اگر پایان "روزصفر" را نمیدانستیم این دلهره ما را میکُشت که این همه بمبِ دست ساز و کودک و مرد انتحاری که "عبدالمالک" راهی کرده، قرار است ایران را ببرند روی هوا، آن هم توی یک روز و یک لحظه. وای که چه مصیبتی میشد اگر پایان داستان را نمیدانستیم و وای اگر "مالک" را نگرفته بودند.
فرارو- بالاخره "قایمباشک" بازی سعید ملکان روی پرده آمد. "بازی صفر". این همان "ریگی ۲" بود که سال گذشته پس از درخشش "شبی که ماه کامل شد" حسین انتظامی رئیس سازمان سینمایی وعدهاش را به مجلسیها داده بود. "روز صفر" اولین تجربه کارگردانی سعید ملکان بعد از سالها فعالیت در حوزه چهرهپردازی و تهیهکنندگی است. کنجکاوی و اشتیاق درباره این فیلم زمانی بیشتر شد که اول هیچ خبر و نقلی از پیش تولید آن به بیرون درز نکرد و دوم آنکه فیلمنامه را بهرام توکلی نوشته بود. همان بهرام توکلی "بیگانه"، "تختی"، "تنگه ابوقریب" و "من دیگه ماردونا هستم".
سعید ملکان پیشتر چند فیلم درخشان و نسبتا درخشان تهیه کرده بود: «ابد و یک روز»، «برادرم خسرو»، «پهلوان تختی» و «تنگه ابوقریب»، و حالا کارگردانیاش آن هم در یک فیلم کاملا مرموز، میتوانست جذاب باشد. تقریبا همین طور هم بود. "روز صفر" سومین همکاری سریالی ملکان و توکلی است.
بیشتر بخوانید:
نقد فیلم شنای پروانه و هر آنچه باید درباره آن بدانید
نقد فیلم عامه پسند؛ و هر آنچه باید درباره آن بدانید
"خروج" ابراهیم حاتمیکیا؟
یک نفر دارد به دنبال ریگی میگردد. سایه به سایه. کوه به کوه. یکه و تنها. و دست آخر در آسمان پیدایش میکند. ساختن فیلمی که همه پایان آن را میدانند، سخت است. باید همه زورت را بگذاری روی صحنههای اکشن. و گرنه قصه را همه تا تهش خواندهاند. و سعید ملکان همین کار را کرده بود.
هر چه نرگس آبیار در "شبی که ماه کامل شد" سعی کرده بود از خودِ عبدالمالک دوری کند و بیشتر به کش و قوس عاطفی_انتحاری! برادر عبدالمالک ریگی و محیطِ رشد "مالکها" را به تصویر بکشد، این بار ملکان رفته بود سراغ خودِ عبدالمالک ریگی رهبر گروه جندالله. سعید ملکان عبدالمالک را زنده کرد تا دوباره دستگیرش کند.
داستان آبیار داستان عشق بود در بستر خشونت اما روایت ملکان یک جدال پلیسی_اطلاعاتی جذاب از فرآیند دستگیری عبدالمالک ریگی رهبر گروه جندالله پیش از آنکه "چندین شهر ایران را بفرستد هوا." همین بود که خبری از فرایند پیش تولید به بیرون درز نکرد. مزهاش را از دست میداد، اگر همه میدانستند "روز صفر"، داستان دستگیری عبدالمالک ریگی ست.
سعید ملکان در این فیلم نفوذ اطلاعات ایران را به رخ کشیده بود، آنقدر که در نشست خبری مسعود فراستی طاقت نیاورد. خودش را به نشست خبری رساند. میکروفن را قاپید و هیجان زده گفت: "به همه سینمای ایران تبریک میگویم. این فیلم توانست حق مطلب را با خود سینما ادا کند به نظرم این فیلم بهترین فیلم ملی-امنیتی سینمای ایران است و بهترین در کل جشنواره بوده است."
در خلاصه کوتاهی که از داستان «روز صفر» منتشر شده آمده است: «روز صفر» روایتی متفاوت از یک اتفاق ملتهب معاصر است.
ساعد سهیلی خوب توانسته بود داغ تلخ مالک را زنده بود، انگار رفته بود توی جلد خودِ شیطان!
برای ساعد سهیلی قطعا نقشی متفاوت تر از این پیدا نمیشود که "عبدالمالک ریگی" شود. قیافهاش خیلی شبیه بود و خوب توانسته بود اداهای "مالک" را خصوصا در نمای بسته دربیاورد. مالک ریگی را همه از همان چند فیلم و کلیپ کوتاهی که از جنایتهایش در شرق کشور منتشر میشد، شناختند. و ساعد سهیلی خوب این داغِ تلخ را زنده کرد. همان روزها که مالک ریگی جلوی یک دوربین بی کیفیت تهدید میکرد، سر میبرید و با آیههای قرآن وعده کشتار شیعیان را میداد. سهیلی در این فیلم رفته بود توی جلد خودِ شیطان.
