با افت چشمگیر قیمت نفت در جمهوری آذربایجان همه‌چیز به هم خورد؛ کشوری که اقتصادش کاملا بر پایه نفت بود، دیگر توان پرداخت پول هنگفت به ورزشکاران همسایه را نداشت، برای همین مسیر کشتی‌گیران ایرانی تغییر کرد و «ام ام ای» و کسب درآمد‌های بالا از آن، سقف آرزوی آن‌ها شد.
روزی که خبر حضور امیر علی‌اکبری، کشتی‌گیر دوپینگی تیم ملی فرنگی در رشته «ام ام ای» (ترکیب هنر‌های رزمی) اعلام شد، کمتر کسی پیدا می‌شد که با این ورزش آشنایی داشته باشد؛ ورزشی که با وجود ناشناخته‌بودنش بین ایرانی‌ها، تنها تعریفی که از آن می‌شد، خشونت بود و زدوخورد!
شرق در ادامه نوشت: ورود غافلگیرانه قهرمان سابق کشتی فرنگی جهان به «ام ام ای»، اما یکباره فضا را در این رشته رزمی دگرگون کرد. پیوستن علی‌اکبری به سازمان‌های حرفهای رایزین ژاپن و ACB روسیه، برد‌های متعددش در قفس توری مبارزه و خبر‌هایی که از درآمد چند‌صد هزار‌دلاری او از این مسابقات می‌آمد، باعث شد تا رفته‌رفته شاهد حضور نفرات بیشتری از چهره‌های ورزش مطرح کشور در این ورزش جنجالی باشیم؛ از ملی‌پوشان کشتی گرفته تا جودو، ووشو و بوکس.
MMA یا Mixed Martial Arts، همان‌طور که از نامش پیداست، تلفیقی از هنر‌های رزمی است و در آن از فنون بوکس، کشتی، جودو، ووشو و... استفاده می‌شود. از همین رو تسلط در این رشته‌ها می‌تواند مسیر را برای شروع به کار یک فایتر بهتر مهیا کند.
اما آنچه در چهار، پنج سال اخیر و تا امروز از فعالیت ام ام ای‌کاران ایرانی دیده شده، علاقه‌مندی هر‌چه‌بیشتر کشتی‌گیران تیم ملی فرنگی به این رشته بوده که قدری سؤال‌برانگیز شده است. درست مثل روزگاری که مقصد این گوش‌شکسته‌ها جمهوری آذربایجان بود.
در سال‌های نه‌چندان دور «منات» آذربایجانی‌ها سبب شده بود بسیاری از کشتی‌گیران ایرانی، جمهوری آذربایجان را برای ادامه فعالیت خود انتخاب کنند.
امیر علی‌اکبری، مسعود هاشم‌زاده، سامان طهماسبی و صباح شریعتی فرنگی‌کارانی بودند که دوبنده آذربایجان را بر تن کردند که اتفاقا دوتای آخری به مدال جهانی و المپیک هم رسیدند تا کیف آذری‌ها حسابی کوک شود.
با افت چشمگیر قیمت نفت در جمهوری آذربایجان همه‌چیز به هم خورد؛ کشوری که اقتصادش کاملا بر پایه نفت بود، دیگر توان پرداخت پول هنگفت به ورزشکاران همسایه را نداشت، برای همین مسیر کشتی‌گیران ایرانی تغییر کرد و «ام ام ای» و کسب درآمد‌های بالا از آن، سقف آرزوی آن‌ها شد.
این تغییر مسیر، ولی یک فرق بزرگ با مهاجرت به جمهوری آذربایجان داشت. فرق اینجا بود که «ام ام ای» به میدانی برای بازگشت ورزشکاران ناکام یا بازنشسته تبدیل شد. اینجا دیگر نه حرفی از سن و سال در ورزش حرفهای مطرح بود و نه آزمایش دوپینگ و ورزش پاک. به‌این‌ترتیب کشتی‌گیران و ورزشکارانی که به پایان راه ورزش اول خود رسیده بودند، راهی قفس مبارزه شدند تا شاید حسرت بی‌مدالی را با پول‌های هنگفت قفس مبارزه التیام بخشند.
صالحی‌زاده: در ایران فقط کشتی آزاد را می‌بینند
سیدمصطفی صالحی‌زاده، عضو سابق تیم ملی کشتی فرنگی در وزن ۹۸ کیلوگرم نیز وقتی قربانی دوپینگ شد، تصمیم گرفت مسیر زندگی‌اش را تغییر دهد و فایتر شود. نمونه دوپینگ او در مسابقات کشتی فرنگی قهرمان سال ۲۰۱۸ آسیا مثبت و به مدت چهار سال از حضور در میادین محروم شد.
