فرارو- یک توئیت از کبری خزعلی رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده در شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره حذف غربالگری اجباری زایمان کافی بود تا صدای اعتراض کاربران فضای مجازی و برخی رسانه‌ها برخیزد که حذف این طرح موجب تولد بیشتر کودکان معلول خواهد شد. سیل انتقاداتی که موجب شد تا خزعلی توئیت خود را حذف کند.
به گزارش فرارو، توئیت کبری خزعلی مبنی بر تبریک «به مادران و پرسنل خدوم وزارت بهداشت» بود چرا که «بلاخره با تلاش برخی از نمایندگان انقلابی مجلس، اجبار به غربالگری توسط مادر و پزشکان با تجویز‌های غیراستاندارد وغیرمتقن علمی (که باعث قتل جنین می‌شد) برداشته شد. حالا دیگر هیچ پزشک و مادری مجبور به غربالگری و کشتن جنین نیست.»
اما به گفته متخصصان، غربالگری روش تشخیصی است که از طریق آزمایش خون و سونوگرافی، سلامت جنین را در ماه‌های مختلف بارداری نشان می‌دهد؛ روش تشخیصی که از اوایل دهه ۸۰ در کشور آغاز شده است.
حالا پس از ۲۰ سال مجلس یازدهم با طرح رفع اجباری بودن غربالگری موجی از مخالفت‌ها را حول توقف اجباری شدن این طرح ایجاد کرد. این در حالی است که به گفته کیانوش جهانپور، سخنگوی وزارت بهداشت، غربالگری بیماری‌های ژنتیکی جنین هیچگاه اجباری نبوده و دستورالعمل وزارت بهداشت در این رابطه با مشارکت آگاهانه و داوطلبانه والدین، عملی شده و البته نقش موثری در کاهش موارد تولید بیماری‌های ژنتیکی از جمله سندرم داون و… داشته است.
اعظم سادات موسوی رئیس انجمن متخصصان زنان و زایمان و متخصص زنان و زایمان و آنکلوژیست نیز در گفتگو با فرارو با بیان این‌که پیش از این نیز غربالگری اجباری نبوده گفت: همان‌طور که از اسم غربالگری مشخص است، غربالگری مجموعه آزمایش‌های تشخیصی است که سندرم‌های ژنتیک را قبل از تولد بررسی می‌کند. غربالگری یعنی بیماریابی یعنی نه تست تشخیص قطعی است نه تست درمانی است. یعنی اگر خانمی غربالگری کرد و جوابش مثبت شد آن وقت باید تست تشخیص قطعی را انجام بدهد و اگر تست غربالگری منفی شد دیگر نیازی به گام‌های بیشتر تشخیصی ندارد.
وی افزود: هر تست غربالگری در هر جای دنیا و در هر بیماری، ممکن است مثبت منفی، مثبت کاذب یا منفی کاذب داشته باشد و این لازمه تست‌های غربالگری است. یعنی ممکن است جنینی بیماری داشته باشد، اما تست نتواند تشخیص بدهد یا برعکس. برای همین این تست‌ها باید با یک تست قوی‌تر تشخیصی، قطعی شده باشد.
این متخصص اظهار کرد: غربالگری جزوی از فرایند بررسی خانم‌های باردار در این دو دهه اخیر بود و هیچ‌وقت، اجباری نه از طرف وزارتخانه و نه از طرف متخصص زنان برای انجام این غربالگری برای خانم‌های باردار صورت نمی‌گرفت. بلکه فقط از سوی متخصص توصیه می‌شد و یک خانم باردار می‌توانست بگوید من انجام نمی‌دهم و یک خانم دیگر انجام می‌داد. پس هیچ زمانی اجباری نبوده که الان بگوییم دیگر اجباری نیست و به صورت توصیه بوده است. در همه کشور‌های دنیا هم همین طور است و در هیچ جای دنیا هم اجباری نیست.
موسوی درباره ادعا‌هایی که درباره خطرات غربالگری برای جنین می‌شود عنوان کرد: اگر تست غربالگری خانمی، مثبت شود باید تست قطعی را انجام بدهد که آن هم تست ان‌آی‌پی‌تی یا آمینوسنتز است. اگر اولی را انجام بدهد ضرری برای جنین و مادر ندارد، ولی در آمینوسنتز احتمال یک درصد تهدید به سقط یا سقط جنین وجود دارد؛ بنابراین در همه دنیا توصیه می‌شود کسانی تست‌های غربالگری را انجام بدهند که بیشتر در معرض خطر تولد جنین ناسالم هستند. مانند خانم‌هایی که در سن بالای ۳۵ سال باردار می‌شوند یا خانم‌های که تجربه تولد فرزند دارای نقیصه ژنتیکی دارند یا افرادی که ازدواج فامیلی یا در افراد نزدیک خود فردی با نقص ژنتیکی دارند. این افراد، پرخطر هستند و باید به آن‌ها انجام غربالگری توصیه شود. جز این، زنان باردار می‌توانند آگاهانه بگویند نمی‌خواهم یا می‌خواهم غربالگری انجام بدهم.