و اما امیر جدیدی که پیش از "روز صفر" هم تجربه کار با بهرام توکلی را داشت و هم سعید ملکان، آن هم همین سال گذشته با تنگه ابوقریب، مردِ اول "روز صفر بود". سرباز گمنام اطلاعات که سایه به سایه در تعقیب عبدالمالک حرکت کرده بود. تا روز دستگیری. امیر جدیدی اما انگار در همان نقش "حسنِ" تنگه ابوقریب مانده بود البته منهای خل بازیهایش. اینجا کمحرف بود و جدی اما مثل حسنِ ابوقریب بیاعصاب، تکرو و بیزار از تشریفات.
"کاش اگر گلولهای هم به سمتش شلیک شود در وسط کویر باشد یا در دل دریا، که کسی صدایش را نشنود و دلی نلرزد. قرار بود جنگ برای ما باشد نه برای مردم."
امیر جدیدی در "روز صفر" یک تنه بار دستگیری "عبدالمالک" را به دوش کشید. او قهرمان فیلم بود. آنقدر قهرمان که لحظاتی حتی در باور هم نمیگنجید. از آلمان تا پاکستان و سپس افغانستان و دستآخر در دبی سایه به سایه "مالک" را تعقیب کرد و انگار این همه "بارِ بر دوش" به او نمیآمد. نه توانسته بود مثل "حسنِ تنگه ابوقریب دوستداشتنی و تو دل برو باشد و نه مثل "آریا" در فیلم "من" و "یاسرِ عرق سرد" بدرخشد. هر چند که در اکثر نماهای فیلم حی و حاضر بود. بازی جدیدی در برخی پلانها خیلی اغراق شده بود. "تیک گردناش" خوب نبود. دیالوگهاش به دل نمینشست. هم میخاست ابهت داشته باشد و هم مهربان. اما نتوانسته بود هیچ کدام باشد.
صحنه تکاندهنده فیلم را اما مهدی قربانی بازی کرده بود. در نقش یک نوجوان انتحاری، لُخت و مات که چندین کیلیو بمب به جلیقه دارد و بهت و ترس و دلهره و بی اعتمادی، اینکه آیا "عبدالمالک" راست میگوید؟ یک لحظه پس از تکه تکه شدن درهای بهشت برایش باز میشود؟!
فیلم "روز صفر" از کوههای خاکستری نزدیک مرز ایران و پاکستان با چند نمای تکاندهنده شروع شد. پلان شلوغ ابتدای فیلم التهاب را کلید زد و تقریبا تا نیمههای داستان ادامه داشت. در جای جای فیلم، بریدههایی از جنایتهای "جندالله" به تصویر کشیده میشود و اگر پایان فیلم را نمیدانستیم این دلهره ما را میکُشت که این همه بمبِ دست ساز و کودک و مرد انتحاری که "عبدالمالک" راهی کرده، قرار است ایران را ببرند روی هوا، آن هم توی یک روز و یک لحظه. وای که چه مصیبتی میشد اگر پایان داستان را نمیدانستیم و وای اگر "مالک" را نگرفته بودند.
خدا را شکر آخر ماجرا را همه میدانستیم. قرار نبود بمبی بترکد، و نوجوان انتحاری دکمه را وسط جمعیت فشار دهد. هواپیمای حامل عبدالمالک ریگی با یک عملیات پچیده اطلاعاتی در آسمان ایران توسط دو جنگنده به فرودگاه بندرعباس هدایت شد و "مالک" سرانجام دستگیر شد. کت و شلوار کرم به تن و چشم بندی به چشم اولین تصویر متفاوتی بود که پس از سالها جنایت از عبدالمالک ریگی منتشر شد که از پلههای هواپیما به همراه چند مامور نقابدار پایین میآمد.
مالک دستگیر شد و سیاوش قصه کلاه به سر کشید و ناشناس راهی خیابان شد. آرزو کرد "کاش اگر گلولهای هم به سمتش شلیک شود در وسط کویر باشد یا در دل دریا، که کسی صدایش را نشنود و دلی نلرزد. قرار بود جنگ برای ما باشد نه برای مردم."
تهیهکننده و کارگردان: سعید ملکان
نویسندگان: سعید ملکان و بهرام توکلی
بازیگران: امیر جدیدی، ساعد سهیلی، تینو صالحی، محمدرضا مالکی، مهدی قربانی، رضا خدادادبیگی، محمدعلی راجپوت، ابوالفضل صفاری، حمیدرضا سلیمانی راد، میلاد یزدانی، امین گلستانه، سینا شفیعی، ابراهیم برزیده، مژگان مخبرثابت، نوید کریمزاده، علی اصغر صبوریراد، محمد داغری، محمدرضا طهیری
نشست فیلم سینمایی روز صفر به کارگردانی سعید ملکان عصر دوشنبه با حضور عوامل فیلم در پردیس ملت برگزار شد.
در حاشیه نشست خبری فیلم "روز صفر" مسعود فراستی پس از دیدن این فیلم گفت: "روز صفر" بهترین فیلم جشنواره امسال است و به سینما ایران تبریک می گویم .