قهرمان کشتی فرنگی آسیا که سابقه حضور در مسابقات جهانی سال ۲۰۱۷ پاریس را در کارنامه دارد، تلاش زیادی کرد تا بی‌گناهی خود را ثابت کند، اما در نهایت به جایی نرسید. او حالا به کانادا سفر کرده و در باشگاهی در این کشور ام ام‌ای کار می‌کند.
صالحی‌زاده از دلایل رفتنش سمت این رشته می‌گوید: «بعد از اتفاقاتی که برایم پیش آمد، تصمیم گرفتم در رشته‌ای ورزش کنم که خودم باشم و خودم. نه اینکه سال‌ها تلاش کنی آخرسر هم خرابت کنند و حقت را بخورند. برایم پاپوش درست کردند که دوپینگ کردی. ۱۰ ماه دنبال کارم دویدم تا ثابت کنم دسیسه‌ای در کار است، اما فدراسیون عوض شد و آقای خادم هم رفت و در نهایت گفتند گردن بگیر که دوپینگ کرده‌ای. چهار سالت را دو سال می‌کنیم. آخر برای چه باید این کار را می‌کردم؟
از همه زندگی‌ام گذشتم، در آخر هم انگ دوپینگ به من بزنند؟ برای همین تصمیم گرفتم بروم دنبال یک رشته دیگر. همین آقای بنا که الان می‌گویند من دوپینگ کردم و ورزشکار خودش باید جریمه دوپینگش را بدهد، کسی بود که مانع پیشرفت من شد. دو، سه سال سرمربی تیم ملی بود، من را هیچ مسابقه‌ای نمی‌فرستاد، فقط سلیقه‌ای عمل می‌کرد. من مورد سلیقه‌اش نبودم. مرا پشت خط نگه داشته بود. ایشان مربی بزرگی است، ولی دلیل نمی‌شود هر حرفی دلش می‌خواهد بزند.
تمام مربیان و سرمربیان اطلاع دارند که چه کسی مواد ممنوعه استفاده می‌کند یا نه. به جرئت می‌توانم بگویم که خیلی از آن‌ها با هماهنگی مربیان هم مواد نیروزا استفاده می‌کنند. آقای خادم هم پی برد که برای من پاپوش درست کردند، ولی کسی از من حمایت نکرد.
مورد دیگری که باعث شد کشتی فرنگی را کنار بگذارم، این بود که در ایران فقط کشتی آزاد در بورس است و کشتی فرنگی دیده نمی‌شود. تازه چندسالی است که به عده محدودی بها داده می‌شود و پول به آن‌ها می‌رسد. از ام ام‌ای هم که ما فعلا پولی ندیدیم. باید به یک سطح حرفهای برسی تا آن وقت درآمد پیدا کنی. من تا همین کانادا هم که آمدم با هزینه شخصی خودم بوده است. به امید خدا تمام تلاشم این است به‌زودی وارد لیگ حرفهای UCF شوم و کمربند قهرمانی را بگیرم».
زیدوند: کشتی فرنگی مظلوم است
به اعتقاد بسیاری از اهالی کشتی اصلی‌ترین دلیل علاقه‌مندی ورزشکاران ایرانی به «ام ام ای» وسوسه جوایز دلاری مسابقات این رشته است، اما این همه دلیل فایترشدن فرنگی‌کاران نیست. همان‌طور که صالحی‌زاده به آن اشاره می‌کند، هر زمان که پای صحبت کشتی‌گیران تیم ملی فرنگی بنشینی، اکثریت آن‌ها از تبعیضی که بین کشتی آزاد و فرنگی وجود داشته گلایه می‌کنند. اینکه کشتی فرنگی همیشه در سایه بوده است.
مهدی زیدوند، فرنگی‌کار سابق وزن ۶۶ کیلوگرم نیز یکی دیگر از کشتی‌گیران سابق تیم ملی است که این روز‌ها در کانادا اقامت دارد. هدف این کشتی‌گیر خوزستانی رسیدن به کمربند قهرمانی UCF است. دارنده مدال‌های نقره و برنز آسیا توضیح می‌دهد: «من واقعا خشونت و هیجانی که در ام ام‌ای هست را دوست دارم.
