اگر شما هم در دوران اوج سفرها با خرید بلیط یک پرواز داخلی مسافرت کرده باشید، احتمالا در بازدید از یک مکان گردشگری با ازدحام جمعیت روبرو شده اید. فرقی نمی کند یک اثر تاریخی باشد یا یک جاذبه طبیعی، در هر صورت جمعیت زیاد علاوه بر ایجاد آلودگی، هرج و مرج و سر و صدا در محیط، ممکن است حتی باعث آسیب رسیدن به زیبایی های آن مکان گردشگری شود. برای مثال، ازدحام جمعیت می تواند باعث صدمه خوردن به آثار تاریخی شود. در محیط های بسته، تنفس جمعیت زیاد و اثرات شیمیایی آن روی آثار تاریخی، در دراز مدت می تواند غیر قابل جبران باشد. برای جلوگیری از اتفاقاتی از این دست، گردشگری مسئولانه بوجود آمد. اما گردشگری مسئولانه بسیار گسترده تر از این مثال ها است.
تاکنون سواحل دریا را پس از تعطیلات نوروز دیده اید؟ از درگیری های مردم محلی با توریست ها و کلافگی آنها از مشکلات ایجاد شده توسط توریست ها چیزی شنیده اید؟ از کسادی بازار مناطق توریستی در روزهای کاهش سفرها چطور؟ از زائرانی که در اوج سفرها به مشهد، قیمت بلیط هواپیما اهواز مشهد را پرداخت می کنند اما با ازدحام در حرم روبرو می شوند و کیفیت سفر و زیارت آنها کاهش پیدا می کند چه؟ چه راهکارهایی برای جلوگیری از این اتفاقات ناگوار وجود دارد؟
اشتباه نکنید گردشگری مسئولانه صرفا برای جلوگیری از آسیب ها ارایه نشده است. بلکه قرار است با این نوع گردشگری، به بهبود زندگی مردم محلی هم کمک شود. برای مثال یک گردشگر مسئول باید از محصولات ارایه شده توسط مردم محلی نیز خرید کند تا به چرخش چرخ اقتصاد زندگی آنها هم کمک کرده باشد.
ایجاد مکانی بهتر برای زندگی گردشگران و مردم محلی و ایجاد شرایطی بهتر برای سفر را می توان یک تعریف خلاصه برای گردشگری مسئولانه دانست. البته باید به این نکته نیز توجه داشت که گردشگر مسئول با گردشگری مسئولانه تفاوت های زیادی دارد. گردشگری مسئولانه فراتر از رفتار یک گردشگر، تمامی افراد مرتبط با صنعت توریسم یک منطقه را شامل می شود. تمام عوامل اجرایی، هتل ها، دولت ها، مسئولان محلی، مردم بومی، آژانس های مسافرتی و گردشگران، در دایره مسئولیت های گردشگری مسئولانه قرار دارند.
اکو توریسم در واقع زیرمجموعه گردشگری مسئولانه شناخته می شود. به عبارتی طبیعت گردی مسئولانه، بوم گردی یا گردشگری مبتنی بر طبیعت، اما به شکل مسئولانه شناخته می شود. تعریف دقیق اکو توریسم عبارتست از سفری مسئولانه به مناطق بکر طبیعی با حفظ محیط زیست و کمک به بهبود معیشت مردم محلی.
تعریف ها و توضیحاتی در مورد این نوع گردشگری داده شد. اما هر کس به دنبال شناخت وظایف خود نسبت به این موضوع باشد، باید نسبت به اصول آن نیز آگاه باشد. یک گردشگر مسئول باید چه کارهایی را در سفر انجام دهد؟
یک گردشگر مسئول تمام تلاش خود را به کار می گیرد تا زباله کمتری تولید کند. کیسه های و مواد پلاستیکی آزاردهنده ترین نوع از زباله هستند که علاوه بر زشتی محیط و ایجاد زحمت برای مردم محلی، می تواند باعث آسیب به جانوران و حتی گیاهان منطقه شود. به جای کیسه های پلاستیکی از کیسه های پارچه ای استفاده کنید و زباله های خود را به همراه خود ببرید.
علاوه بر جلوگیری از تولید زباله، باید به مسایل دیگری نیز فکر کنید. اگر آتشی برپا کرده اید آنرا خاموش و سرد کنید. اگر طنابی بسته اید باز کنید. به طور کلی هیچ رد پای آسیب زننده ای نباید از شما در طبیعت باقی مانده باشد؛ به طوری که اگر فردی پشت سر شما قدم برداشت، هیچ آثار منفی از شما باقی نمانده باشد.
لازم نیست همه وسایل سفر را با خود ببرید. بعضی چیزها را می توانید از فروشگاه های مقصد سفر خود خریداری کنید. اگر می خواهید از شهر مقصد خرید کنید، علاوه بر فروشگاه های کوچک و بزرگ، از مردم محلی و دست فروشان نیز خرید کنید. این موضوع برای اقتصاد محلی بسیار مهم است.
یکی از مشکلات مردم ساکن در مناطق توریستی، بی اعتنایی و بعضا بی احترامی گردشگران به اصول، اعتقادات و فرهنگ مردم بومی منطقه است. این موضوع به قدری مهم است که در صورت عدم رعایت آن از طرف گردشگران، می تواند باعث رویگردانی مردم محلی از گردشگران و ایجاد مشکلات و درگیری های فراوان بین آنها و توریست ها شود. بهتر است قبل از سفر در مورد فرهنگ مردم شهر مقصد تحقیق کرده و با شناخت و احترام کامل سفرمان را آغاز کنیم.
در زمان هایی خاص از سال ممکن است ازدحام گردشگر را در شهری خاص مشاهده کنیم. همانطور که پیش تر گفته شد این شلوغی ها علاوه بر اینکه ممکن است مشکلاتی را ایجاد کند، می تواند باعث کاهش کیفیت سفر گردشگران شود. بنابراین بهتر است زمان هایی از سال را انتخاب کنید که گردشگران کمتری در مقصد گردشگری حضور دارند. این موضوع افزون بر اینکه لذت سفر را برای شما بیشتر خواهد کرد، باعث می شود به چرخش اقتصاد شهر مقصد گردشگری نیز کمک و از اُورتوریسم جلوگیری کرده باشید.
