در آستانه سفر حسن روحانی به ژاپن، دولت این کشور در بیانیه‌ای از «تلاش‌های گسترده دیپلماتیک» با هدف کاستن تنش‌ها در منطقه غرب آسیا خبر داد. دولت ژاپن در بیانیه خود تاکید کرده است که این تلاش‌ها «در هماهنگی با ایران، ایالات متحده و دیگر کشور‌های مرتبط [با موضوع]» انجام شده‌است. رئیس‌جمهور ایران قرار است فردا به ژاپن سفر کند. در بخش دیگری از بیانیه دولت ژاپن آمده است که شینزو آبه، نخست‌وزیر این کشور در دیدار با روحانی، موضوعات مهم دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی را در چارچوب بخشی از تلاش‌های دیپلماتیک توکیو مطرح خواهد کرد.»
دنیای اقتصاد نوشت: در آستانه سفر روز جمعه حسن روحانی به ژاپن، دولت آن کشور بر ادامه «تلاش‌های دیپلماتیک، برای کاستن از تنش‌ها» در غرب آسیا تاکید کرد. همزمان حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران که در کوالالامپور به‌سر می‌برد سه‌شنبه شب در جمع ایرانیان مقیم مالزی گفت که تحریم، یک مسیر باخت باخت بوده و نمی‌تواند برای بلند مدت ادامه یابد.
روز سه‌شنبه نیز یوشیهیده سوگا، وزیر کابینه ژاپن به خبرنگاران گفت: «ما دست به تلاش‌های دیپلماتیک گسترده‌ای برای کاستن از تنش‌ها در خاورمیانه و ثبات بخشیدن به شرایط زده‌ایم.» آقای سوگا می‌گوید این تلاش‌ها «در هماهنگی با ایالات‌متحده، ایران و دیگر کشور‌های مورد توجه» انجام شده است.
رسانه‌های ژاپنی تاریخ سفر و دیدار رئیس‌جمهور اسلامی و شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن را روز جمعه ۲۹ آذر اعلام کرده‌اند و می‌گویند کل سفر دو روز طول خواهد کشید. شینزو آبه در خرداد ماه با هدف میانجی‌گری بین ایران و آمریکا به تهران سفر کرد، ولی تلاش او به نتیجه نرسید.
امنیت کشتیرانی
با توجه به اخبار و تحلیل‌های منتشر شده به نظر می‌رسد که سفر روحانی به توکیو با چند هدف صورت خواهد گرفت.
از جمله موضوعاتی که ژاپن مایل به گفتگو بر سر آن است مساله حضور این کشور در جریان تضمین امنیت کشتیرانی در آب‌های جنوب ایران است. ژاپن قرار است تحت قوانینی که به توکیو اجازه انجام تحقیقات و جمع‌آوری اطلاعات را می‌دهد، دست به اعزام ملوان و شناور به خاورمیانه بزند.
پیش‌تر یک روزنامه ژاپنی از تصمیم توکیو برای اعزام ۲۷۰ ملوان به غرب آسیا خبر داده و نوشته بود که دولت ژاپن درصدد است ۲۷۰ ملوان از نیرو‌های «خود-دفاعی» نیروی دریایی این کشور را به شمال دریای عرب که به خلیج عمان و تنگه «باب‌المندب» منتهی می‌شود، اعزام کند.
این روزنامه ژاپنی گزارش کرد که کابینه درصدد است طرح استقرار ملوان‌ها در غرب آسیا را تا پایان سال‌جاری میلادی به تصویب درآورد و احتمال می‌رود که به‌صورت سالانه این طرح را مورد بررسی قرار دهند.