این‌طور نبود که به لحاظ مالی وسوسه شوم و بخواهم به این رشته روی بیاورم. اما در کل دلیل اصلی که باعث شد از ایران بیرون بیایم این بود که از آن زندگی یکنواخت خسته شده بودم. تازه من جزء نفراتی بودم که در تیم ملی از نفرات اول بودم، اما باز هم در حقم اجحاف شد.
از سال اول جوانان به اردوی بزرگسالان هم دعوت شدم. آقای بنا به من گفت مرا به آسیایی می‌برد، اما بیابانگرد را برد. برای المپیک لندن هم که امید نوروزی را برد. همه جا دنبال کار رفتم، اما استخدامم نکردند. اگر کار داشتم از کشور خودم بیرون نمی‌آمدم. متأسفانه کشتی فرنگی خیلی مظلوم واقع شده و کسی آن را نمی‌بیند. همه به آزاد توجه می‌کنند. وقتی طرف می‌بیند نه آشنایی دارد و نه نورچشمی، معلوم است که می‌رود ام ام ای‌کار می‌شود».
کیوان رضایی: هیجانی که در ام ام‌ای است در کشتی نیست
دلیل دیگری که باعث شده تا یک‌سری دیگر از کشتی‌گیران یا ورزشکاران ایرانی ام ام ای‌کار شوند، هیجان و خشونتی است که در این ورزش گنجانده شده است. کیوان رضایی، کشتی‌گیری است که شاید تا چند وقت قبل خیلی‌ها نامش را نشنیده بودند، اما حالا به خاطر ادعای عجیبی که بعد از مثبت شدن نمونه دوپینگش کرده، حسابی خبرساز شده است. او می‌گوید به خاطر قرار گرفتن در دوراهی و مخالفت خانواده‌اش با فعالیتش در کشتی، مجبور شده دوپینگ کند. دوپینگی که به خاطر عشق و علاقه به ام ام‌ای مرتکب آن شده است.
کشتی‌گیر وزن ۸۲ کیلوگرم تیم ملی فرنگی که با محرومیتی چهارساله مواجه شده این روز‌ها مشغول انجام تمرینات «ام ام ای» است. او جزء نفرات جدیدی است که فایتر شده: «خیلی‌ها می‌گویند که من به خاطر پول دست به این کار زدم، اما واقعا این‌طور نیست. وضع مالی پدر من خیلی خوب است و من تا الان که در کشتی بودم به خاطر خانواده‌ام بود. من از خشونت و زد و خورد خوشم می‌آید. هیجانی که در ام ام‌ای است در کشتی نیست. سه سال بود که می‌خواستم وارد این رشته شوم، اما پدرم نمی‌گذاشت. این اتفاقی که افتاد به نفعم شد.
من اصلا در کشتی جایی نداشتم. سه سال قهرمان کشور شدم، اما پشت خط بودم. یک تورنمنت من را نبردند. در مسابقات نوجوانان آسیا دوم شدم. در تورنمنت بلغارستان دو عنوان سومی بزرگسالان به دست آوردم. همه این‌ها باعث شد از کشتی زده شوم و تصمیمم را برای همیشه بگیرم و به ام ام‌ای بیایم. می‌خواهم به تایلند بروم و در سطح حرفهای این ورزش را دنبال کنم».
عابدین زاده: کاش زودتر از این‌ها ام ام‌ای را می‌شناختم
عامل بعدی مجذوب‌شدن فرنگی‌کاران به «ام ام ای» قدرت‌نمایی امیر علی اکبری در این رشته است که حالا از او به عنوان یکی از برترین فایتر‌ها اسم می‌برند. داود عابدین‌زاده فرنگی‌کار اسبق تیم ملی که او نیز فایتر شده، معتقد است به خاطر هم‌تیمی قدیمی‌اش به مبارزه در قفس علاقه‌مند شده.
عابدین‌زاده یکی از استعداد‌هایی بود که محمد بنا، معمار نسل طلایی کشتی فرنگی ایران، او را کشف کرد. سال ٢٠٠٥ بود که او به همراه حمید سوریان، مدال طلای مسابقات جوانان جهان را به دست آورد. عابدین‌زاده در حالی با این قهرمانی نوید ظهور یک پدیده و ستاره درخشان را در این رشته داده بود که همه انتظار درخششی مشابه با سوریان را از او داشتند. در شرایطی که این مدال طلا سرآغازی برای افسانه‌ای‌شدن سوریان شد؛ اما افتخارآفرینی این فرنگی‌کار شهریاری در میادین بین‌المللی ادامه‌دار نشد و نتوانست آن‌طور که باید انتظارات را در تیم ملی بزرگسالان هم برآورده کند.
