سالانه در ایران حدود ۵ تا ۸ هزار نفر دچار مرگ مغزی می‌شوند که حدود ۳۰۰۰ نفرشان قابلیت اهدای عضو دارند، اما از این تعداد تقریبا ۱۰۰۰ نفر یعنی یک‌سوم‌شان به اهدای عضو می‌رسند که مهم‌ترین دلیل آن عدم رضایت است.
نایب رئیس انجمن اهدای عضو ایرانیان با بیان اینکه در سال ۱۴۰۰ مجموعا ۲۸۳۷ پیوند در کشور انجام شده است، درباره چرایی کاهش شاخص اهدای عضو ایران، وضعیت لیست انتظار بیماران پیوندی، روش‌های دریافت کارت اهدای عضو، آخرین خبر‌ها از درج نشان اهدای عضو بر روی برخی مدارک هویتی، ادعا‌های بی اساس خرید و فروش قلب از فرد زنده و... توضیح داد.
دکتر امید قبادی در گفتگو با ایسنا، درباره وضعیت اهدای عضو در سال گذشته، گفت: شاخص اهدای عضو در سال ۱۴۰۰، بالغ بر ۱۱.۰۷ بوده است و ۹۲۵ اهدای عضو داشتیم. این درحالی است که شاخص اهدای عضو در سال ۱۳۹۸، ۱۴.۳ بوده، اما در سال ۱۳۹۹ شاخص اهدا ۷.۹ بوده است.
وی با بیان اینکه در سال ۱۴۰۰ مجموعا حدود ۲۸۲۸ پیوند در کشور انجام شده است، گفت: در سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۱۷۷۷ پیوند کلیه، ۸۵۴ پیوند کبد، ۱۰ پیوند ریه، ۱۴۱ پیوند قلب و ۴۶ پیوند لوزالمعده انجام شده است.
قبادی ادامه داد: ما در سال ۱۳۹۸ با ۱۰۷۸ اهدای عضو، شاخص اهدای عضومان ۱۴.۳ بود که بر این اساس ایران رتبه اول تمام کشور‌های قاره آسیا در این حوزه کسب کرد و با فاصله بسیار زیاد رتبه دوم از آن فلسطین اشغالی شد. در سال ۱۳۹۹ که بحران کرونا بود، میزان اهدای عضو و پیوند اعضاء در تمام کشور‌ها بین ۱۵ تا ۷۰ درصد اُفت کرد. در ایران هم ۵۳ درصد اُفت اهدای عضو و پیوند اعضاء داشتیم که چندین دلیل داشت؛ یکی اینکه برخی افراد مرگ مغزی به کووید مبتلا بودند که در کووید تا یک و نیم ماه بعد از منفی شدن آزمایشات اجازه اهدای عضو وجود ندارد. دوم اینکه فردی که پیوند عضو انجام می‌دهد، دارو‌های مهارکننده سیستم ایمنی مصرف می‌کند و این باعث می‌شود که احتمال ابتلایش به ویروس کرونا، چندین برابر یک فرد معمولی شود. زیرا داریم سیستم ایمنی او را مهار می‌کنیم. در نتیجه تمام کشور‌ها تمام تلاش‌شان را انجام می‌دادند که تا حد ممکن پیوند انجام ندهند، مگر اینکه بحث مرگ و زندگی در میان باشد.
وی افزود: در عین حال تمامی پرسنل واحد‌های اهدای عضو و پیوند اعضاء مشغول کنترل و درمان بیماری کرونا شده بودند. بر همین اساس بود که شاخص اهدای عضو کشورمان در سال ۱۳۹۹ شاخص اهدای عضو کشور به ۷.۹ کاهش یافت. منتها باتوجه به واکسینه شدن مردم، افزایش فرهنگ رعایت مسائل بهداشتی و همچنین تصویب دستورالعمل‌های ویژه برای اهدای عضو، پیوند و کرونا در وزارت بهداشت، توانستیم به صورت قابل توجهی این اُفت را جبران کنیم و شاخص اهدای عضومان در سال ۱۴۰۰ به ۱۱.۰۷ رسید. در یک ماه‌ونیم ابتدایی سال ۱۴۰۱ هم رشد ویژه‌تری نسبت به سال قبل داریم و امیدوارم در سال جاری بتوانیم تعداد بیشتری از بیماران نیازمند پیوند را حتی نسبت به سال ۱۳۹۸ درمان کنیم.
