فرارو-کهربا به صمغ (انگم) فسیل شده درختان باستانی گفته می‌شود که معمولاً به دلیل رنگ و زیبائی طبیعی آن دارای ارزش است. معمولاً از این ماده برای ساخت اشیاء تزئینی و جواهر استفاده می‌شود و از دوران باستان تا به امروز کهربا به عنوان سنگ جواهری بسیار ارزشمند بوده است. کهربا همچنین به عنوان عنصری در عطر‌ها و عامل بهبودی در طب سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کهربا از بسیاری جهات «مورخ طبیعت» لقب گرفته است چرا که این صمغ بسیار چسبنده به هنگام جاری شدن همه چیز‌ها را در درون خود به دام می‌اندازد. با گذشت زمان ترکیبات فرار در این ماده تبخیر شده و با رخ دادن برخی فعل و انفعالات شیمیایی، فسیل شده و محتوای آن را برای میلیون‌ها سال حفظ می‌کند.
نکته جالب توجه در این فرآیند فسیل شدن کهربا، گرفتار شدن ناگهانی قربانیان درون آن است و این از آن جهت اهمیت دارد که گاه این قربانیان در حال انجام فعالیت‌های عادی خود هستند. این جنبه اهمیت بسیاری برای دانشمندان دیرینه شناس دارد چرا که کهربا میتواند جنبه‌هایی را در برابر دانشمندان قرار دهد که فسیل‌های سنگی هرگز قادر به نمایش آن نیستند. کهربا ها، پنجره‌هایی هستند رو به میلیون‌ها سال قبل که حرکت زمان در آن ثابت مانده است. وبسایت CNET گزارشی تصویری به برخی از افق‌هایی که کهربا بر روی جهان ما گشوده است پرداخته.
کوچکترین دایناسور جهان
جمجمه‌ای از دایناسوری بسیار کوچک در کهربایی صد میلیون ساله کشف شده است که طبق برآورد پژوهشگران، حدود ۲ گرم وزن داشته است. دیرینه‌شناسان با توجه به کشفیات جدید خود فکر می‌کنند کوچکترین دایناسور عصر مزوزوئیک حتی از مرغ مگس‌خوار زنبوری، کوچکترین پرنده‌ای که امروزه زندگی می‌کند نیز کوچک‌تر بوده است. جمجمه‌ی دایناسور جدید که درون کهربایی ۹۹ میلیون ساله در میانمار کشف شده است، تنها ۱/۷ میلی‌متر طول دارد.
گرفتار در تار عنکبوت
دانشگاه کانزاس این تجربه تاسف آور «کنه» را به عنوان «بدترین روز‌های آغازین» توصیف می‌کند. نمونه ۱۰۰ میلیون ساله از یک کنه در کشور برمه پیدا شده است که در تار عنکبوتی پیچیده و در کهربا حفظ شده است. این تصویر دو نمای متفاوت از کنه را نشان می‌دهد، که در مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۸ منتشر شد.
زیبا و سمی
بذرها، برگ‌ها و گیاهان به اندازه حشرات و سایر حیوانات کوچک در کهربا گرفتار می‌شوند، اما معمولاً فقط بخش‌هایی از آنها باقی می‌مانند. اما در اینجا گیاهانی هستند که به طور کامل در کهربا حفظ شده اند. معلوم شد این گل گونه جدید از نوع Strychnos است، همان گروهی که شامل گیاهانی است که میتواند «استریکنین» تولید کنند، سمی کشنده که اغلب در سموم دفع آفات امروزی یافت می‌شود. اعتقاد بر این است که این گل‌ها حداقل ۱۵ میلیون سال قدمت دارند. تحقیقات در مورد این گل در سال ۲۰۱۶ انجام شد.
عنکبوت دم دار
این حشره باستانی به حدود ۱۰۰ میلیون سال پیش باز می‌گردد. آنچه که در مورد این عنکبوت به دام افتاده در کهربا غیر معمول است، زائده دم مانند آن است. «پاول سلدن»، دیرینه شناس دانشگاه کانزاس، این دم را به عنوان «زائده شکم» مطرح می‌کند و معتقد است که این وسیله برای حس کردن محیط اطراف کاربرد داشته است.
مورچه mite-y
در نمونه‌ای حیرت انگیز از توانایی کهربا برای حفظ لحظه‌هایی از گذشته دور، این نمونه که در سال ۲۰۱۴ کشف شده است، کنه‌ای متصل به سر مورچه را نشان می‌دهد. در حالی که این صحنه ممکن است شبیه به حمله باشد، محققانی که این نمونه را کشف کرده اند معتقدند که کنه در حال ایجاد یک رابطه انگلی با مورچه است. این کهربا بین ۴۴ تا ۴۹ میلیون سال قدمت دارند.