این درحالی است که دو هفته پیش عباس عراقچی، معاون وزیرخارجه ایران، گفته بود جمهوری اسلامی مخالف اعزام نیرو‌های ژاپنی به خاورمیانه به منظور کمک به تضمین ایمنی کشتیرانی برای شناور‌های تجاری است. عراقچی در گفتگو با «ان‌اچ‌کی» تلویزیون دولتی ژاپن گفت: «ایران منتظر تصمیم نهایی ژاپن است، اما اعتقاد ندارد که هرگونه حضور نیرو‌های خارجی در منطقه به تقویت ثبات، امنیت یا صلح کمک خواهد کرد.» البته نیروی دفاعی ژاپن قرار نیست مستقیما وارد ائتلاف به رهبری آمریکا شود، بلکه به‌طور جداگانه در محل مستقر می‌شود.
روحانی نیز پیش از آغاز سفرش به مالزی و ژاپن و در جمع خبرنگاران درباره مهم‌ترین هدف سفر به توکیو گفت که موضوع «امنیت کشتیرانی» در منطقه در دستور مذاکرات او با نخست‌وزیر ژاپن قرار دارد. روحانی افزود که در دیدار با شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن هم در مقر سازمان ملل در نیویورک و هم هنگام سفر آقای آبه به تهران در ماه ژوئن، موضوع امنیت کشتیرانی در منطقه مطرح شد.
خرید نفت
همچنین ژاپن تا قبل از اجرای تحریم‌های نفتی ایران در اوایل ماه مه، یکی از مشتریان عمده نفت ایران بود. اما پس از اجرای تحریم‌های یادشده، تحت فشار‌های آمریکا مجبور شد واردات نفت از ایران را قطع کند یا حداقل به شکل چشمگیری کاهش دهد. روحانی پیش از عزیمت به کوالالامپور از کاهش روابط اقتصادی با ژاپن گلایه کرده و گفته این کاهش در اثر تحریم‌های آمریکاست. وی گفت: «این کاهش در روابط به دلیل شرایط فشار ظالمانه و تحریم‌های غیر قانونی آمریکا است که این تحریم‌ها ناپایدار خواهد بود.»
عباس عراقچی معاون وزیرخارجه ایران نیز روز دوشنبه در یک سخنرانی در مراسم نودمین سالگرد روابط دیپلماتیک میان دو کشور درباره افزایش مناسبات اقتصادی میان ژاپن و ایران به‌رغم ادامه تحریم‌های آمریکا ابراز امیدواری کرد. عراقچی در یک مصاحبه کوتاه به شبکه ان‌اچ‌کی هم گفته بود: «ژاپن خریدار قدیمی نفت خام ایران است، اما خرید نفت را به دلیل همراهی با تحریم‌های آمریکا متوقف کرده است. وی به این شبکه ژاپنی گفت که امیدوار است دولت توکیو و سازمان‌های این کشور خرید دوباره نفت از ایران را از سر بگیرند.»
احیای وساطت ژاپن
این درحالی است که هم موضوع خرید نفت و هم مساله اعزام نیرو‌های نظامی ژاپن به خاورمیانه، هر دو به نحوی با تنش‌های ایران و آمریکا مرتبط هستند. ژاپن به‌خاطر تحریم‌های آمریکا نمی‌تواند از ایران نفت بخرد و اعزام نیرو‌های نظامی ژاپن به خاورمیانه نیز به‌دلیل افزایش تنش‌ها در این منطقه پس از اجرای تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران است. اظهارات مقامات ایران و ژاپن در آستانه سفر روحانی، نشان می‌دهد موضوع وساطت ژاپن میان ایران و آمریکا تقریبا قطعی شده است.
هر چند هنوز خبری از مذاکره یا گفتگو میان ایران و آمریکا نیست. خبرگزاری تسنیم نیز به نقل از روزنامه ژاپن تایمز نوشته است به احتمال زیاد روحانی و نخست‌وزیر ژاپن، در این سفر در مورد تحریم‌های آمریکا علیه تهران مذاکره خواهند کرد.
برخورد ایران با تخلفات کشتیرانی
حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران که پیش از عزیمت به ژاپن راهی «اجلاس سران کشور‌های اسلامی» در کوالالامپور شده و درحال‌حاضر در مالزی به‌سر می‌برد، سه‌شنبه شب در نشست ایرانیان مقیم آن کشور شرکت و در سخنانی نسبت به آینده اقتصادی و سیاسی ایران ابراز خوش‌بینی کرد.
