در اسلام‌آباد، پایتخت همسایه جنوبی افغانستان، وزیر خارجه پاکستان، شاه محمود قریشی، روز پنجشنبه تصمیم گرفت در سفری که نخستین سفر در این سطح از زمان به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان است، به این کشور سفر کند.
افغانستان، نزدیک به دو ماه بعد از خروج کامل نظامیان خارجی از این کشور و سلطه کامل گروه شبه‌نظامی طالبان، همچنان یکی از عمده‌ترین دستور کار‌های امنیتی و دیپلماتیک در سراسر جهان است. از اسلام‌آباد تا بروکسل، موضوع افغانستان و طالبان، همچنان یکی از کلیدی‌ترین بحث‌های روز است.
به گزارش اعتماد، یک روز بعد از نشست مسکو با حضور ۹ کشور منطقه و طالبان، در مورد افغانستان، پنجشنبه هفته جاری نیز افغانستان در دیگر پایتخت‌های جهان، از جمله در بروکسل، مقر ناتو، اسلام‌آباد پایتخت پاکستان و سوچی در روسیه، بحث اصلی بود.
در اسلام‌آباد، پایتخت همسایه جنوبی افغانستان، وزیر خارجه پاکستان، شاه محمود قریشی، روز پنجشنبه تصمیم گرفت در سفری که نخستین سفر در این سطح از زمان به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان است، به این کشور سفر کند. در بروکسل، وزرای دفاع کشور‌های عضو ناتو، در نخستین روز نشست دوروزه خود مفصل در مورد درس‌های عملیات ۲۰ ساله مشترک در ناتو گفتگو کردند و در سوچی، تفرجگاه کرانه دریای سیاه روسیه، ولادیمیر پوتین در یک نشست امنیتی بین‌المللی خبر داد که روسیه به خارج کردن طالبان از فهرست گروه‌های تروریستی می‌اندیشد.
اظهارات پوتین، این گمانه را تقویت کرد که ممکن است روسیه قصد داشته باشد، هماهنگ با پاکستان و چین، به سمت رسمیت بخشیدن به حاکمیت طالبان در کابل حرکت کنند.
این نخستین‌بار نیست که گروه شبه‌نظامی افراطی طالبان در افغانستان به قدرت می‌رسد و نخستین‌بار هم نیست که همسایه جنوبی افغانستان، برای به رسمیت شناختن و مشروعیت بخشیدن بین‌المللی به این گروه شبه‌نظامی افراط‌گرا، بی‌قراری می‌کند. سال ۱۹۹۶، هنگامی که طالبان بر افغانستان مسلط شد، پاکستان با همراهی امارات متحده عربی و پادشاهی عربستان سعودی، نخستین کشور‌هایی بودند که حکومت تازه‌تاسیس این گروه افراط‌گرا را به رسمیت شناختند.
۱۵ اوت امسال نیز زمانی که طالبان بدون کوچک‌ترین مقاومتی از سوی نیرو‌های حکومت پیشین، کابل را تصرف کرد، نخستین فردی که برای هماهنگ‌کردن فعالیت‌های این گروه به کابل سفر کرد، فائز حمید، مدیر کل سرویس اطلاعات ارتش پاکستان ISI بود.
بعد از گذشت دو ماه از آن سفر حالا نوبت به یک مقام رسمی پاکستان رسیده است تا در سفری رسمی به کابل برود. وزیر خارجه پاکستان، با همراهی فائز حمید که آخرین روز‌های کار خود را در مقام ریاست ISI می‌گذراند، به کابل سفر کرده بود.
شاه محمود قریشی، وزیر خارجه پاکستان گفته است که دستور کار اصلی او در سفر به کابل، گفتگو در مورد بازگشایی گذرگاه مرزی چمن، میان افغانستان و پاکستان است که در طول دو هفته گذشته بسته شده و باعث دردسر‌هایی برای کامیون‌داران و صادرکنندگان پاکستانی شده است.
شاه محمود قریشی در پایان دیدارهایش بیرون ارگ ریاست‌جمهوری افغانستان به خبرنگاران گفت که گفتگو‌های خوبی در مورد عبور و مرور از این گذرگاه مرزی با مقام‌های طالبان داشته است و یک هیات از طالبان به زودی به اسلام‌آباد سفر خواهند کرد تا بازگشایی این گذرگاه مرزی نهایی شود. قریشی گفت: «گفتگو‌های ما با رهبری طالبان بسیار جزیی بود و نخست‌وزیر و تقریبا همه اعضای کابینه طالبان در این نشست حضور داشتند.»
امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه امارت اسلامی (حکومت خودخوانده گروه شبه‌نظامی طالبان در افغانستان) در مقابل خبرنگاران تاکید کرد که گفتگو‌های او با قریشی سازنده بوده است. وی گفت: «بسیار امیدواریم که همه مسائل باقیمانده تجاری و بازرگانی میان دو کشور خیلی زود حل‌و‌فصل و مرز‌ها به زودی بازگشایی شود.»
ژنرال لوید آستین، وزیر دفاع ایالات متحده امریکا پنجشنبه و جمعه در بروکسل نخستین نشست حضور خود با وزرای دفاع کشور‌های عضو ناتو را برگزار کرد. هر چند موضوعاتی مانند رویارویی‌های این پیمان نظامی- امنیتی با چین و روسیه از دستور کار‌های اصلی نشست بود، اما اظهارنظر‌ها و گفتگو‌های روز اول نشست وزرای دفاع ناتو، بیش از هر چیز به عملیات دو دهه‌ای این سازمان در افغانستان بود.
لوید آستین در دیدار با ینس استولتنبرگ، دبیر کل ناتو، در مورد همکاری‌های امریکا و ناتو در خصوص افغانستان رایزنی کرد. استولتنبرگ در سخنانی قبل از آغاز نشست دوروزه وزرای دفاع ناتو گفت که این سازمان از طریق دیپلماتیک همچنان به تلاش‌های خود برای تبدیل‌نشدن افغانستان به محلی برای تجمع و عملیات گروه‌های تروریستی ادامه می‌دهد.
موضوع اصلی گفتگو‌های جلسه حضوری روز پنجشنبه وزرای دفاع کشور‌های عضو پیمان آتلانتیک شمالی (NATO) رویکرد و شمایل این پیمان بعد از پایان یافتن جنگ در افغانستان و عبرت‌های این جنگ برای ناتو و اعضای آن بود. به گزارش واشنگتن‌پست، دولت بایدن در طول ماه‌های گذشته به دلیل عقب‌نشینی پرهرج‌و‌مرج و بدون هماهنگی از این جنگ ۲۰ ساله از سوی همپیمانان خارجی مورد انتقاد قرار گرفته است.
در طول هفته‌های گذشته گزارش‌هایی از نارضایتی اعضای ناتو با روش عقب‌نشینی امریکا از افغانستان منتشر شده بود، از جمله اینکه برخی از کشور‌ها از فقدان هماهنگی کافی با شرکایی که در طول دو دهه با این عملیات همکاری کرده بودند، شکایت‌هایی مطرح کرده‌اند.
روز پنجشنبه، ینس استولتنبرگ، دبیر کل ناتو در جمع خبرنگاران هرگونه اختلاف‌نظر میان امریکا و دیگر اعضا را رد کرد. استولتنبرگ با اشاره به اینکه امروز باید نگاه ناتو «به درس‌های عبرت» از افغانستان باشد، گفت: «پایان حضور نظامی در افغانستان بعد از گفتگو‌های طولانی میان همه متحدان و با تصمیم جمعی اتفاق افتاد.»
به گزارش پایگاه خبری میلیتاری، دبیر کل ناتو تاکید کرد که نحوه پایان یافتن بزرگ‌ترین عملیات این سازمان، نشان داد که چالش‌های چنین تلاش‌هایی را نباید دست‌کم گرفت. استولتنبرگ در این خصوص به خبرنگاران گفت: «این عملیات نشان‌دهنده چالش‌هایی بود که یک عملیات عظیم خارج از سرزمین‌های کشور‌های عضو ناتو در بر داشته باشد.» با این حال به‌رغم لحن ناامیدانه دبیر کل ناتو، او تاکید کرد: «درس‌های افغانستان نباید به این معنی تصور شود که ما دیگر هیچگاه درگیر چنین عملیاتی نخواهیم شد. نباید از افغانستان به این نتیجه غلط برسیم که متحدان ناتو و سازمان ناتو نباید هرگز برای مبارزه با افراطی‌گری و تروریسم وارد عملیات نظامی شوند.»