وی ادامه داد: این فیلم اولین فیلم ملی و امنیتی است و همه بازیگران آن درجه یک بودند و به خاطر نریشن آخر این فیلم نیز از سعید ملکان (نویسنده و کارگردان) تشکر می کنم.
شب گذشته نشست خبری فیلم سینمایی «روز صفر» در سینما ملت برگزار شد. در ابتدای این نشست که با حضور عوامل فیلم و اصحاب رسانه برگزار شد، ملکان درباره ساخت این فیلم به عنوان کار اول خود گفت که در سوژههای مورد نظرم جالبترین بود و سختی آن را دوست داشتم.
در ادامه ساعد سهیلی درباره شخصیت خود در فیلم نسبت به دیگر بازیهای خود گفت: هنگام انتخاب این نقش کنجکاو بودم و باید تحقیق میکردم. انسان معمولی که دستفروشی میکند تا جایی که به عنوان سرگردی گروهک تروریستی میرسد.
امیرجدیدی نیز گفت هر بازیگری طبیعتا ً دوست دارد این شخصیت را بازی کند و من هم فیزیک خودم را در این فیلم محک زدم.
ملکان از عدم کمک فارابی در هنگام نزدیک شدن به فیلمبرداری گفت که این موضوع را مجبور شدم میان دوستانم تقسیم کنم و هنوز هم بدهکارم.
وی درباره اطلاعات عملیات فیلمنامه گفت: طرح فیلمنامه با آقای اصفهانی انجام شد و اطلاعات را ایشان داشتند.
کارگردان این فیلم درباره موسیقی فیلم گفت که انتخابی نمیخواستیم باشد اما بهخاطر کمبود وقت مجبور به انتخاب موسیقی شدیم.
دانش اشراقی درباره طراحی صحنه گفت: اکثر لوکیشنها در ایران است و فیلمبرداری در ایران انجام شده است. به کمک ملکان و اطلاعات ایشان توانستم واقعیسازی را در ایران انجام دهیم چون فیلمبرداری در برخی از کشورها ممکن نبود.
ملکپور طراح لباس از تجربه خود در محیط مشابه و تجربه فیلم شبی که ماه کامل شد گفت که در ساخت این فیلم مؤثر بود.
ذوالفقاری منتقد نشست در زمینه نقد فیلم گفت: در میان فیلمهای مختلف سال مواجه شدن با فیلمی که داستانش را میدانیم، سخت است که آن را به این خوبی بسازیم است و فیلم جذابیت لازم را دارد. نکته دیگر فرارفتن فیلم از مسائل امنیتی به دعوا و برخورد دو آدم جسور است.
ملکان درباره اغراق در شخصیت گفت که خواستیم تا از کلیشههای ترسو بودن بیرون آمده باشیم. در آمریکا فیلم ساخته میشود که مغرقانه است و هیچکس چیزی نمیگوید اینجا نیز قهرمانش هیچ اغراقی ندارد.
قربانی بازیگر دیگر فیلم نیز ضمن تشکر از ملکان درباره لهجه پاکستانی خود گفت که در پیشتولید و هنگام تمرین و گوش دادن به صحبتهای ریگی این لهجه را یاد گرفتم.
ملکان درباره تدوین فیلم گفت که اگر میثم مولایی نبود فیلم ساخته نمیشد. این فیلم بیش از هزار پلان داشت. صداگذار فیلم یکی از بهترین صداگذاران است که تا به حال جایزه نگرفته و به او کم توجهی شده است.
مولایی نیز گفت: تدوین فیلم باید به صورتی انجام میشد که در بخش دوم فیلم جذابیت بیشتری صورت بگیرد.
قاضی فیلمبردار فیلم گفت که کار من نیز تابع کلیت فیلم است و اگر اتفاقات خوبی رخ دهد محصول فیلم است.
ملکان در پاسخ به سؤالی درباره انگیزه ساخت فیلم گفت: دوست داشتم برای آرامش و امنیت کسانی که برای امنیت مملکت کار میکند فیلم ساخته باشم.
فراستی نیز که یکباره در فیلم حاضر شد به عنوان سوژه نشست گفت که به همه سینمای ایران تبریک میگویم. این فیلم توانست حق مطلب را با خود سینما ادا کند به نظرم این فیلم بهترین فیلم ملی-امنیتی سینمای ایران است و بهترین در کل جشنواره بوده است.
پنجم اسنفد سال ۱۳۹۴ مسئول اصلی پرونده دستگیری ریگی امروز در نشستی با اصحاب رسانه در ساختمان وزارت اطلاعات به ذکر ناگفتههایی از اظهارات و دستگیری عبدالمالک ریگی تروریست معروف پرداخت. که به نظر میرسد در ساخت این "روز صفر" به کمک بهرام توکلی و ملکان آمده است.
گزیدهای از سخنان علی بهمنش مسئول اصلی پرونده دستگیری عبدالمالک ریگی را به نقل از تسنیم میخوانیم:
همين يك جمله مشخص كننده همه چيز هست.