رئیس‌جمهور ایران با اشاره به اتفاقات اخیر در حوزه نفتکش‌ها و کشتیرانی گفت: «برخی کشور‌ها فکر نمی‌کردند که وقتی ما در دریا با فشار نظامی مواجه شویم بتوانیم پاسخ دهیم، اما ما با تخلف کشتی آنها در خلیج‌فارس برخورد کردیم و زمانی که پهپاد پیشرفته آنها به حریم ایران تجاوز کرد، با موشک ساخت ایران و سیستم پدافندی خودمان آن پهپاد را در ارتفاع ۵۵ هزار پایی سرنگون کردیم.»
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، روحانی با بیان اینکه تحریم مشکلات ایجاد می‌کند، اما اگر مقاومت کنیم می‌توان آن را به فرصت تبدیل کرد، افزود: «امروز همه می‌دانند که خروج آمریکا از برجام به نفع هیچ‌کس حتی آمریکا و دوستانش نیز نبوده است.» رئیس‌جمهور با بیان اینکه تحریم یک مسیر باخت باخت بوده و نمی‌تواند بلندمدت ادامه یابد و باید در جایی متوقف شود، گفت: «از نظر من این تحریم نمی‌تواند ادامه پیدا کند و یک حرکت غیرقانونی است.» روحانی تاکید کرد: «آمریکایی‌ها ناچارند از این مسیری که در پیش گرفته‌اند بازگردند و ما هم با مقاومت و ایستادگی خود آنها را وادار به این کار خواهیم کرد.»
نگاه ماهاتیر محمد به تحریم‌ها
این در حالی است که پیش‌تر ماهاتیر محمد، نخست‌وزیر مالزی، با توصیف تحریم‌های آمریکا علیه ایران به‌عنوان «ناقض منشور ملل متحد» گفت: این تحریم‌ها مورد حمایت کشورش نیست. به گزارش خبرگزاری رویترز، ماهاتیر محمد که برای شرکت در مجمع بین‌المللی «انجمن دوحه» به قطر سفر کرده بود روز شنبه ۲۳ آذر در نشستی خبری گفت که مالزی از بازگشت دوباره تحریم‌های آمریکا علیه ایران حمایت نمی‌کند.
به گفته وی، مالزی و دیگر کشور‌ها به دلیل این تحریم‌ها «یک بازار بزرگ» را از دست داده‌اند. ماهاتیر محمد همچنین گفت که براساس منشور ملل متحد، فقط سازمان ملل می‌تواند تحریم‌هایی علیه کشور‌ها وضع کند و اقدام آمریکا در بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران «ناقض این منشور است.»
بهبود شاخص‌های اقتصادی
همچنین رئیس‌جمهوری ایران در ادامه سخنانش با اشاره به اینکه در سال ۹۷ و با اعمال تحریم و فشار بی سابقه اقتصادی با مشکلاتی از نظر تورم، رشد اقتصادی و اختلال در بازار کالا و ارز مواجه شدیم، تورم بالا رفت و نرخ رشد اقتصادی کشور منفی شد، ادامه داد: «اما دولت و مردم توانستند با مقاومت و ایستادگی در بهار سال ۹۸ کنترل اوضاع را به‌دست گیرند و بعد از اردیبهشت ماه سال ۹۸ آمار‌ها نشان از بهبود شرایط و حرکت همه شاخص‌ها به سمت مثبت است.»
وی با بیان اینکه از اردیبهشت تا آبان ماه سال‌جاری نرخ تورم ماهانه نسبت به قبل روند کاهشی داشته است، گفت: «پیش‌بینی ما این است که امسال رشد اقتصادی کشور منفی نبوده و مثبت خواهد شد و در رشد اقتصادی بدون نفت حرکت مثبتی شروع شده و در بسیاری از زمینه‌ها توانستیم به خوداتکایی برسیم.»
