فرارو- رطوبت و نم زدگی احتمالاً یکی از مشکلات ناراحت کننده‌ای باشد که اغلب ما در خانه‌های خود با آن مواجه شده ایم. خانه‌های ما ممکن است در طی زمان با مشکلات متفاوتی مواجه شوند، اما نم و رطوبت شاید یکی از ناراحت کننده‌ترین آنها باشد. وجود نم و رطوبت در خانه می‌تواند به وسایل منزل آسیب رسانده و همچنین باعث بروز مشکلات بهداشتی برای افراد خانواده شود. اما چرا خانه‌های ما دچار رطوبت بالا و نم زدگی می‌شوند؟ چگونه می‌توان از نم زدگی و رطوبت بالای خانه پیشگیری کرد؟ اگر خانه ما دچار نم زدگی شد چگونه می‌توان آن را از بین برد؟ با بوی بد نم خانه چه کنیم؟ اگر شما هم چنین سوالاتی دارید، با این مطلب همراه شوید تا پاسخ‌های مناسبی برای سوالات خود بیابید.
وجود رطوبت بالا در خانه چه عوراضی دارد؟
کم یا زیاد بودن رطوبت خانه، هر دو باعث ایجاد مشکلاتی خواهند شد، به همین دلیل کارشناسان توصیه می‌کنند تا رطوبت منزل را بین ۴۰ تا ۵۰ درصد نگه دارید. گاهی اوقات نیز بروز مشکلاتی مانند ترکیدگی لوله، باعث ایجاد نم و رطوبت اضافی در فضای خانه می‌شود که این مسئله می‌تواند تاثیرات منفی زیادی به همراه داشته باشد. به هرحال وقتی رطوبت خانه بیش از حد مجاز افزایش یابد، این امر به دو طریق بر زندگی ما تأثیر منفی خواهد گذاشت و به اصطلاح عوارض ایجاد خواهد کرد:
۱. عوارض بهداشتی و سلامتی وجود رطوبت در خانه
وجود نم و رطوبت در خانه، گرد و غبار را جذب کرده و می‌تواند فضای مناسبی را برای رشد و تکثیر اکثر باکتری‌ها مهیا کند. در صورتی که مدت زمان زیادی رطوبت خانه باقی بماند و اقدامی جهت رفع آن انجام نشود، مشاهده خواهید کرد که چگونه کپک‌ها و انواع قارچ بر روی دیوار و نقاط مرطوب خانه ایجاد خواهند شد. چنین فضایی، علاوه بر اینکه ظاهر نامناسبی در منزل ایجاد می‌کند، می‌تواند باعث بروز انواع بیماری‌های مختلف گردد.
وجود رطوبت در خانه گاهی اوقات می‌تواند به صورت جدی سلامت افراد را تحت تاثیر قرار دهد. به طور مثال فضای مرطوب خانه برای افرادی که دچار بیماری‌های تنفسی و یا آلرژی می‌باشند بسیار مضر است. علاوه بر این وجود رطوبت دائمی در فضای خانه، ممکن است موجب بروز حساسیت در افراد، به خصوص کودکان شود. همچنین نم و رطوبت بالا در خانه، می‌تواند موجب بروز سردرد و درد مفاصل در بسیاری از افراد شود. گاهی اوقات اگر رطوبت محیط بیش از اندازه زیاد باشد، عروق و بافت‌های بدن متورم شده و در نتیجه درد‌هایی مانند آرتروز افزایش پیدا می‌کنند.
۲. عوارض تأسیساتی و مالی؛ وجود رطوبت در خانه
وجود نم و رطوبت زیاد در خانه، علاوه بر اینکه به ساختار کلی خانه آسیب می‌زند، می‌تواند باعث خراب و پوسیده شدن بسیاری از وسایل منزل شما نیز گردد. معمولا وسایل چوبی و پارچه ای، آسیب پذیر‌ترین اجزای خانه در برابر رطوبت هستند. همانطور که میدانید وسایل آهنی و فلزی نیز در صورت وجود رطوبت در خانه، به سرعت زنگ زده و خراب می‌شوند. از طرف دیگر رطوبت سبب می‌شود ظاهر خانه به شدت بد جلوه دهد و این امر نیز سبب دغدغه ذهنی ساکنان می‌شود. این آسیب دیدگی تأسیسات و وسایل منزل نیز سبب خواهد شد که هزینه‌های مالی برای تعمیر آنها صرف شود.