رئیس انجمن متخصصان زنان و زایمان همچنین درباره طرح جدید مجلس افزود: درباره طرح جدید مجلس باید راجع به دو چیز صحبت کرد. یک. دستورالعملی که اداره ژنتیک وزارت بهداشت داده که در آن غربالگری اجباری نیست و این طرح می‌تواند توسط هر خانم بارداری با انتخاب و اختیار خودش انجام بشود یا نشود. یک طرح دیگر هم در کمیسیون افزایش جمعیت و جوانی جمعیت درحال بررسی است که هنوز به قانون تبدیل نشده و نمایندگان محترم مجلس در حال بحث روی آن هستند. این طرح هم نیامده بگوید که غربالگری انجام ندهند بلکه گفته است که اگر پزشکی تشخیص داد یا خود خانواده درخواست غربالگری را داشت باید غربالگری انجام شود.
او ادامه داد:منظور از اجباری نبودن غربالگری در طرح مجلس، این است که تا به حال اگر بچه‌ای با سندرم داون به دنیا می‌آمد و پزشک، غربالگری را انجام نداده بود پزشک مقصر و در مراجع قضایی محکوم بود که چرا تست غربالگری را انجام نداده است یا مریض را برای انجام غربالگری توجیه نکرده است. اما این طرح، این بار حقوقی و مسئول بودن پزشک را بر می‌دارد و دیگر پزشک در قبال تولد کودک بیمار، پاسخگوی مراجع قضایی نیست و محکوم نمی‌شود. از طرفی در صدد کاهش استرس مادر باردار است تا اگر غربالگری را انجام نداد عذاب وجدان یا استرس نداشته باشد. از طرفی هم جلوی افراط در انجام تست غربالگری در دو دهه اخیر را بگیرد و بار مالی آن را کم کند. بعد هم برای برخی از اقشار آن را تحت پوشش بیمه قرار بدهد. چون هزینه انجام تست‌های غربالگری بیش از هزینه زایمان یک خانم است و بار مالی دارد و این جز بار روانی، استرس و عوارض روحی آن است. ولی از آن طرف قضیه هم اگر بگویند اصلاً تست غربالگری وجود ندارد آن‌وقت مثلا خانم باردار با سن بیش از ۳۵ سال، نمی‌تواند از سلامتی جنینش آگاه باشد و باید تمام دوران بارداری را با استرس بگذراند.
این متخصص اضافه کرد: انجمن متخصصان زنان به شیوه‌ای معتقد است که وزارتخانه در سال ۹۹ در قالب بازنگری در دستورالعمل قبلی تعریف کرده است. وزارتخانه با توجه به تجارب گذشته در این چند سال، آماری را بدست آورده و براساس آن، شیوه نامه جدیدی ارائه داده است که همه اشکالات قبلی را رفع کرده و یک روش بهتر برای غربالگری گذاشته است. این طرح دو سر دارد از یک سو بی‌توجهی به آن ممکن است موجب افزایش تولد افراد ناسالم شود و از از یک طرف هم ممکن است مادران بارداری که مسئله‌ای ندارند دچار استرس شوند؛ بنابراین بایستی شیوه‌نامه تمام این ملاحظات را در برگیرد. به نظر می‌رسد دستورالعمل جدید وزارتخانه، این ملاحظات را دیده است و امیدواریم که کمیسیون مجلس با اداره ژنتیک وزارتخانه با تفاهم روشی اتخاذ کنند که طرح غربالگری برای کسانی که واقعاً در معرض خطر هستند یا مادرانی که در معرض خطر نیستند، اما می‌خواهند از سلامتی جنین‌شان اطمینان پیدا کنند با حداقل هزینه ممکن شود و بهترین منافع را برای خانم‌های باردار به همراه داشته باشد و ما با افزایش جمعیت سالم مواجه باشیم.
به گفته موسوی، یک قسمت مهم طرح جدید وزارتخانه این است که طرح غربالگری تحت پوشش بیمه قرار بگیرد. وی همچنین درباره محور دیگر دستورالعمل وزارتخانه افزود: هر طرح غربالگری یک نقطه برش دارد و اگر نتیجه تست به آن نقطه برش نزدیک باشد آن خانم پرریسک است. مثلاً اگر نتیجه تست غربالگری، ریسک بیولوژیک خانمی را ۱ به ۳۳ نشان بدهد بر اساس دستورالعمل سابق، این خانم باید تست قطعی بعدی را انجام بدهد، چون ریسکش بالاست، اما در شیوه‌نامه جدید این معیار به ۱ به ۱۰ تغییر کرده است؛ بنابراین افراد کمتری را شامل می‌شود و از نگرانی خانم‌های باردار کم می‌کند.
وی با اشاره به طرح وزارتخانه بهداشت گفت: در طرح وزارت بهداشت تحت پوشش بیمه قرار گرفتن غربالگری دیده شده و حتی با بیمه‌ها در این باره صحبت شده بود. از طرفی آزمایش‌های ان‌آی‌پی‌تی که خیلی گران بود و نمونه‌ها به خارج می‌رفت بومی‌سازی شده و تلاش شده تا در داخل کشور انجام بشود.
موسوی در نهایت افزود: سروصدایی که از دیروز برخی از سایت‌های خبری برپا کردند که طرح غربالگری از اجبار خارج شده، درست نبود. چون این طرح اصلاً اجباری نبوده است. فقط نحوه اجرای آن مناسب نبود و استرس‌زا بود که باید در آن تعدیل صورت بگیرد.