قبادی درباره وضعیت بیماران نیازمند پیوند عضوی که در لیست انتظار قرار دارند، گفت: قبل از کرونا ۲۵۰۰۰ نفر در لیست انتظار پیوند بودند که روزانه هفت تا ۱۰ نفر آنها فوت می‌کرد؛ یعنی هر دو تا سه ساعت یک نفر از این بیماران فوت می‌کردند. در دوران کرونا این میزان به دلیل افت ۵۰ درصدی اهدای عضو در کشور طبیعتا باید دو برابر شده باشد، اما آمار متقن و آنالیز شده‌ای هنوز به دست‌مان نرسیده است. در عین حال در سال ۱۴۰۰ هم ۲۵۰۰۰ هزار بیمار در لیست اننظار پیوند قرار داشتند که مجددا مرگ‌ومیر لیست انتظار کاهش یافته و به حد سال ۱۳۹۸ رسیده است.
وی درباره میزان بروز مرگ مغزی در کشور و وضعیت رضایت به اهدای عضو، گفت: سالانه در ایران حدود ۵ تا ۸ هزار نفر دچار مرگ مغزی می‌شوند که حدود ۳۰۰۰ نفرشان قابلیت اهدای عضو دارند، اما از این تعداد تقریبا ۱۰۰۰ نفر یعنی یک‌سوم‌شان به اهدای عضو می‌رسند که مهم‌ترین دلیل آن عدم رضایت است.
قبادی افزود: آمار رضایت به اهدای عضومان در کشور در سال ۱۳۸۴، پنج درصد بود، اما با کمک سازمان‌های فرهنگساز و رسانه‌ها، اکنون این عدد به بالغ بر ۷۰ درصد رسیده است، اما با این حال تا رسیدن به شاخص اهدای عضو قابل قبول فاصله داریم. در حال حاضر شاخص اهدای عضومان ۱۱.۷ بوده است، اما شاخص اهدای عضو مورد قبول در ایران با توجه به تصادفات و ... ۳۰ است و به این معناست که یک سوم شاخص را توانستیم محقق کنیم. امیدوارم بتوانیم با کمک نهاد‌های فرهنگساز، رسانه‌ها و ... فرهنگ مرگ مغزی مساوی با مرگ را نهادینه کنیم. اکنون بزرگترین مشکل در کل دنیا، در زمینه عدم رضایت، این است که مرگ مغزی را مساوی با مرگ نمی‌دانند.
وی با بیان اینکه تاکنون برای هشت میلیون نفر در کشور کارت اهدای عضو صادر شده است، گفت: بر این اساس ۱۰ درصد جمعیت کشورمان کارت اهدای عضو دارند. این در حالی است که در کشور‌های پیشرو بالای ۶۰ درصد جمعیت کارت اهدای عضو دارند.
قبادی با بیان اینکه داشتن کارت اهدای عضو به منزله اهدای عضو فرد در صورت مرگ مغزی نیست، گفت: به این معنا که اگر خدایی نکرده فردی دچار مرگ مغزی شود و کارت اهدای عضو داشته باشد، اهدای عضو انجام نمی‌شود و حتما باید رضایت والدین او باشد. کارت اهدای عضو به این دلیل مهم است که در آن بحران، یکی از مهم‌ترین دلایلی که خانواده‌ها رضایت نمی‌دهند، این است که می‌گویند نمی‌دانیم که نظر عزیزمان چه بوده است. داشتن کارت اهدای عضو نظر آن فرد را نشان می‌دهد. به عبارتی داشتن کارت اهدای عضو بزرگترین کمک به خانواده‌ها است که اگر خدایی نکرده عزیزشان دچار مرگ‌مغزی شد، بتوانند در آن بحران تصمیم درست را بگیرند.