عابدین‌زاده در تمام سال‌های حضورش در اردو‌های تیم‌های ملی فرنگی چند بار تا یک‌قدمی بازگشت به اوج هم پیش رفت؛ ولی در میادین جهانی به توفیقی نرسید. پشت‌خط‌ماندن او در چند سال اخیر حتی باعث شد تا زمزمه‌هایی درباره مهاجرت او به جمهوری آذربایجان هم شنیده شود.
قهرمان سابق کشتی فرنگی آسیا تا الان دو مبارزه در گرجستان و یکی در چین انجام داده است: «دلیلی که باعث شد تا به «ام ام ای» ورود کنم، امیر‌علی اکبری، رفیق و هم‌تیمی ١٥، ١٦ساله‌ام بود. بعد از آنکه امیر وارد ام‌ام‌ای شد، نگاه من هم به این رشته خریدارانه‌تر شد. اینکه می‌دیدم مثل او می‌توانم دوباره به دنیای قهرمانی برگردم و در ورزشی فعالیت کنم که با فنون کشتی سروکار دارد، خیلی برایم خوشایند بود.
من عاشق کشتی هستم و هرگز نمی‌خواهم از آن دور باشم. ورزشکار‌ها به جز مرگ طبیعی‌شان مرگ دیگری هم دارند. آن مرگ زمانی است که دیگر نمی‌توانند رقابت کنند و برای همیشه کنار می‌روند. من نمی‌خواهم به این زودی‌ها از صحنه این رقابت خارج بشوم. با ورود به این رشته توانستم از احساس کسوتی که به کشتی فرنگی دارم، هم راحت شوم.
امیر با کمک‌ها و مشاوره‌هایی که به من داد، یک تولد دوباره به من داد. عمر ورزشی‌ام را تمدید کرد. او فرصتی به من داد که یک بار دیگر توانایی‌های خودم را بیازمایم. امیر یک سال از من کوچک‌تر است؛ اما مثل یک برادر بزرگ‌تر تجربیاتش را در این ورزش در اختیار من گذاشته است. متأسفانه فعالیت در این رشته در ایران ممنوع است. تا زمانی که امیر وارد این رشته نشده بود، خیلی از مردم نمی‌دانستند «ام ام ای» چیست.
اگر آن زمان که کشتی می‌گرفتم، می‌دانستم «ام ام ای» چیست، حتما همان موقع سمت این رشته می‌رفتم. متأسفانه در ورزش کشتی شرایط به این شکل است که دیگران برایت تصمیم می‌گیرند. من سال‌ها عمرم را در این ورزش گذاشتم و سختی زیادی تحمل کردم. «ام ام ای» واقعا دنیای بزرگ‌تری از کشتی دارد؛ ضمن اینکه به لحاظ مالی هم شرایط بهتری دارد. مطمئن باشید ما هرچه جلوتر برویم، کشتی‌گیران بیشتری از ایران سمت «ام ام ای» می‌روند؛ چون دو رشته به لحاظ فنی خیلی به هم نزدیک هستند. ما الان فایتر‌هایی داریم که در ۴۳سالگی هم دارند مبارزه می‌کنند. سن قهرمانی در این ورزش بالاست و مثل کشتی نیست».
ورزش «ام ام ای» در حالی چندسالی است بین جوانان ایرانی محبوبیت زیادی پیدا کرده که شنیده می‌شود به‌تازگی به صورت آماتور در ایران اجازه فعالیت پیدا کرده است. البته مسئولان ورزش کشور به دلیل خشونت زیاد حاضر نیستند این رشته را که ترکیبی از ورزش‌های رزمی است، به‌عنوان ورزشی حرفهای بپذیرند.
چهار سال پیش بود که حضور چند دختر نوجوان در مسابقات این رشته در ارمنستان و انتشار فیلم مبارزه آن‌ها که با خشونت و زدوخورد زیادی همراه بود، بازتابی منفی در جامعه داشت. بر‌اساس‌این وزارت ورزش و جوانان در نامه‌ای به فدراسیون‌های ورزش‌های رزمی که متولی اصلی ام ام‌ای است، هر‌گونه فعالیت در این رشته رزمی را ممنوع اعلام کرد؛ با‌این‌حال در این شرایط خیلی از مبارزان «ام ام ای» در داخل کشور در باشگاه‌های خصوصی در این زمینه فعالیت می‌کنند و به صورت شخصی در مسابقات این رشته هم شرکت می‌کنند.