قدیمی‌ترین آفتاب پرست جهان
محققان در سال ۲۰۱۶ اعلام کردند که قدیمی‌ترین آفتاب پرست جهان را یافته اند. آنها اسکلت یک بچه مارمولک که در یک کهربا حفظ شده بود را در میان مجموعه‌ای از دیگر جانوران کوچک یافتند. این نمونه‌های دوره «کرتاسه» توسط یک کلکسیونر خصوصی به موزه تاریخ طبیعی آمریکا اهدا شد.
حمله یخ زده
در حالی که کنه در تصویر قبلی فقط برای جابجایی سوار بر مورچه شده بود، عنکبوت ۱۰۰ میلیون ساله که در اینجا دیده می‌شود، به طور حتم برای حمله به زنبور که راه خود را به درون تار باستانی عنکبوت گم کرده بود، می‌رود. «جورج پینار جونیور»، استاد جانورشناسی که در سال ۲۰۱۲ مقاله‌ای در مورد این کشف نوشت، می‌گوید: «این یک زنبور کارگر است که ناگهان در دام عنکبوت گرفتار شد. این بدترین کابوس زنبور بود که هرگز به پایان نرسید. هنگامی که صمغ درخت روی آن سرازیر شد، زنبور در حال تماشای عنکبوتی بود که به او حمله ور شده بود و این نگاه دلهره آور هنوز به پایان نرسیده است».
کنه‌ها و دایناسورها
تاریخ کنه‌های باستانی در اواخر سال ۲۰۱۷ با مطالعه کنه‌های اسیر شده در کهربا برمه با قدمت ۹۹ میلیون سال (مربوط به دوره کرتاسه) کمی مرموز‌تر شد. این نمونه یک کنه را با یک پرنده دایناسور نشان داده و انگل‌هایی را که احتمالاً از موجودات در حال انقراض تغذیه می‌کند.
خون میمون درون کنه باستانی
این تنها دایناسورها نیستند که در زمان‌های قدیم مجبور بودند با کنه‌ها مقابله کنند. این انگل آغشته به خون از ۲۰ میلیون تا ۳۰ میلیون سال پیش، حاوی خون میمون است. جورج پینار جونیور، متخصص کهربا، این کشف جدید را در مقاله‌ای در سال ۲۰۱۷ ارائه داد. این خون حفظ شده ممکن است قدیمی‌ترین خون پستانداران باشد که تاکنون یافت شده است.
گرده افشانی گیاهان
هنگامی که این گونه در حال انقراض گیاه از حدود ۱۰۰ میلیون سال پیش در زیر میکروسکوپ قرار می‌گیرد، دانشمندان می‌توانند لحظه دقیقی را ببینند که لوله‌های گرده از دانه‌های گرده بیرون می‌آیند و به گل نفوذ می‌کنند. این بخشی از سیستم تولید مثل گیاهان است که باعث باروری آنها می‌شود. جورج پوینار، در مقاله‌ای در سال ۲۰۱۴ نوشت: «ما هرگز فسیلی از گل‌های کرتاسه را مشاهده نکرده ایم که نشان می‌دهد لوله گرده وارد گل می‌شود. این زیبایی فسیل‌های کهربا است».
سمندر سه پا
سمندر موجود در این قطعه کهربا مربوط به حدود ۲۰ میلیون سال پیش است. این سمندر نگون بخت در ابتدا یک پای خود را از دست داده، سپس در یک سطح از صمغ درختی گرفتار شده که تبدیل مقبره آن شد. جورج پینار گفت: یک سمندر قبلاً هرگز در یک تکه کهربا پیدا نشده بود. پینار با بررسی دقیقتر کهربا، فهمید که این گونه سمندر قبلاً هرگز دیده نشده بود، چه داخل و چه خارج از کهربا. علاوه بر این، این کشف شگفت آور است، زیرا امروز سمندر‌ها در هیچ کجای کارائیب یافت نمی‌شوند، در حالی که این کهربای خاص در جمهوری دومینیکن یافت شد. پینار در این خصوص گفت: «کشف این فسیل نشان می‌دهد که زمانی سمندر‌ها در کارائیب وجود داشته اند، اما اینکه که چرا همه آنها منقرض شده اند هنوز برای ما یک راز است».
کک طاعون
کک موجود در این قطعه کهربا به اندازه آنچه که روی آن قرار دارد جالب نیست؛ نوعی باکتری که ممکن است مربوط به طاعون باشد. این کک که توسط جورج پینار از یک قطعه کهربا در جمهوری دومینیکن کشف شده، حدود ۲۰ میلیون سال قدمت دارد. هنگامی که این محقق باکتری‌های وابسته به این حشره را مورد بررسی قرار داد، متوجه شد که بسیار شبیه به باکتری‌های طاعون امروزی است. این کشف نشان می‌دهد که بیماری طاعون بسیار پیشتر از آنچه دانشمندان تصور می‌کردند، وجود داشته است.