چگونه می‌توان وجود رطوبت بالا در خانه را تشخیص داد؟
در ابتدا باید خاطر نشان کرد که اثرات ظاهری رطوبت و نم در خانه ممکن است طی مدت زیادی خود را نشان دهند. برای مثال یک لوله آب در درون دیوار ممکن است بنابه دلایلی چکه کند، این امر ممکن است روز‌ها طول بکشد تا اثرات رطوبت بر دیوار را نشان دهد؛ بنابراین ما نیاز داریم تا پیش از رخ دادن چنین اتفاقی از وجود رطوبت بالا در خانه آگاه شویم. اما چگونه می‌توان وجود رطوبت بالا در خانه را تشخیص داد؟ برای این کار راه‌های ساده‌ای وجود دارد که می‌توانید از آنها استفاده کنید:
۱. استفاده از رطوبت‌سنج:
مطمئن‌ترین روش برای تشخیص بالا بودن رطوبت اتاق و خانه استفاده از رطوبت سنج است؛ بنابراین بهتر است برای کسب اطمینان از بالا بودن رطوبت اتاق از یک رطوبت سینج استفاده کنید. بازه استاندارد رطوبت اتاق بین ۴۰ تا ۶۰ %RH است. در صورتی که رطوبت اتاق بالاتر از ۶۰ بود به معنای آن است که سطح رطوبت در خانه زیاد است و باید اقدام‌های لازم برای کاهش رطوبت خانه را انجام دهید.
۲. وجود کپک زدگی:
اتاق‌هایی که در آنها حمام و یا سرویس بهداشتی قرار دارد معمولاً از رطوبت بیشتری برخوردار هستند. این اتاق‌ها را به خوبی بگردید و اگر اثری از کپک در هر کجای آنها دیدید خیلی سریع برای کاهش رطوبت اتاق اقدام کنید.
۳. توجه به پنجره‌ها:
به پنجره‌ها نگاه کنید. اگر دیدید که بر روی شیشه آنها بخار و یا قطرات آب وجود دارد احتمالاً سطح رطوبت در خانه زیاد است. چنین پدیده‌ای یا از برخورد هوای گرم اتاق با سردیِ پنجره بروز می‌کند و یا آن که نشان از رطوبت زیاد خانه دارد. در صورت مشاهده‌ی بخار یا قطرات آب بر روی پنجره بهتر است خیلی سریع نسبت به حل مشکل اقدام کنید، در غیر این صورت باید به تدریج شاهد کپک در خانه خود باشید.
۴. مشاهده لکه آب:
اگر بر روی دیوار‌ها و یا سقف خانه لکه‌های آب دیدید، این امر نیز می‌تواند نشانه‌ای از رطوبت بالای خانه باشد که به هیچ عنوان نباید نادیده گرفته شود.
۵. پوسیدگی چوب: وقتی که سطح رطوبت خانه زیاد باشد، وسایل چوبی کم کم پوسیده می‌شوند و راه برای وارد شدن موریانه به ماجرا باز می‌شود.
۶. بروز علائم آلرژی: زمانی که سطح رطوبت اتاق زیاد باشد، آلرژن‌ها به وجود می‌آیند و موجب بروز علائم آلرژی از جمله سوزش چشم، عطسه، آبریزش بینی و ... می‌شوند. پس در صورتی که در خارج از خانه این علائم را نداشتید، ولی در خانه علائم آلرژی را احساس کردید بایستی توجه زیادی به رطوبت اتاق و خانه کنید.
