دکتر امین عربی؛ تاریخ دفاع مقدس، درس‌های بسیاری برای پیروزی در شرایط سخت و بحرانی دارد. در فرآیند تصمیم گیری و مدیریت جنگ، نکته‌های بدیعی وجود دارد که برجسته کردن آنها برای بهره برداری از موقعیت‌ها و کسب موفقیت‌ها در مسیر پیش روی ملت، ضروری است. فراز و فرود‌هایی که رزمندگان هشت سال دفاع مقدس با آن روبرو بودند، می‌تواند الگوی رفتاری ما در بسیاری از حوزه‌ها را به سمت رشد و تعالی معطوف نماید.
رفتار و نگاه شهید حسن باقری از فرماندهان هشت سال دفاع مقدس، نمونه‌ای است از تلاش شبانه روزی برای کسب موفقیت که در نهایت خردمندی شکل گرفت و منجر به کسب نتایج حیرت آوری در عملیات‌هایی که مسئولیت طراحی آن را برعهده داشت، شد.
حسن باقری یکی از هزاران شهید سرافراز مهین عزیزمان می‌باشد که آثار بجای مانده از ایشان و همچنین خاطراتی که همرزمانش از سبک مدیریت ایشان بیان کرده اند، نشان می‌دهد، که نوع فرماندهی ایشان ظرفیت بالایی از یادگیری را در اختیار نسل جوان و نسل‌های آتی قرار می‌دهد. شهید حسن باقری یکی از فرماندهان بی نظیر سال‌های اول دفاع مقدس است که نقش او در عملیات‌های فتح المبین، طریق القدس و بیت المقدس محوری و در آزادسازی خرمشهر نیز بار اصلی طراحی و اجرای عملیات را در قرارگاه نصر بر دوش داشت.
پیروزی‌هایی که در طول هشت سال دفاع بدست آمد، نتیجه تلاش همه رزمندگان در هر رده و مسئولیتی است و هر کدام شجاعانه و با برخورداری از فرهنگ ایثار و شهادت برای آرمان‌های کشور از خود گذشتگی کردند و شهید حسن باقری نیز قطره‌ای از دریای جوشان عزت و سربلندی و پرورش یافته مکتب خون و شهادت است. این شهید سرافراز مانند سایر شهیدان و رزمندگان در مقام یکی از فرماندهان ارشد جنگ توانست نقش اصلی در طراحی عملیات‌های موفق سال‌های اول جنگ داشته باشد.
ایشان بی وقفه اطلاعات مورد نیاز از ظرفیت‌ها و امکانات خودی و دشمن را با دقت جمع آوری می‌کرد، آنها را تفسیر و به بهترین نحو مورد استفاده قرار می‌داد. پی در پی و با تمام توان پس از هر عملیاتی، طراحی عملیات بعدی را شروع می‌کرد. ایشان بهترین اطلاعات و پیشنهادات را در اختیار فرماندهان و تصمیم گیرندگان عالی جنگ قرار می‌داد و به دلیل اینکه به واقعیت‌ها و توانمند‌های حوزه عملیاتی خود و امکانات و توانمند‌های دشمن اشراف و اطمینان داشت و آنها را با تلاش بدست آورده بود، از پیشنهاداتی که می‌داد با اطمینان کامل و با قدرت تمام دفاع می‌کرد.
او عالمانه طراحی می‌کرد و در جلسات متعدد با استدلال قوی با طرح‌های ناقص مخالفت می‌نمود. اینگونه نبود که به اطلاعات ناقص تکیه کند و در تصمیم گیری دچار شک و تردید باشد. این نابغه جنگ پیش از عملیات والفجر مقدماتی در منطقه عملیاتی فکه جایی که اکنون یادمان آن شهید بزرگوار بعنوان محلی برای تفکر در مسیر پیروزی‌های بزرگ و زیارتگاهی برای دوستان و علاقمندان ایران اسلامی، به درجه رفیع شهاد نایل گردید.
یادمان شهید حسن باقری در محل شهادت ایشان در منطقه فکه مانند پادگان گلف در زمان حیاتشان در جنگ، محلی برای اندیشه ورزی است. شهید حسن باقری در تاریخ ۹ بهمن ۱۶۳۱ به شهادت رسید. تاریخ جنگ نشان می‌دهد که تمام عملیات‌هایی که شهید باقری در آنها حضور داشت، پیروزی‌های مقتدرانه‌ای را برای کشورمان در پی داشت. چیزی که شهید باقری را به افتخار "نابغه جنگ" مفتخر کرد، مدیریت صحیح در جنگ بود. امروز مدیریت در حوزه‌های سیاسی، امنیتی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیاز اصلی کشور برای دستیابی به بهترین راه حل هاست.
پر واضح است که بخشی از مدیریت از طریق یادگیری بدست می‌آید و بخشی را باید در هنگام کار و عملیات آموخت. جنگ و شرایط انقلاب فرصت آموزش و یادگیری برای رزمندگان را به کوتاه‌ترین فاصله زمانی تقلیل داد و این هنر مردان خدا بود که توانستند در آن شرایط، صحنه‌های موفقی را رقم بزنند. آنها در عملیات ها، همه اندوخته‌های خود را بکار گرفتند و نتایج مطلوب را در پرتو فرهنگ ایثار و خردورزی برای کشورمان بدست آورند.
برای شهید حسن باقری نیز فرصت شرکت در دوره‌های عالی فرماندهی و فنون رزمی وجود نداشت و هنر ایشان در این بود که دانشی را که در مقایسه با دانشی که ژنرال‌های عالی رتبه نظامی دنیا در طول سالیان طولانی می‌آموزند، ایشان و همرزمانش تنها در چند ماه آموختند.
