مقامات مختلف روس بار‌ها مخالفت صریح خود را با طرح آمریکا در تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران که بنابر قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در اکتبر پایان می‌یابد، اعلام کرده‌اند. اگرچه نوع، نحوه و زمان فروش این تسلیحات توسط روسیه به ایران به عوامل دیگری نیز بستگی دارد، انتظار می‌رود که رویکرد پوتین در این‌باره هم اصولی و هم معامله‌گرایانه باشد؛ به نحوی که اگر روس‌ها بتوانند از غرب در زمینه شبه جزیره کریمه و عربستان سعودی برای پرداخت میلیارد‌ها دلار در ازای خرید اس-۴۰۰، امتیازات قابل‌توجهی دریافت کنند، شاید فروش تسلیحات به ایران را تعلیق کنند. در غیر این صورت به محض پایان این تحریم‌ها در اکتبر، باید منتظر فروش تسلیحات نظامی از سوی روس‌ها به ایران بود.
به گزارش دنیای‌اقتصاد به نقل از شورای آتلانتیک، مسکو چند ماه پیش تصریح کرد به محض پایان تحریم‌های تسلیحاتی سازمان‌ملل علیه ایران در ماه اکتبر، قصد دارد فروش تسلیحات به ایران را از سربگیرد. مایک پمپئو، وزیرخارجه آمریکا طرحی را اعلام کرده است که بنابر آن، یا این تحریم‌ها در سازمان‌ملل تمدید می‌شوند یا در غیر این صورت آمریکا از حق خود به‌عنوان یکی از اعضای برجام استفاده می‌کند تا به‌طور یکجانبه تحریم‌های چندجانبه علیه ایران را بازگرداند؛ به رغم اینکه ایالات‌متحده در سال ۲۰۱۸ و با فرمان دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای خارج شده است. همان‌طور که انتظار می‌رفت، روسیه واکنش منفی نسبت به درخواست پمپئو ابراز کرده است.
بنابر اعلام رسانه‌های دولتی ایران، سرگئی لاوروف، وزیرخارجه روسیه و محمدجواد ظریف، همتای ایرانی او طرح پمپئو را محکوم و آن را توهم و غیرعملی خوانده‌اند. میخائیل اولیانوف، نماینده دائمی روسیه در سازمان‌های بین‌المللی به‌طور خاص از منتقدان ادعای ایالات‌متحده مبنی بر عضویت این کشور در برجام بوده است. او در یک پیام توییتری می‌گوید: «تلاش ایالات‌متحده آمریکا برای نشان دادن خود به‌عنوان یکی از اعضای برجام هیچ آینده‌ای ندارد.»
سرگئی ریابکوف، معاون وزیرخارجه روسیه نیز ایالات‌متحده را به اتخاذ یک رویکرد گزینشی در برابر قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت متهم و تصریح کرده است: «برای ما، پرونده ممنوعیت فروش تسلیحات به ایران یا خرید از آن با به تصویب رسیدن قطعنامه ۲۲۳۱ بسته شد. این رژیم تحریمی در اکتبر سال‌جاری منقضی خواهد شد.»
در نتیجه، انتظار می‌رود مسکو هرگونه تلاش آمریکا را برای تصویب تحریم‌های تسلیحاتی ایران در شورای امنیت وتو و با استناد به قطعنامه ۲۲۳۱، در برابر هرگونه اقدام یکجانبه آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان‌ملل علیه ایران مقاومت کند. اگر متحدان غربی واشنگتن نیز به‌طور سرسختانه در برابر تلاش‌های دولت ترامپ برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران مقاومت کنند، مسکو این موضوع را به‌عنوان یک فرصت برای تشکیل یک جبهه متحد با غربی‌ها علیه واشنگتن خواهد دانست، همان‌طور که در سال ۲۰۰۳ نیز یک جبهه متحد را با آلمان و فرانسه در برابر اصرار دولت بوش برای حمله به عراق شکل داد. با این حال، حتی اگر فرانسه، بریتانیا و آلمان نیز از مسکو و پکن درخواست کنند که همراه آن‌ها به تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران رای مثبت دهند، روسیه ممکن است تصمیم بگیرد تا فروش تسلیحات به ایران را عملی کند که در این‌باره با واشنگتن مخالف است.
آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا اعلام کرد که سیستم‌های دفاعی که روسیه می‌تواند به ایران بفروشد شامل جنگنده سوخو-۳۰، هواپیما‌های آموزشی یاک-۱۳۰ و تانک‌های تی-۹۰ می‌شوند. تهران همچنین اعلام کرده که مایل است تا پدافند‌های موشکی سامانه اس-۴۰۰ و سیستم‌های پدافند هوایی ساحلی را از مسکو خریداری کند. گزارش‌ها نشان می‌دهد که مسکو در ماه مه ۲۰۱۹ درخواست ایران برای خرید سامانه اس-۴۰۰ را رد کرده است، اما ممکن است این تصمیم مورد تجدیدنظر قرار بگیرد. روسیه تاکنون این سامانه را تنها به ترکیه فروخته است و با قطر و عربستان نیز درحال مذاکره برای تحویل این سامانه است.