علت رطوبت بالا و نم زدگی در خانه چیست؟
اصولاً ایجاد رطوبت بالا و نم زدگی در خانه با دو عامل اصلی تأسیساتی و انسانی ارتباط دارد. عوامل تأسیساتی، به بروز اشکالاتی فنی در تأسیسات ساختمان، همچون سیستم لوله کشی آب، گفته می‌شود که سبب می‌شود رطوبت خانه بیش از حد افزایش یابد و یا ساختمان دچار نم شود. یکی از شایع‌ترین عوامل تأسیساتی در افزایش رطوبت و نم زدگی ساختمان، ترکیدی لوله‌های آب است.
عامل انسانی نیز به مواردی اشاره دارد که خود ساکنان با انجام اموری به ظاهر عادی، اما نادرست، باعث افزایش رطوبت در خانه می‌شوند و این امر نیز به نوبه خود باعث ایجاد مشکلاتی دیگر از جمله نم زدگی می‌شود. البته نباید از یاد برد که گاه شرایط اقلیمی نیز سبب افزایش رطوبت و نم زدگی در خانه‌ها می‌شوند. حال به معرفی عوامل اصلی رطوبت بالا و نم زدگی ساختمان می‌پردازیم:
الف) عوامل فنی و تأسیساتی رطوبت بالا و نم زدگی در خانه
۱. ترکیدگی لوله آب
همانطور که میدانید امروزه بسیاری از تاسیسات مربوط به لوله کشی آب از داخل دیوار رد می‌شود تا ظاهر دیوار زیبا باقی بماند. گاهی اوقات در اثر گذشت سال‌های طولانی و با وجود رطوبت بیش از حد در اطراف لوله، لوله دچار نشت می‌شود و یا می‌ترکد که در این صورت بدترین نوع نم بر روی دیوار رخ می‌دهد و پوسته اصلی دیوار نسبت به این حجم از رطوبت سریعا واکنش نشان داده و پوسته پوسته می‌شود و ترک بر می‌دارد. پس سریعا باید محل ترکیدگی را پیدا کرد و عامل ایجاد رطوبت را از بین برد.
در خصوص ترکیدگی لوله لازم است محل دقیق لوله پیدا شود و اگر در داخل دیوار باشد پس از شکافتن دیوار ترکیدگی موجود را رفع کرد. جهت پیدا کردن محل دقیق ترکیدگی نیز می‌توان از دستگاه‌های مخصوص نشت یاب استفاده کرد. این دستگاه‌ها در اختیار شرکت‌های خدمات فنی در هر شهری می‌باشد و شما می‌توانید با تماس با یکی از آنها به بررسی وضعیت ترکیدگی لوله بپردازید. همچنین این شرکت‌ها پس از یافتن محل ترکیدگی اقدام به حل مشکل می‌نمایند.
۲. نفوذ آب باران
در موارد بسیاری عامل ایجاد رطوبت سقف‌ها و یا دیوار‌ها آب باران می‌باشد که به علت عایقکاری نامناسب و دارای درز این مشکل بوجود می‌آید. زمانی که سقف دارای عایق یا ایزوگام نباشد یا عایق موجود قدیمی شده باشد و یا دارای درز باشد می‌تواند باعث نفوذ آب به داخل ساختمان و در نتیجه آن ایجاد نم شود. بخش‌های مختلف ساختمان نظیر سقف ساختمان و توالت، کف توالت، حمام، آشپزخانه و گلخانه دارای عایق می‌باشند که در صورت از بین رفتن آنها باعث نفوذ آب به زیر ساختمان خواهد شد.
۳. وجود نشتی در تأسیسات
گاهی نشتی آب در پایه‌های یا محل اتصال به لوله‌ی شیر‌های آب اتفاق می‌افتد. در اینصورت مشکل با تعویض مغزی شیر یا تعویض کامل شیرآب حل می‌شود. اما گاهی نیز مشکل فراتر از این است و نشتی آب در لوله‌هایی رخ می‌دهد که در دیوار هستند و یا در دسترس نیستند. همچنین گاه وسایلی همچون آبگرمکن و یا پکیج دچار مشکل می‌شوند و نشتی در آنها رخ می‌دهد. برای این کار‌ها نیاز به متخصصان فنی دارید تا مشکل را پیدا کرده و برطرف کنند.
