پایان «نظم جهانی» آن گونه که ما می‌شناختیم

فرارو- زمانی که صحبت از امور جهانی به میان می‌آید برای امریکایی‌ها زمان فعلی برهه‌ای گیج کننده به نظر می‌رسد چرا که دولت بایدن از یک سو می‌گوید زمان خروج از افغانستان فرا رسیده و از سوی دیگر، امریکایی‌ها از خود می‌پرسند چرا همزمان زمان دفاع از اوکراین فرا رسیده است؟! به خصوص در شرایط فعلی که امریکایی‌ها می‌خواهند ارتش شان کم‌تر در خارج از کشور متعهد به انجام ماموریت باشد.

به گزارش فرارو به نقل از سی ان ان، با این وجود، ناتو گرمای بیش تری را احساس می‌کند و تنش رو به افزایش است. در چنین شرایطی امریکا مجبور به انجام اقداماتی خواهد بود. کشور‌های خودکامه‌ای مانند روسیه و چین که درصد گسترش طلبی هستند جسورتر می‌شوند و متحدان شان نیز مانند آنان عمل می‌کنند.

عصر ابرقدرتی امریکا در سراسر جهان در نقاط مختلف در حال آزمایش است:

شرق اروپا

درست سه دهه پس از سقوط اتحاد جماهیر شوروی، روسیه در حال مانور دادن برای تجاوز بیش‌تر به اوکراین، یکی از جمهوری‌های سابق آن اتحاد است. رشد و توسعه قلمروی حضور ناتو پس از فروپاشی شوروی بهانه «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه است. دولت بایدن ۸۵۰۰ سرباز آمریکایی را برای استقرار در شرق اروپا به عنوان عاملی بازدارنده برای روسیه و تضمینی برای کشور‌های ناتو در حالت آماده باش قرار داده است.

غرب اروپا

نفوذ امریکا نیاز به تقویت دارد. برای متحد کردن شرکای ناتو علیه روسیه، امریکا نقش واسطه را برای تامین انرژی ایفا می‌کند و به دنبال تضمین جریان سوخت از خاورمیانه و آسیا است تا اهرم روسیه به عنوان تامین کننده اصلی گاز طبیعی آلمان را تضعیف کند.

آسیا

چین در حال آزمایش خودمختاری تایوان، جزیره‌ای است که مدت‌هاست آرزوی تصاحب آن را داشته است. در هفته‌های اخیر، ماموریت‌های مکرر نیروی هوایی چین در نزدیکی تایوان را شاهد بوده ایم. بزرگ‌ترین تنش از این دست در سال جاری یک روز پس از آن رخ داد که ایالات متحده به همراه ژاپن، ناوگانی از کشتی‌های نیروی دریایی را به عنوان بخشی از تمرین آموزشی به دریای فیلیپین انتقال داد. در همین حال، کره شمالی دور از دیگر نقاط جهان آزمایش‌های موشکی خود را افزایش داده است.

خاورمیانه

پایگاه‌هایی که نیرو‌های آمریکایی در عراق و سوریه در آن مستقر هستند در سال جاری هدف حمله قرار گرفته اند. در هفته جاری، سامانه دفاع موشکی پاتریوت آمریکا به امارات متحده عربی انتقال یافت تا موشک‌های شلیک شده توسط گروه یمنی انصارالله که پایگاه هوایی «الظفره» محل استقرار نیرو‌های امریکایی در امارات را هدف قرار می‌دهند رهگیری نماید. پس از آن، مسئله ایران است. پس از آن که ایالات متحده در دوران ریاست جمهوری ترامپ توافق بین المللی موسوم به برجام که با هدف توقف تشدید تنش بر سر برنامه هسته‌ای ایران تنظیم شده بود را پاره کرد ایران بیش از پیش به ساخت سلاح‌های هسته‌ای نزدیک شده است.

نقش امریکا

همه این موقعیت‌ها سال‌ها در حال شکل گیری بوده اند، اما سوالی که مطرح می‌شود آن است که ایالات متحده در آینده چه نقشی ایفا خواهد کرد.

بن بست بر سر اوکراین نشان می‌دهد که مخالفان ایالات متحده احساس می‌کنند آن کشور تضعیف شده و به همین خاطر در حال پیشروی بیش‌تر هستند.

«استفان کالیسون» تحلیلگر «سی ان ان» معتقد است. «چالش‌های ساختاری برای اقتدار ایالات متحده در زمانی رخ می‌دهند که این تصور گسترده در خارج از کشور وجود دارد که واشنگتن به آن اندازه که در نیمه دوم قرن بیستم قدرت داشت از توانایی برخوردار نیست».

او می‌افزاید: «علیرغم تضمین بایدن مبنی بر آن که امریکا بار دیگر بازگشته است» خروج بی نظم از افغانستان در سال گذشته سوالاتی را در مورد صلاحیت و تعهد ایالات متحده ایجاد کرد. دشمنان ایالات متحده می‌دانند که آمریکایی‌ها از دو دهه جنگ در خارج از کشور خسته شده اند عاملی که می‌تواند باعث محاسبات تازه برخی کشور‌ها شود. در این میان، واشنگتن به دلایل سیاسی از برخی تعهدات استراتژیک خود عقب نشینی کرده است.

عامل پوتین

پوتین به طور مستقیم یا غیرمستقیم در بسیاری از مسائل از اوکراین گرفته تا سوریه و آسیا مداخله کرده است.

هیچ کس به طور قطع نمی‌داند پوتین به دنبال چه چیزی است. با این وجود، «فیونا هیل» کارشناس ارشد در اندیشکده بروکینگز و کارشناس سابق مسائل روسیه در کاخ سفید به تازگی استدلال قانع‌کننده‌ای را در مقاله‌ای در «نیویورک تایمز» ارائه می‌کند مبنی بر آن که دقیقا می‌داند پوتین حداقل در مورد اوکراین به دنبال چه چیزی است. او می‌نویسد: «پوتین می‌خواهد امریکا را از اروپا بیرون کند». او می‌افزاید:«همان طور که او ممکن است بگوید: «خداحافظ، آمریکا. اجازه نده در راه خروج به در برخورد کنی و به تو آسیبی برسد».

«جیل دوگرتی» کارشناس مسائل روسیه و رئیس سابق دفتر «سی ان ان» در مسکو، با این استدلال موافق است. او می‌گوید: «پوتین می‌خواهد پایان جنگ سرد تکرار شود». بمباران تبلیغاتی رسانه‌های دولتی روسیه به شکل گیری نگرش مردم آن کشور در این صحنه کمک می‌کنند.

پوتین احساس می‌کند قدرت آمریکا رو به افول است. او معتقد است که ایالات متحده در حال حاضر در همان مخمصه‌ای قرار دارد که روسیه پس از فروپاشی شوروی قرار گرفته بود: در داخل به شدت تضعیف شده و در خارج از کشور عقب نشینی کرده است. پوتین باور دارد که بن بست اوکراین فرصتی برای مقابله با ایالات متحده است و این موضوع می‌تواند در سراسر جهان طنین انداز شود.

«دوگرتی» معتقد است که که تجاوز پوتین به اوکراین علاوه بر به چالش کشیدن ناتو، کلیت نظام سازمان ملل متحد را تهدید می‌کند و ترتیباتی که از زمان جنگ جهانی دوم حاکمیت کشور‌های عضو را تضمین کرده اند به خطر می‌اندازد وضعیتی شبیه حمله عراق به کویت در سال ۱۹۹۰ میلادی البته در مقیاسی بزرگ تر.