تفال به حافظ سه شنبه ۱۶ فروردین ۱۴۰۱

فرارو- فال گرفتن از آثار ادبی، از باور‌های کهن این مرز و بوم است. در گذر زمان ساکنان این خاک به ادیبانی که گمان می‌بردند بهره‌ای از کلام حق دارند رجوع می‌شد. با این حال، اما در گذر زمان تنها تفال به حافظ در فرهنگ عامیانه ما باقی مانده است.

تا ز میخانه و می‌نام و نشان خواهد بود

سر ما خاک ره پیر مغان خواهد بود

حلقه پیر مغان از ازلم در گوش است

بر همانیم که بودیم و همان خواهد بود

بر سر تربت ما، چون گذری همت خواه

که زیارتگه رندان جهان خواهد بود

برو‌ای زاهد خودبین که ز چشم من و تو

راز این پرده نهان است و نهان خواهد بود

ترک عاشق کش من مست برون رفت امروز

تا دگر خون که از دیده روان خواهد بود

چشمم آن دم که ز شوق تو نهد سر به لحد

تا دم صبح قیامت نگران خواهد بود

بخت حافظ گر از این گونه مدد خواهد کرد

زلف معشوقه به دست دگران خواهد بود

شرح لغت: لحد: به فتح اول و دوم نهانگاه گور، در عربی به سکون دوم تلفظ می‌شود / مدد: به فتح اول و دوم یاری، ولی در اینجا به استعاره‌ی عنادیه مقصود ناسازگاری و عدم مساعدت چنانکه در این بیت حافظ مبارک باد را به جای تعزیت و تسلیت به کار برده است:

تا شدم حلقه به دوش در میخانه‌ی عشق                  هردم آید غمی از نو به مبارکبادم

تفسیر عرفانی:

تا وقتی از میخانه‌ی عشق اثری باقی است، سر ما به ارادت بر خاک ره پیر مغان خواهد بود. مقصود او از این شعر این است که حلقه‌ی بندگی و فرمانبری از معشوق از روز ازل در گوش سالکان قرار گرفته و آنان که در راه عشق گام برمی‌دارند و تا زمانی که اثری از منزلگاه عشق وجود دارد در این راه باقی می‌مانند، پیوسته بر همان قرار قبلی خود باقی مانده‌اند و از این رو اسرار عشق در پیشگاهشان گشوده خواهد شد.

تعبیر غزل:

می‌خواهی معامله‌یی بکنی مترس! امید که زیانی متوجه تو نباشد! همواره به یاد خداوند باش تا خداوند نیز با امداد‌های غیبی و فرشتگان آسمانی خود از تو محافظت کند.