ب) عوامل انسانی رطوبت بالا و نم زدگی در خانه
۱. شستشوی دیوار‌ها
گاهی پیش می‌آید که پس از سال‌ها زندگی در یک خانه احساس کنیم که دیوار‌ها بسیار کثیف شده اند و تصمیم بگیریم که آنها را بشوییم. همچنین ممکن است به یک خانه جدید منتقل شده باشیم و به علت حساسیت بخواهیم دیوار‌های این خانه جدید را بشوییم. اما باید گفت که این کار یکی از علل اصلی نم زدگی دیوار‌ها به شمار می‌آید.
باید به این نکته توجه داشته باشید که نباید دیوار‌ها را شست به ویژه اگر این دیوار‌ها با رنگ روغن و یا کاغذ دیواری ضد آب پوشانده نشده باشند. حتی باوجود چنین چیز‌هایی نمی‌توان دیوار‌ها را هر چند وقت یک بار شست بلکه این کار را باید با فواصل بسیار زیاد و حتی چند ساله انجام داد. در کل بهتر است برای اینکه دیوار خود را دچار نم زدگی نکنید، هرگز دیوار خود را نشویید و برای تمیز کردن آن از دستمال استفاده کنید.
۲. ایجاد رطوبت اضافی در خانه
عامل دیگری که باعث ایجاد رطوبت در دیوار‌ها یا به اصطلاح نم کشیدن دیوار می‌شود وجود مداوم رطوبت در ساختمان می‌باشد. برخی از خانه‌ها به علت وجود رطوبت زیاد در محیط ساختمان بعد از مدتی دچار نم می‌شوند و تمام دیوار‌ها و سقف ساختمان نم می‌کشد. به عنوان مثال در برخی از ساختمان‌ها برای تهویه هوا از دستگاه‌های بخارساز استفاده می‌شود که استفاده مداوم از این دستگاه‌ها در صورتی که تهویه مناسب در ساختمان نباشد باعث ایجاد نم در دیوار‌ها خواهد شد. در صورتی که از این نوع دستگاه‌ها استفاده می‌کنید حتما ساختمان را مجهز به تهویه هوا کنید یا پنجره‌ها را باز بگذارید تا رطوبت و بخار از ساختمان تخلیه شود.
۳. خشک کردن لباس در خانه
اغلب در منازل آپارتمانی که فضا برای پهن کردن لباس‌ها در بیرون وجود ندارد خانم‌ها مجبور هستند لباس‌ها را در داخل خانه پهن کنند تا خشک شود. به این معنی که رطوبت لباس‌ها در فضای خانه پخش شود و این عمل می‌تواند سبب ایجاد رطوبت در دیوار‌ها شود. اگر این کار مداومت داشته باشد باعث می‌شود دیوار‌های ساختمان دچار رطوبت شوند و نم بکشند. برای جلوگیری از این مشکل باید ابتدا تا حد زیادی آب لباس‌ها را گرفت یا در لباسشویی خشک کرد و سپس برای خشک شدن نهایی آنها را پهن کرد. در ضمن بهتر است بعد از خشک شدن لباس‌ها پنجره‌ها را باز کنید تا رطوبت حاصل از خشک شدن لباس‌ها در فضای خانه نماند و به بیرون منتقل شود.