حتی اگر مسکو نگرانی از جانب تاثیر فروش تسلیحات به ایران بر روابط روسیه و ایالات‌متحده نداشته باشد، ممکن است برخی از فاکتور‌های دیگر وجود داشته باشند که بر این امر تاثیرگذار باشند. برای نمونه در نتیجه تحریم‌های گسترده نفتی علیه ایران به رهبری آمریکا، تهران شاید قادر به خرید برخی از تسلیحات روسی و به‌ویژه انواع پیشرفته و گران‌قیمت آن نباشد. البته مسکو می‌تواند اعتبار در اختیار تهران قرار دهد، اما ممکن است بنابر دلایلی نظیر تحریم‌ها، شرایط سخت اقتصادی، کاهش قیمت نفت و نیز شیوع کرونا مایل یا قادر به انجام این اقدام نباشد.
عامل دیگری که ممکن است اشتیاق مسکو برای فروش تسلیحات به ایران را محدود سازد می‌تواند تاثیر منفی این اقدام بر روابط روسیه و عربستان، دشمن ایران باشد. آن‌گونه که نزاع نفتی روس‌ها و سعودی‌ها در ماه مارس نشان داد، ریاض می‌تواند مسکو را با پایین نگه داشتن بهای نفت تنبیه کند. از سوی دیگر، کرملین ممکن است فروش تسلیحات به ایران را به‌عنوان راهی برای تنبیه ریاض بنگرد. مسکو ممکن است بخواهد به عربستان نشان دهد که اگر روسیه به خواسته آمریکا برای عدم فروش سلاح به ایران عمل نمی‌کند، قطعا این موضوع در مورد تمایلات عربستان نیز صدق می‌کند.
آنچه مسکو تمایل به انجامش خواهد داشت، ممکن است به تعویق انداختن فروش برخی تسلیحات ویژه به تهران باشد که عربستان سعودی را نگران می‌کند؛ در ازای اینکه این تسلیحات را عربستان سعودی و امارات خریداری کنند. همچنین مسکو ممکن است بخواهد که قطر را نیز با همین شیوه و تهدید به فروش تسلیحات به رقبای آن در منطقه، وادار به خرید تسلیحات بیشتری از روسیه کند.
یکی از دلایل دیگری که می‌تواند مانع فروش تسلیحات نظامی روسیه به ایران شود، روابط نزدیک ولادیمیر پوتین و بنیامین نتانیاهو است. تاکنون نیز اسرائیل لابی‌های گسترده‌ای را برای عدم فروش تسلیحات روسیه به ایران انجام داده است. گزارشی منتشر شده است که نشان می‌دهد در سال ۲۰۰۸ و جنگ بین روسیه و گرجستان، اسرائیل موافقت کرد که فناوری‌های نظامی خود را در اختیار گرجستان قرار ندهد در ازای اینکه روسیه نیز سامانه اس-۳۰۰ را به ایران تحویل ندهد. البته ممکن است این بار تلاش‌های اسرائیل برای جنجال در مورد ازسرگیری فروش تسلیحات روسیه به ایران کافی نباشد.
در نهایت می‌توان انتظار داشت که پاسخ پوتین به برنامه پمپئو هم اصولی و هم معامله‌گرایانه باشد. پوتین آنچه را که «اصول برجام» می‌داند نادیده نخواهد گرفت؛ اصولی که به روسیه و دیگر کشور‌ها اجازه می‌دهد که پس از ماه اکتبر به ایران سلاح بفروشند و اینکه آمریکا نمی‌تواند از برجام خارج شود و همزمان خود را عضو برجام بداند. از سوی دیگر، اینکه چه زمانی و چگونه و چه نوعی از تسلیحات توسط روسیه به ایران فروخته خواهد شد، ممکن است وابسته به این مهم باشد که دیگران (آمریکا و غرب) تا چه حدی می‌توانند به پوتین امتیاز دهند.
برای نمونه اگر آمریکا در ماه‌های آینده تصمیم به تمدید توافق نظامی استارت ۲ با روسیه بگیرد، مسکو ممکن است از مذاکره با ایران برای فروش تسلیحات خارج شود. همچنین اگر روسیه بتواند از عربستان سعودی مبالغ هنگفتی را برای فروش اس-۴۰۰ دریافت کند یا از غرب در زمینه حمایت از ملی‌گرایان روس موافقت بگیرد، فروش تسلیحات به ایران می‌تواند به تعویق بیفتد. بدون اعطای چنین امتیازاتی به پوتین، باید انتظار داشت که به محض پایان تحریم‌های تسلیحاتی ایران، فروش تجهیزات روسیه به ایران آغاز شود.
