دکتر رضا طالعی‌فر؛* یکی از الزامات رشد تولید در هر جامعه‌ای بدون شک توجه و تمرکز ویژه بر مقوله نوآوری است که این مهم در کشور‌های پیشرفته و توسعه یافته بخوبی درک شده و برنامه ریزان و مسوولان کشور‌های مزبور، تمامی امکانات و ظرفیت‌ها را برای تحقق آن و حمایت از نوآوران، مبتکران و ایده پردازان در جهت ایجاد و بسط رشد پایدار ملی، بسیج کرده اند.
از طرفی نظر به شرایط خاصی فعلی کشور که نوعا فشار تحریمی و کاهش فروش نفت به عنوان مهمترین منبع ارزآوری کشور، بیش از گذشته گلوی اقتصاد کشور را فشرده و با عنایت به شعار ابلاغی سال از سوی مقام معظم رهبری (سال جهش تولید)، نگاه مسوولان کشور بایستی بیش از گذشته به گسترش و نهادینه سازی مقوله نوآوری در تمامی عرصه‌ها و فرآیند‌های تولیدی و خدماتی کشور معطوف شود.
در این مسیر به زعم محققان، نقش پارک‌های علم و فناوری به عنوان موتور‌های مولد خلاقیت و نوآوری بسیار پررنگ و برجسته است. از اینرو در سطور پیش رو، نگارنده ضمن بررسی مشکلات این دسته از پارک ها، راهکار‌ها و پیشنهادات کاربردی جهت رفع آنها ارایه می‌دهد. امید که مورد توجه قرار گیرد:
۱. به نقل از فعالان حوزه پارک‌های علم و فناوری، یکی از مشکلات این پارک ها، روند کند و گا‌ها سلیقه‌ای ارزیابی برای تبدیل واحد‌های فناور به شرکت‌های دانش بنیان است. از اینرو پیشنهاد می‌شود:
شرایط زمانی، هزینه‌ای و امکاناتی تبدیل واحد‌های فناور به شرکت‌های دانش بنیان در وبسایت کلیه پارک‌های علم و فناوری کشور برای اطلاع متقاضیان مربوطه قرار داده شود و مرتبا به روز رسانی گردد.
سیستمی کردن روند بررسی مدارک واحد‌های فناور متقاضی تبدیل به شرکت‌های دانش بنیان و حذف کاغذبازی و بوروکراسی اداری در این خصوص، در دستور کار مسوولان مربوطه قرار گیرد.
۲. عدم توسعه پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد واحد‌های فناور در استان‌های محروم و مرزی کشور یکی از مشکلات مهم این پارک‌ها بشمار می‌رود. این در حالی است که در صورت فراهم بودن امکانات و شرایط، این مناطق از حیث داشتن منابع انسانی متخصص و نخبه پتانسیل بالایی دارند؛ لذا پیشنهاد می‌گردد:
منابع کارآفرینی موجود و سپس رویداد‌های در حال ظهور در زمینه کارآفرینی در استان‌های محروم و مرزی کشور شناسایی شده و جهت گیری‌های پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد این مناطق به این زمینه‌ها با همکاری دانشگاه‌های سطح این استان‌ها و بخش خصوصی فعال آنها سوق داده شود.
پیشنهاد می‌شود حداقل ۲ درصد درآمد پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد استان‌های برخوردار برای هزینه کرد مناطق مرزی و محروم در جهت توسعه زیرساخت‌ها و حمایت از نوآوری و ایده پردازی در این مناطق، در نظرگرفته شود.
ایجاد زمینه‌های همکاری بین المللی گسترده علمی فناوری با کشور‌های همسایه منطقه از طریق استان‌های مرزی با هدف پویاسازی واحد‌های خلاق و فناور این استان‌ها در دستور کار قرار گیرد.
۳. یکی از مشکلات پارک‌های علم و فناوری این است که شرکت‌ها بعد از بزرگ شدن مجبور به ترک پارک‌ها برای دستیابی به فضای فیزیکی بیشتر می‌شوند و این با اهداف اولیه پارک‌ها، که گردهمایی و هم افزائی بوده در تناقض است. برای حل این مهم پیشنهاد می‌گردد:
به اشتراک گذاری امکانات، تجهیزات و فضا‌های کاری میان مراکز رشد دانشگاهی، پارک‌های علم و فناوری، پژوهشگاه‌های واقع در یک شهر یا استان برای بهبود و ارتقای سطح هم افزایی مدنظر ویژه قرار گیرد.
انتقال دفاتر و ساختمان‌های اداری پارک‌های علم و فناوری به دانشگاه‌های مادر هر استان. این انتقال از دو جنبه حایز اهمیت است هم مدیران این پارک‌ها و مدیران دانشگاه‌های مادر می‌توانند در تبادل و تعاملی مستمر فعالیت کنند هم ساختمان‌ها اداری موجود در پارک‌های علم و فناوری می‌تواند در اختیار شرکت‌های دانش بنیان بزرگ مقیاس قرار گیرد.
۴. مشکلات گسترش امکانات پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد به افراد دارای تحصیلات کم و غیردانشگاهی، ولی ایده پرداز و خلاق از جمله مشکلات مهم این مراکز است. در این خصوص پیشنهاد می‌گردد:
کلیه مدیران پارک‌های علم و فناوری به اختصاص بخشی از امکانات پارک‌ها و مراکز رشد به نخبگان و کارآفرینان غیردانشگاهی در راستای حمایت از ایده پردازان و مبتکرین با هر رده سنی و تحصیلی، ملزم شوند.
ساز و کاری مشخص برای ارزیابی و معرفی افراد دارای تحصیلات کم و غیردانشگاهی، ولی ایده پرداز و خلاق به شرکت‌های مستقر در پارک‌های علم و فناوری برای استفاده بهینه از توان آنها طراحی و تدوین شود.
۵. یکی از بزر‌گ‌ترین معضلات شرکت‌های دانش بنیان مستقر در پارک‌های علم و فناوری، عدم حمایت مناسب به لحاظ بازاریابی است و عمدتا این شرکت‌ها برای ارایه محصول خود دچار مشکلات عدیده‌ای می‌شوند؛ لذا پیشنهاد می‌گردد:
الزام اساتید دانشگاهی حوزه‌های مرتبط فروش، مدیریت بازرگانی، تجارت، حقوق، اقتصاد بازار و سایر رشته‌های مرتبط برای همکاری با شرکت‌های دانش بنیان برای تسریع در روند فروش محصولات این دسته از شرکت‌ها در دستور کار وزارت علوم و فناوری قرار گیرد و حتی امتیازات مشخصی از این دست از همکاری‌ها برای اساتید درنظرگرفته شود.
همکاری همه جانبه و فراگیر بین متخصصان تجاری و بازاریاب و شرکت‌های دانش بنیان با همکاری وزارتخانه‌های علوم و وزارت صنعت و معدن در دستور کار متولیان امر قرار گیرد.
طراحی و تدوین قوانینی برای الزام دستگاه‌های دولتی و نهاد‌های عمومی برای تامین کالای خود از شرکت‌های دانش بنیان و واحد‌های فناور در دستور کار نهاد‌های قانون گذار کشور قرار گیرد.
*دکترای مدیریت دولتی و عضو هیات علمی دانشگاه