چگونه رطوبت و نم خانه را از بین ببریم؟
اگر می‌خواهید که خانه شما با رطوبت بالا و نم زدگی مواجه نشود، بهترین کار انجام اقدامات پیشگیرانه است و کنترل میزان رطوبت در خانه است. اما اگر به هر دلیل خانه شما با رطوبت بالا و نم زدگی مواجه شد بهتر است اقدامات ساده ذیل را در پیش بگیرید:
۱. استفاده از دستگاه‌های رطوبت گیر
اگر خانه شما در مناطق مرطوب و سرد واقع شده است به طوری که امکان استفاده از دستگاه تهویه و گردش هوا در آن فایده‌ای ندارد، توصیه می‌کنیم از رطوبت گیر‌ها استفاده کنید. رطوبت گیر‌ها تنوع بسیار زیادی در کارایی و قیمت دارند. به طور مثال یک نوع ساده از این محصول، رطوبت گیر‌های آویز می‌باشند. این محصول می‌تواند نم و رطوبت موجود در محیط را به سمت خود جذب کرده و در مخزن خود به صورت مایع جمع آوری کند. استفاده از دستگاه‌های رطوبت گیر یا رطوبت زدا نیز می‌تواند رطوبت هوای خانه شما را به طور موثری کاهش دهد. این نوع دستگاه ظاهر زیبایی داشته و با استفاده از برق کار می‌کنند. معمولا دستگاه رطوبت گیر دارای رطوبت سنج خودکار بوده و به صورت اتوماتیک میزان رطوبت خانه شما را کنترل می‌کنند. برخی از انواع این دستگاه‌ها مجهز به فیلتر پاکسازی هوا نیز می‌باشند.
۲. استفاده از رطوبت گیر‌های خانگی
در صورتی که امکان خرید رطوبت گیر را ندارید، می‌توانید به راحتی و در منزل خود رطوبت گیر درست کنید. استفاده از یک ظرف با عمق کم و مقداری نمک، یکی از بهترین روش‌های جذب رطوبت اضافی هوای خانه شماست. همانطور که میدانید نمک توانایی جذب رطوبت بالایی داشته و در صورت استفاده از این روش مشاهده خواهید کرد که چگونه پس از چند روز نمک مرطوب شده و تغییر رنگ داده است. بسته به میزان رطوبت منزل شما، لازم است نمک موجود را در ظرف را در فاصله‌های زمانی معین تعویض کنید. زغال، ژل سیلیکا و کلسیم کلرید از دیگر مواد جاذب رطوبت می‌باشند که می‌توانند به شما در کاهش دادن رطوبت منزلتان کمک کنند.
۳. تهویه هوا
استفاده از یک دستگاه تهویه مناسب در خانه‌هایی که رطوبت بالا دارند، باعث می‌شود هوا در فضای خانه به گردش درآمده و در نتیجه رطوبت اضافی کاهش پیدا کند. در صورتی که امکان تهیه کردن دستگاه تهویه را ندارید، به شما توصیه می‌کنیم پنجره‌های منزل خود را باز نگه دارید. استفاده از فن‌ها نیز می‌تواند برای کاهش دادن رطوبت خانه موثر باشد. توجه داشته باشید هنگام استفاده از تهویه، رطوبت خانه را بیش از حد کاهش ندهید.
۴. دوش خنک‌تر و کوتاه‌تر بگیرید
این مورد خصوصاً برای اتاق‌هایی که در آنها حمام قرار داد مفید است. دوش حمام یکی از مواردی است که رطوبت زیادی وارد منزل می‌کند و بدیهی است که هر چه زمان دوش گرفتن طولانی‌تر باشد رطوبت بیشتری تولید می‌شود. اما اگر زمان دوش گرفتن را کم کنید و همچنین دوش خنک‌تر بگیرید سطح رطوبت کاهش خواهد یافت. به خاطر داشته باشید که دوش با آب نه چندان گرم برای سلامتی نیز مفید است.
۵. به موضوع خشک کردن لباس‌ها بیشتر توجه کنید
در صورت امکان از خشک کردن لباس‌ها در محیط داخلی ساختمان پرهیز کنید و یا سعی کنید لباس‌ها را با استفاده از روش‌هایی همانند استفاده از خشک کن ماشین‌های لباسشویی و باز کردن پنجره ها، لباس‌ها را سریع‌تر خشک کنید.
۶. جابجا کردن گیاهان
مورد دیگری که می‌تواند در بالا بودن رطوبت نقش داشته باشد وجود گیاهان در خانه است. در برخی از اتاق‌ها گیاهان زیادی وجود دارند و همین گیاهان موجب افزایش رطوبت اتاق می‌شوند؛ بنابراین بهتر است برای کاهش رطوبت محیط، گیاهان را به مکانی ببرید که از تهویه مناسب برخوردار باشد.
