمان هنوز کارآمد است یا نه، بحث و گفتگو می‌کنند. اظهارات ماکرون، این گفتگو‌ها را به محافل رسمی کشاند. نشست سران ناتو قرار است در چهارم دسامبر آینده در لندن برگزار شود. دیپلمات‌های غربی می‌گویند در این نشست، ضمن بررسی آینده ناتو، احتمالا یک پیشنهاد آلمانی - فرانسوی تصویب خواهد شد که به موجب آن، گروهی از شخصیت‌های مورد اعتماد تحت نظارت ژنرال ینس استولتنبرگ، دبیر کل ناتو، تشکیل خواهد شد. این "عُقلا" اواخر سال ۲۰۲۱، یعنی در آستانه برگزاری نشست بعدی ناتو، گزارشی تهیه و مقدمات اصلاح ناتو را ایجاد خواهند کرد.

به گفته خبرگزاری رویترز، این گروه کوچک از سیاستمداران بزرگسالی تشکیل خواهد شد که بتوانند ایده‌های بنیادینی پیشنهاد کنند.

 

زنگ هشدار
اختلاف بر سر ناتو از همان آغاز ورود ترامپ به عرصه انتخابات آغاز شد. ترامپ بار‌ها از اینکه اروپایی‌ها به اندازه کافی برای ناتو هزینه نمی‌کنند، گلایه کرده بود. او در نشست ژولای ۲۰۱۸ ناتو صریحا از آلمان انتقاد کرد و حتی به فکر خروج از این پیمان افتاد.

از آن زمان، گلایه‌های ماکرون هم از آنچه فرانسوی‌ها فقدان همکاری سیاسی میان اعضای ناتو می‌خوانند، شروع شد. اما ماجرای حمله ترکیه به سوریه، موجب شد که ماکرون به شکل علنی و با ادبیاتی تند از عملکرد ناتو انتقاد کند.

گفتگوی ماکرون با اکونومیست نقطه عطفی در این گلایه‌ها بود. دلیل این امر، حمله ترکیه به شمال سوریه بود. دونالد ترامپ، بدون هماهنگی و مشورت با سایر اعضای ناتو، به رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، برای حمله به گروه‌های مسلح کردی در شمال و شمال شرق سوریه چراغ سبز نشان داد. امری که اروپایی‌ها، خصوصا ماکرون، را به شدت نگران کرد.

ماکرون، در همان شام به مرکل گفته بود که او نمی‌تواند به نشست آتی سران ناتو در لندن برود و وانمود کند که آمریکا و ترکیه در چارچوب منافع جمعی در سوریه رفتار کرده‌اند. رئیس‌جمهور فرانسه تصریح کرد: «نمی‌توانم آنجا بنشینم و طوری رفتار کنم که انگار هیچ اتفاقی نیفتاده است.» از این رو، حمله ترکیه به سوریه، در واقع، زنگ هشداری درباره مرگ مغزی ناتو بود.