حسن بابک، سرمربی اسبق تیم ملی کشتی فرنگی درباره روند رو به رشد حضور فرنگی‌کاران ایرانی صحبت‌های جالبی دارد. او که خود خاک کشتی را خورده، به شاگردانش حق می‌دهد این مسیر را انتخاب کنند. پیش‌کسوت کشتی فرنگی می‌گوید یک بُعد دیگر علاقه‌مند‌شدن جوان‌ها به «ام ام ای» به‌شهرت‌رسیدن در این ورزش است. او می‌گوید: ««ام ام ای» یک ورزش حرفهای است. دلیل نمی‌شود، چون ما آن را انجام نمی‌دهیم، قبولش نداشته باشیم. این بچه‌ها زندگی می‌خواهند. حالا به هر دلیلی که از کشتی فرنگی یا هر تیم ملی دیگری که کنار می‌روند، نیاز به منبع درآمد دارند. باید مخارج زندگی‌شان را تأمین کنند.
به نظر من این حداقل حقی است که برای خودشان قائل هستند. بچه‌های ایران کار بدی نمی‌کنند که رفتند و جذب این رشته شدند. «ام ام ای» ترکیبی از رشته‌های رزمی و کشتی است؛ اما کسانی که کشتی‌گیر بودند و رفتند سمت آن، خیلی موفق‌تر عمل کردند. وقتی از قهرمانان ما هیچ حمایتی نمی‌کنند، حقوق درست و حسابی نمی‌دهند، دیگر نباید از کسانی که نفرات دوم و سوم تیم ملی هستند، توقعی داشت که تحت حمایت باشند. یک بُعد دیگر ورود به «ام ام ای» هم به‌شهرت‌رسیدن آن است که به نظر من آن هم یک مسئله طبیعی است. همه آدم‌های دنیا به‌شهرت‌رسیدن را دوست دارند؛ از سیاست‌مدارش گرفته تا ورزشکار».
اما رسول جزینی، مربی تیم ملی فرنگی، خلاف حرفهای بابک را می‌زند و «ام ام ای» را اصلا ورزش نمی‌داند. او موافق ممنوعیتی بود که وزارت ورزش و جوانان پیش‌از‌این برای علاقه‌مندان به این رشته در کشور ایجاد کرده است: «من «ام ام ای» را اصلا قبول ندارم. به نظر من اصلا ورزش نیست. من یک زمان فیلم گلادیاتور را می‌دیدم و آدم‌های خشنی را می‌دیدم که همدیگر را می‌کشتند، حالا در اینجا هم دو نفر را در یک قفس می‌گذارند و بدون هیچ چارچوب قانونی می‌گویند با هم مبارزه کنید.
در سطح حرفه‌ای‌اش که کلا همدیگر را خونین و مالین می‌کنند. من به لحاظ اخلاقی هم این ورزش را تأیید نمی‌کنم؛ چون با فرهنگ ما همخوانی ندارد. در ایران ورزشکارانی که از همه جا رانده و مانده شده‌اند، حالا یا دوپینگ کرده‌اند یا اینکه نتوانسته‌اند در تیم ملی جایی داشته باشند، سمت «ام ام ای» می‌روند. فکر هم نمی‌کنم تا الان فرنگی‌کارانی که از ایران رفتند، توانسته باشند به لحاظ مالی درآمد خوبی کسب کنند. نهایت این بوده که یک خرج راه به آن‌ها داده باشند».
متولیان کشتی در حالی در سال‌های اخیر درباره سیر نزولی استعداد‌های کشتی کشور به‌ویژه در رشته فرنگی هشدار داده‌اند که با بررسی صحبت‌های کشتی‌گیران سابق تیم ملی این رشته باید گفت که اقبال عمومی سمت کشتی فرنگی به‌شدت کاهش یافته است.
به نظر می‌رسد اگر این رویه ادامه داشته باشد و تلاشی برای سروسامان‌دادن و شناسایی استعداد‌های این رشته نشود، ایران دیگر جایی در رقابت‌های جهانی نخواهد نداشت. کشتی فرنگی ایران بعد از خداحافظی نسل طلایی خود که شاهکاری تاریخی در بازی‌های المپیک ۲۰۱۲ لندن خلق کرد، نتوانسته عناوین درخورتوجهی در میادین بین‌المللی کسب کند. این‌ها همه در حالی است که چندی‌پیش زمزمه حذف کشتی فرنگی از بازی‌های المپیک هم شنیده شد.