۷. عایق بندی
از طریق عایق‌بندی سقف، گرمای لازم در محیط خانه فراهم می‌شود و به همین دلیل از رطوبت ناشی از سطوح سرد جلوگیری به عمل می‌آید. لازم به ذکر است که رطوبت در خانه‌های گرم‌تر، به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. از سویی دیگر، یکی از راه‌های ورود رطوبت به درون خانه از طریق کف ساختمان است، به‌ویژه درصورتی که استخر و سونا در طبقات زیرین و یا باغچه با خاک بسیار مرطوب در حیاط خانه وجود داشته باشند. چنانچه در خانه‌ای مرطوب ساکن هستید، باید ورقه‌های نازک پلی تن را در کف ساختمان و حتی زیر کف‌پوش‌ها به‌کار ببرید.
چگونه بوی نم خانه را از بین ببریم؟
فارغ از اینکه شما در کدام شهر زندگی می‌کنید، حتماً تاکنون بوی نم و ماندگی هوا در خانه را استشمام کرده‌اید. این مشکل به دلیل لکه‌های کپک و یا باقی ماندن ذرات گردوغبار روی سطوح مختلف ایجادشده و در صورت عدم رفع مشکل، به‌تدریج بخشی از دیوار یا سقف خانه دچار پوسیدگی و تخریب می‌شود. برای از بین بردن بوی بد نم و رطوبت بالا در خانه راه‌هایی ساده‌ای وجود دارد که می‌توان از آنها بهره گرفت:
۱. استفاده از لیمو ترش
در این روش ابتدا مقداری آب، درون ظرف موردنظرتان بریزید و سپس به آن، یک عدد
لیموترش یا نارنج که به همراه پوست رنده شده، اضافه کنید. بعدازآن ظرف را روی حرارت قرار داده تا شروع به جوشیدن کند. این روش به شما کمک خواهد کرد تا با عطرآگین کردن فضای داخلی خانه از بوی کلافه کننده نم و رطوبت رهایی یابید. به‌کار بردن اسانس خوراکی یا غیرخوراکی یکی دیگر از شیوه‌های برطرف کردن بوی نم در خانه است. در این حالت، چند قطره از اسانس موردنظر را درون ظرف پیرکس بریزید و زیر آن یک شمع کوچک روشن کنید. همزمان با گرم شدن اسانس، عطر دل‌پذیر آن تمام فضای خانه را فرامی‌گیرد.
۲. استفاده از دارچین
دو قاشق غذاخوری
دارچین را با مقداری پوست پرتقال درون یک ظرف مخلوط‌کنید. مخلوط مربوطه را تا هنگام به جوش آمدن آب، بر روی اجاق‌گاز قرار دهید تا علاوه بر ایجاد هوای مطبوع و دل‌پذیر خانه، از رایحه دل‌نشین و با طراوت آن نیز لذت ببرید.
۳. استفاده از سرکه سفید
با ریختن سرکه سفید درون قوطی خالی شیشه‌پاک‌کن، آن را به‌صورت اسپری روی سطوح مختلف خانه بپاشید. به دلیل ایجاد لکه در سنگ باید از پاشیدن سرکه بر روی سطوح سنگی خودداری کنید. پس از گذشت مدت‌زمانی، سرکه را با پارچه تمیز، پاک‌کنید.
۴. استفاده از جوش شیرین
گاهی علت بوی نم در خانه مربوط به فرش است. در این هنگام، با پاشیدن جوش‌شیرین روی فرش‌های قدیمی می‌توان بوی نم خانه را از بین برد. لازم به ذکر است که باید به مدت یک شبانه‌روز، جوش‌شیرین ریخته شده بر روی فرش باقی بماند تا زمان بیشتری جهت جذب بو‌های نامطبوع از محیط وجود داشته باشد. پس‌ازاین مرحله، باید برای تمیز کردن جوش‌شیرین از جاروبرقی استفاده کنید و درصورتی‌که همچنان بوی نم وجود دارد باید مراحل فوق را مجدداً تکرار کنید.