سوسک سالم
در حالی که برخی از نمونه‌های به دام افتاده در کهربا، معمولاً از حالت طبیعی خود خارج می‌شوند، این سوسک در وضعیت کاملاً سالمی یافت شده - خصوصاً با توجه به قدمت ۹۹ میلیون ساله آن. «مایکل کاترینو» در مقاله‌ای نوشت: «برای یک تاکسون شناس سوسک و برای کل جامعه حشره شناسی، این یک کشف جالب است». وی افزود: «با این فسیل ۹۹ میلیون ساله برمه، ما می‌توانیم تمام جزئیات ظاهر خارجی، پوشش‌های بال و سر را مشاهده کنیم. ما می‌توانیم قسمت‌های دهان را مشاهده کنیم که به ما این امکان را می‌دهد تا پیش بینی کنیم که این یک شکارچی، شبیه اقوام امروزی خود بوده است».
سوسک وحشی
این سوسک باستانی که در یک کهربا در برمه کشف شده است Manipulator modificaputis نامیده می‌شود. این هیولا کوچک یک شکارچی انفرادی بود که قادر به حرکت بسیار سریع بود. بدن این حشره بر خلاف اکثریت وسیعی از سوسک‌ها که امروز زندگی می‌کنند، بود. بدن آنها بالای زمین قرار داشت و در صورت لزوم پرواز می‌کرند. این حشره طعمه‌های خود را با میله‌های کوتاه قوی روی سرش شکار می‌کرد.
تفاوت اجتماعی
این قطعه کهربا یک درگیری باستانی بین دو مورچه را نشان می‌دهد. با این حال، برای محققان جالب‌تر از درگیری، این است که فسیل حکایت از وجود سلسله مراتب اجتماعی میان این حشرات است. از آنجا که این کهربای خاص حدود ۱۰۰ میلیون سال قدمت دارد، این امر نشان می‌دهد که سلسله مراتب اجتماعی در بین حشرات حداقل به دوره کرتاسه باز می‌گردد، یعنی ۶۵ میلیون تا ۱۴۵ میلیون سال پیش. پیش از انتشار این تحقیق در سال ۲۰۱۶، تنها دلایل محکم از وجود نظم اجتماعی در میان حشرات مربوط به ۲۰ تا ۱۷ میلیون سال پیش بود.
شبیه به E.T.
این حشره عجیب و غریب شباهت زیادی به ستاره بیگانه فیلم علمی تخیلی سال ۱۹۸۲ "E.T. the Extra " دارد.
توهم زای دایناسورها!
تصور می‌شود این گیاه قریب به ۱۰۰ میلیون سال قبل در کهربا گرفتار شده باشد. حیرت آورتر اینکه، یک قارچ در بالای آن وجود دارد که با قارچ ergot ارتباط نزدیکی دارد و میتواند باعث ایجاد توهم شود. دانشگاه ایالتی اورگان در این خصوص می‌گوید: «ارگوت تا کنون کاربرد‌هایی را به عنوان دارو، سموم و مواد توهم زا بازی کرده است؛ از همه گیر بیماری‌ها گرفته تا آزمایشات جادوگران و اخیراً داروی توهم زا LSD را نیز از آن تهیه کرده اند». محققان می‌گویند این احتمال وجود دارد که دایناسورها در آن زمان و به هنگام تغذیه، این قارچ‌های توهم زا را می‌خوردند.
بال‌های منجمد شده
مفهوم دایناسورها که فقط شبیه مارمولک‌های بزرگ با پوست‌های زرهی، در سال ۲۰۱۶ با کشف بال‌های ۱۰۰ میلیون ساله فسیل شده در یک کهربا در میانمار، دگرگون شد. یک مطالعه بر روی این بال‌ها نشان می‌دهد که آنها متعلق به یک دایناسور مرغی در حال انقراض با لکه‌های شبیه به پرندگان امروزی است.
دم یک دایناسور
سال ۲۰۱۶ یک مورد بزرگ برای تحقیق در مورد دایناسور‌های پردار کشف شد. این نمونه کهربا حاوی دم دایناسور پر داری بود که مربوط به دوره میانه کرتاسه یعنی حدود ۹۹ میلیون سال پیش است. این کهربای چسبنده همچنین یک مورچه و برخی از بقایای گیاهان را نیز به دام انداخته است. دم متعلق به یک دایناسور نوجوان بسیار کوچک به نام coelurosaur است.
یک جوجه
این جوجه پرنده نگون بخت در همان ابتدای زندگی با سرنوشت ناگوار خود روبرو شد و درون یک کهربا گرفتار شد. در سال ۲۰۱۷، دانشمندان این کشف را برای کامل بودن نمونه، که مربوط به حدود ۱۰۰ میلیون سال پیش است، ستودند. به نظر می‌رسد که این جوجه پر‌هایی روی پا‌ها و دم دارد، اما روی بدنش بدون پر است.