آنها به خوبی توانستند، انبوهی از خلاقیت‌ها در هدایت تشکیلات سازمانی، استفاده مطلوب از همه امکانات و مدیریت و تمرکز بر طرح‌های هدفمند را با هم تلفیق کنند و منابع و امکانات را به سمت نتایج مطلوب، سوق دهند. در واقع شهید حسن باقری در طول مدت فرماندهی خود دانش و هنر مدیریت جنگ را به بهترین طریق ممکن ترکیب کرد و نتایج آن در عملیات‌هایی که طراحی کرد، مشخص است.
طراحی یک عملیات نظامی در واقع برای واحد‌ها و یگان‌های نظامی صورت می‌گیرد و فرآیند آن برای دستیابی به اهداف مشخص توسط فرماندهان ارشد طرح ریزی میشود. آنچه از سبک طرح ریزی عملیات‌ها و اجرای آن توسط شهید حسن باقری بجای مانده است، نشان می‌دهد که شهید باقری طراحی خود را بر اساس واقعیت‌ها و ثبت و تفسیر تمام اطلاعات مورد نیاز که شبانه روز در شرایط سخت بدست می‌آورد، انجام می‌داد. طراحی عملیات فتح المبین، عملیات طریق القدس و عملیات بیت المقدس و دستیابی به اهداف و پیروزی‌هایی که رزمندگان بدست آوردند و نقش کلیدی که در آزادسازی خرمشهر داشت، نشان می‌دهد، دانش و هنر در کنار هم، چگونه توانست پیروزی‌های پی در پی به همراه داشته باشد.
هنر شهید حسن باقری که از عشق و علاقه ایشان به نظام و میهن نشات می‌گرفت، نشان می‌دهد که تفاوت‌های در پیروزی رزمندگان در عملیات‌هایی که شهید حسن باقری حضور داشت و آنها را طراحی کرد و عملیات‌هایی بعد از ایشان وجود دارد که قطعا توسط دانش پژوهان جنگ مورد بررسی قرار گرفته و به دلیل گستردگی کار نیاز است همچنان مورد پژوهش قرار گیرد.
یکی از تفاوت‌ها اصلی در نحوه کار شهید حسن باقری دقت در جمع آوری اطلاعات و استفاده هوشمندانه از اطلاعاتی که ممکن است در نگاه دیگران کم ارزش باشد، است که برای آگاهی از توانمندی و امکانات طرفین جنگ لازم بود و تصمیم گیر‌ها بر مبنای این اطلاعات شکل می‌گیرد.
شهید حسن باقری اطلاعات مورد نیاز را با اطمینان کامل بدست می‌آورد و تمرکز بر جمع آوری و تفسیر دقیق اطلاعات در راستای اهداف مورد نظر، امتیاز ویژه ایشان بود. پیروزی‌های غرور آفرین رزمندگان درطول سال‌های اول جنگ و در عملیات‌هایی که طراحی آن با شهید حسن باقری بود نشان می‌دهد که ایشان سبک خاصی در مدیریت، طراحی و عملیات داشته است و این سبک سرشار از خردمندی، دوراندیشی، عشق و علاقه بوده است.
در زمانی که جنگ بر مواضع سیاسی، اقتصادی و فرهنگی سایه می‌افکند پیروزی مقتدرانه در جبهه نظامی کار را برای دیپلمات‌ها در جبهه سیاسی و برای اقتصاد دانان در فضای کسب و کار و برای عالمان فرهنگی در غنای فرهنگی و تمدنی بسیار آسان می‌کند. آنچه دانشمندان هسته‌ای و دانشمندان کشورمان در سایر رشته‌ها انجام می‌دهند قدرت کشور را در همه زمینه‌ها افزایش می‌دهد و گامی در افزایش اقتدار کشوراست.
خشت اول در طراحی هر پروژه‌ای اطلاعات آن پروژه است. اگر اطلاعات به درستی و با اطمینان جمع آوری نشود، هر طرحی که بر مبنای اطلاعات ناقص و غلط صورت گیرد، آن معماری را تا ثریا کج خواهد برد. شاید درسی که نیاز امروز جامعه ماست و باید از شهید حسن باقری آموخت این است که طرح‌های خود را بر اطلاعات دقیقی که از صحت اطلاعات آن اطمینان داریم، بنا نماییم.
اطلاعات صحیح برای تصمیم گیری در مدیریت، برای شهید حسن باقری آنقدر با اهمیت بود که شهادت ایشان نیز در سنگر دیدبانی برای بدست آوردن اطلاعات از رفتار دشمن برای طراحی عملیات والفجر مقدماتی شکل گرفت. در این روز‌ها که اقتدار کشور به ایثار و فرهنگ ایثارگری و رفتار انقلابی توام با خردورزی نیاز دارد، یاد و خاطره همه شهیدان و ایثارگری رزمندگان هشت سال دفاع مقدس را که با خردورزی، برگی زرینی از تاریخ ایران عزیز را رقم زدند در سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، گرامی می‌داریم.
شهید حسن باقری ستاره‌ای درخشان در آسمان خردورزی و مجاهدت و چشمه جوشانی از عشق و علاقه به کشور است و بر دانش پژوهان است که با کار‌های تحقیقاتی به سبک ایشان، افق‌های روشنی را فراروی کشور قرار دهند و بر هنرمندان است که قهرمانان واقعی کشور را با هنرمندی و ظرافت خاص خود برای همه انسان‌های آزاده به تصویر کشند.