او در مورد چالش‌های عملیات دو دهه‌ای در افغانستان گفت: «ما ابتدا وارد یک عملیات محدود و مشخص نظامی با هدف مبارزه با تروریسم شده بودیم که هدف نهایی آن تحلیل بردن القاعده بود. اما نهایتا ناتو به یکی از چندین بازیگر فعال در افغانستان از جمله اتحادیه اروپا و سازمان ملل تبدیل شد که هدفی دیگر، یعنی دولت‌سازی در افغانستان را دنبال می‌کردند.»
در ادامه اظهارنظر‌ها در مورد جنگ افغانستان در اجلاس وزرای دفاع کشور‌های عضو ناتو، آنگرت کرمپ- کارن‌بائر، وزیر دفاع آلمان هم گفت: «زمانی که هدف نهایی ما کاشتن بذر دموکراسی و تثبیت یک کشور بعد از دهه‌ها درگیری است درس افغانستان این بود که داشتن یک هدف نظامی صرف، کافی نیست.»
وی تاکید کرد: «اگر هدف شما رسیدن به دستاورد‌های بلندمدت سیاسی باشد، احتمالا نیاز به صبوری و شکیبایی بیشتر از ۲۰ سال دارید. از همه مهم‌تر اینکه باید اهداف خود را با عبارات واقع‌گرایانه و دقیق مشخص کنیم، وگرنه همان چیزی برای ما رخ می‌دهد که در افغانستان رخ داد. اینکه ما در افغانستان به اهداف نظامی در طول ۲۰ سال دست یافتیم، اما هدف دولت‌سازی در این کشور در بلندمدت با شکست مواجه شد.»
درحالی‌که روسیه جز معدود کشور‌های جهان است که گروه شبه‌نظامی طالبان را رسما یک گروه تروریستی و غیرقانونی اعلام می‌کند، اما به نظر می‌رسد دو ماه بعد از تصرف پایتخت افغانستان توسط این گروه شبه‌نظامی، مسکو به تدریج برای به رسمیت شناختن حکومت خودخوانده شبه‌نظامیان در افغانستان و مشروعیت بخشیدن به طالبان، آماده می‌شود.
تلاش‌های اخیر مسکو برای برقراری ارتباط‌های بیشتر با طالبان و برخی اقدامات مرموز این کشور، از جمله صدور بیانیه نشست چهارشنبه هفته گذشته نشست فرمت مسکو، بدون موافقت دیگر کشور‌ها با نام بیانیه مشترک، نشان از رویکرد جدید روسیه در قبال طالبان دارد.
ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه که روز پنجشنبه در یک پنل در کلوپ مناظره والدای سخن می‌گفت، خبر داد که روسیه به حذف طالبان از فهرست گروه‌های تروریستی و غیرقانونی در این کشور فکر می‌کند، اما ابتدا ترجیح می‌دهد این اتفاق در سازمان ملل متحد رخ دهد.
رییس‌جمهور روسیه گفت: «همه ما انتظار داریم که این افراد، یعنی طالب‌ها که بدون تردید افراد صاحب قدرت و کنترل بر اوضاع در افغانستان هستند، تضمین بدهند که شرایط به شکل مثبتی تغییر خواهد کرد. ما در حالی که همبستگی خود را با جامعه جهانی حفظ خواهیم کرد، به حذف این گروه از فهرست سازمان‌های تروریستی ممنوع در روسیه هم فکر می‌کنیم.»
پوتین در ادامه اظهاراتش یک گام فراتر نهاد و گفت که تصور می‌کند زمان برای حذف طالبان از فهرست گروه‌های تروریستی «نزدیک شده است.» پوتین گفت: «موضع روسیه این است که ما باید در این مسیر پیشروی کنیم. اما حقیقت این است که چنین تصمیم‌هایی باید با همان روشی اتخاذ شود که از ابتدای کار باعث شد گروه طالبان در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار بگیرد.»
پوتین همچنین گفت که روسیه تنها کشوری نیست که به فکر خروج طالبان از فهرست گروه‌های تروریستی است. او همچنین گفت که مسکو همکاری با طالبان را از طریق دعوت آنها به مسکو برای شرکت در نشست فرمت مسکو و برقراری ارتباط با آنها در کابل ادامه می‌دهد.
ولادیمیر پوتین همچنین با تکرار خواسته گروه شبه‌نظامی طالبان خطاب به امریکا و کشور‌های غربی خواهان آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده بانک مرکزی افغانستان در خارج از کشور و کمک مالی بین‌المللی به افغانستان شد.
