ماجرای ژیلت

مرتضی میرحسینی در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: از فروش تیغ اصلاح میلیونر و به یکی از مردان ثروتمند روزگار خود تبدیل شد. اما رویایش، تحقق آرمانشهری سوسیالیستی بود که در آن همه صنایع زیر نظر یک شرکت بزرگ کار کنند و مالکیت و اداره این ابرشرکت هم در دست همه مردم باشد، یا در واقع به کسی تعلق نداشته باشد.

همچنین دوست داشت همه ساکنان ایالات متحده، شهروندان شهری بزرگ باشند که آبشار نیاگارا انرژی‌اش را تامین می‌کند. حتی گام‌های اولیه در تحقق این آرزو را برداشت و به تئودور روزولت (۲۶ امین‌رییس‌جمهور امریکا) پیشنهاد اجرای بخشی از این طرح بزرگ و تقبل هزینه‌های آن را هم داد. روزولت نپذیرفت. کینگ کمپ ژیلت سال ۱۸۵۵ در چنین روزی در فون‌دولاک ایالت ویسکانسین متولد شد.

اجدادش پروتستان‌های فرانسوی بودند که مدتی در انگلیس مقیم شدند و در قرن ۱۷ به قاره امریکا رفتند و مستعمره تازه‌ای را که در ساحل ماساچوست برپا شده بود برای زندگی انتخاب کردند. البته بیشتر سال‌های کودکی و نوجوانی ژیلت در شیکاگو گذشت و تا جایی که می‌دانیم تا اوایل ۴۰ سالگی هنوز تاجری گمنام و خرده‌پا بود. در آن سال‌ها عادت تراشیدن روزانه ریش میان بسیاری از امریکایی‌ها کاملا جا افتاده بود، اما تیغ‌هایی که برای آن به کار می‌رفت کمی خطرناک بودند و با کوچک‌ترین خطایی، معمولا زخم بدی به گردن یا صورت می‌زدند.

ژیلت به این فکر افتاد که برای انجام بهتر و تروتمیزتر این کار هر روزه، ابزار مناسب‌تری اختراع کند و جای تیغ کلفتی که بار‌ها و بار‌ها از آن استفاده می‌شود، تیغ‌های نازک و دورریختنی بسازد. البته قبل از او برخی‌ها به چنین ابزاری فکر کرده بودند و حتی شرکت برادران کامپف در نیویورک نمونه‌ای از این وسیله را به بازار عرضه کرده بود.

اما این ژیلت بود که این محصول را با کیفیتی - کمی - بهتر عرضه و آن را به نام خود ثبت کرد. به نوشته سایت آن‌دیس‌دی، ژیلت با این وسیله - که حتی ابتکاری و از آن خودش هم نبود - مشکلی را که انسان‌ها از پیش از تاریخ با آن درگیر بودند، چاره کرد (در همین سایت آمده که در گذشته‌های خیلی دور، انسان‌ها با پوست صدف یا سنگ‌های تیز یا حتی دندان کوسه مو‌های سر و صورت‌شان را کوتاه می‌کردند). ژیلت به یکی از کارمندانش گفته بود باید چیزی را عرضه کنیم که هم مشتری همیشه و مدام به آن نیاز داشته باشد و هم دورانداختنی و یک‌بار مصرف باشد، تا او دوباره برای خریدش پیش ما برگردد.

اوایل قرن بیستم که تازه کارش را شروع کرده بود خودتراش را به قیمت بسیار پایین- و حتی با کمی ضرر - می‌فروخت، اما قیمت بسته‌های ۱۰ تایی تیغ نسبتا بالا بود که هم ضرر خودتراش را جبران می‌کرد و هم سود هنگفتی برایش داشت. در همان سایت آن‌دیس‌دی آمده است که این روش فروش را «روش خودتراش و تیغ» می‌نامند و امروزه بهترین مثال آن در فروش چاپگر و جوهر چاپگر دیده می‌شود.

ژیلت در اولین سال فروش (۱۹۰۳) فقط ۵۱ خودتراش و ۱۶۸ تیغ فروخت، اما در ۱۹۰۴ این عدد به ۹۰ هزار خودتراش و ۱۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تیغ رسید و سال به سال به شمار مشتریانش افزود. اینچنین بود که کینگ کمپ ژیلت میلیونر شد. او در ۷۷ سالگی در هالیوود از دنیا رفت. میراث او یعنی برند ژیلت امروزه در مالکیت یک شرکت چندملیتی به نام پروکتر‌اند گمبل است.