تقویت ۳۴ درصدی لیر؛ گام بعدی اردوغان چیست؟

پس از یک هفته بی‌سابقه برای پول ملی ترکیه که در آن لیر بیش از ۳۴ درصد از در مقابل دلار آمریکا تقویت شد، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه به مردم وعده داد که تا تابستان شاهد برقراری فضای متفاوتی خواهند داد بود؛ اظهارنظری که به گمانه‌زنی‌های تازه در مورد گام بعدی او در عرصه سیاسی و اقتصادی ترکیه دامن زده است.

به گزارش یورونیوز، نرخ برابری هر دلار آمریکا در مقابل لیر ترکیه طی هفته گذشته از ۱۶.۶۶ به ۱۰.۹۹ رسید. همزمان نرخ برابری هر یورو نیز در مقابل لیر ترکیه از ۱۸.۷۲ به ۱۲.۴۵ کاهش یافت. تقویت ۳۴ درصدی نرخ برابری لیر ترکیه در مقابل دلار و یورو موجب شد تا این نرخ به سطح یک ماه پیش خود بازگردد ولی همچنان ۴۵ درصد پایین‌تر از نرخ یک سال پیش باشد.

تقویت هفته گذشته لیر پس از آن رخ داد که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه روز دوشنبه از بسته سیاستی جدیدی رونمایی کرد که شامل افزایش ۵۰ درصدی حداقل دستمزد و ضمانت جبران هر گونه کاهش ارزش سپرده‌های لیری از سوی خزانه‌داری و بانک مرکزی بود. بر این اساس، در صورتی که دارندگان دلار، سپرده‌های موجود در سیستم بانکی را به لیر تبدیل کنند و به طرح سپرده‌گذاری جدید بروند، بانک مرکزی هرگونه ضرر ناشی از تضعف لیر در مقابل ارزهای خارجی را جبران می‌کند.

مقام‌های بانک مرکزی ترکیه معتقدند که مردم این کشور در حال حاضر حدود ۱۴۲ میلیارد دلار سپرده ارزی دارند که آزاد شدن بخشی از آنها در استقبال از سیاست جدید دولت موجب تقویت لیر شده ولی منتقدان دولت تاکید دارند که جلوگیری از سقوط بیشتر از لیر ترکیه با تزریق نزدیک به ۱۰ میلیارد دلار از ذخایر ارزی بانک مرکزی این کشور حاصل شده و تاثیری کوتاه مدت خواهد داشت چرا که همزمان با ثبت نرخ تورم ۲۱ درصدی در ماه نوامبر، نرخ بهره در این کشور در مقایسه با سپتامبر گذشته ۵۰۰ واحد درصد کاهش یافته و به ۱۴ درصد رسیده، رخدادی که مطابق نظر بسیاری از اقتصاددانان در پی جهش حداقل دستمزد‌ها می‌تواند آتش تورم را شعله‌ورتر کند و آن را به ۳۰ درصد نیز برساند.

اما اگر اقدامات اقتصادی جدید دولت اردوغان اثری کوتاه مدت در تقویت لیر و جبران قدرت خرید عمومی داشته باشد، آیا این بدان معناست که او در تدارک برگزاری انتخابات ریاست جمهوری زودتر از موعد قانونی آن در ژوئن سال ۲۰۲۳ چشم دوخته است؟

آقای اردوغان در تازه‌ترین اظهارنظر خود که در پایان هفته انجام داد، ابراز اطمینان کرد که کشورش در مسیر ثبات اقتصادی قرار دارد و «حباب» نرخ ارزهای خارجی در حال تخلیه است. او افزود: «ما رویکرد اقتصادی سنتی برای کنترل تورم از طریق نرخ‌های بهره بالا را کنار گذاشته‌ایم. در عوض، سیاستی مبتنی بر افزایش سرمایه‌گذاری، اشتغال، تولید، صادرات و رشد از طریق مازاد حساب جاری را در دستور کار قرار داده‌ایم.»

وی خاطرنشان کرد که ترکیه مهمترین مرکز تولید، تدارکات و منابع انسانی بین خاور دور و اروپاست و فرصت‌های پیش روی آن آنقدر بزرگ و تاریخی است که ارزش تحمل همه ریسک‌های موجود را دارد.

رئیس جمهوری ترکیه به مردم وعده داد که تا تابستان آینده و همزمان با برقراری ثبات مالی، شاهد فضای اقتصادی متفاوتی در کشور باشند.

اوزر سنجار، رییس موسسه نظرسنجی متروپل ترکیه، با اشاره به افزایش ۵۰ درصدی حداقل دستمزدها اعلام شده در ماه جاری و طرح جدید سپرده‌گذاری بر پایه لیر، می‌گوید: «همه نشانه‌ها از تلاش برای برگزاری انتخابات زودهنگام توسط اردوغان حکایت دارد.» او می‌افزاید: «یک انتخابات زودهنگام می‌تواند دو ماه پس از تصمیم‌گیری در پارلمان که اکثریت آن در اختیار حزب عدالت و توسعه است، مخالفان را غافلگیر کند زیرا که آنها هنوز در مورد نامزد واحد به توافق نرسیده‌اند که هیچ‌یک نیز به تنهایی توان رقابت با اردوغان را ندارند.»

این در حالی است که احزاب مخالف آقای اردوغان نیز طی هفته‌های اخیر و در پی سقوط ارزش لیر خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام شده بودند؛ خواستی که از سوی رئیس جمهوری مردود اعلام شده بود. آنها بر این باور بودند که پس از بحران اقتصادی به وجود آمده و افزایش نارضایتی عمومی، شانس پیروزی دوباره آقای اردوغان بسیار پایین است. اما به نظر می‌رسد که او تلاش فراگیری را برای برقراری ثبات اقتصادی حتی اگر هدفی کوتاه‌مدت را داشته باشد، آغاز کرده است. بر این اساس، آقای سنجار تاکید دارد که مخالفان «نباید آقای اردوغان را هیچ‌وقت دست‌کم بگیرند.»