وی درباره روش‌های دریافت کارت اهدای عضو، گفت: دریافت کارت اهدای عضو چند روش دارد؛ اول اینکه افراد می‌توانند به سامانه ملی دریافت کارت اهدای عضو به آدرس www.ehdacenter.ir مراجعه کرده و کارت‌شان را دریافت کنند. در روش دوم می‌توانند کد ملی‌شان را به شماره ۳۴۳۲ پیامک کنند و در مدت زمان بسیار کوتاه لینک کارت برایشان ارسال می‌شود که می‌توانند کارت‌شان را ببینند، به اشتراک بگذارند و ... فقط باید شماره تلفن همراهی که از طریق آن پیامک می‌دهند، حتما به نام خودشان باشد.
قبادی درباره وضعیت درج نشان اهدای عضو بر روی گواهی‌نامه‌ها و برخی مدارک هویتی، گفت: این موضوع از سوی کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی مصوب شد که نشان اهدا بر روی کارت‌های ملی، کارت‌های پایان خدمت، کارت بیمه سلامت و گواهی‌نامه قرار گیرد.
وی گفت: طی جلساتی که به صورت مشترک بین انجمن اهدای عضو و وزارت بهداشت و سازمان ثبت احوال کشور برگزار شد، قرار شد که پیش‌نویس یک فرآیند عملیاتی توسط انجمن اهدای عضو ایرانیان و ثبت احوال نوشته شود که حدود هشت ماه قبل این پیش‌نویس از سوی انجمن نوشته و به سازمان ثبت‌احوال تحویل داده شده است، اما متاسفانه علی‌رغم تمام پیگیری‌های انجام شده، تاکنون هیچگونه پاسخی از سوی سازمان ثبت‌احوال ارائه نشده است.
قبادی با بیان اینکه گرفتن مجوز رسمی این اقدام، ۱۱ سال طول کشید، گفت: این در حالی است که تمام کشور‌های پیشرو در امر اهدا و پیوند، ثبت نشان اهدای عضو بر روی گواهی‌نامه را به صورت فرآیندی رایج انجام می‌دهند. اما ۱۱ سال طول کشید تا ما توانستیم مسئولان را برای این اقدام قانع کنیم و حالا هم هشت ماه است که پیش‌نویس فرآیند اجرایی‌مان در ثبت‌احوال مانده و پاسخ سربالا می‌دهند.
وی درباره برخی ادعا‌ها مبنی بر خرید و فروش اعضایی مانند قلب از افراد، گفت: باید توجه کرد که در پیوند عضو دو مقوله مطرح است؛ یکی بحث پیوند عضو از افراد مرگ مغزی است و دیگری پیوند عضو از افراد زنده. باید توجه کرد که در کشور ما اهدای عضو از افراد مرگ مغزی هم برای گیرنده و هم برای اهداکننده رایگان است و هیچگونه هزینه‌ای نه از گیرنده دریافت می‌شود و نه به اهداکننده پرداخت می‌شود. باید توجه کرد که تنها کشور دنیا که پیوند اعضا از افراد مرگ مغزی در آن رایگان است، ایران است و همه کشور‌ها بخشی یا تمام هزینه را از گیرنده دریافت می‌کنند.
وی تاکید کرد: نکته بعدی این است که تنها عضوی که یک فرد زنده میتواند به کسی اهدا کند، کلیه است. به جز کلیه، هر فرد زنده‌ای اگر بخواهد هر عضو کامل خودش را اهدا کند، فوت می‌کند. باید توجه کرد که درباره کبد و ریه، والدین یا بستگان نزدیکی که از نظر گروه خونی و بافتی همخوانی داشته باشند، می‌توانند بخش کوچکی از کبد و ریه خود را به کودک اهدا کنند که در ایران فقط در زمینه کبد این اقدام انجام می‌شود و پدر و مادر یا بستگان نزدیکی که از نظر گروه خونی و بافتی همخوانی داشته باشند، می‌توانند بخش کوچکی از کبدشان را به کودک اهدا کنند. در ایران این کار از غیر از فامیل انجام نمی‌شود. در ایران پیوند زنده از فرد غیر فامیل فقط در زمینه کلیه انجام می‌شود.
قبادی با اشاره به کلیپی که از سوی یکی از رسانه‌های بیگانه درباره خرید و فروش قلب در ایران منتشر شده است و با بیان اینکه برخی رسانه‌ها در چنین مواردی به صورت معکوس برخورد می‌کند، ادامه داد: اگر فردی مشکل روحی داشته باشد یا از جایی ارتزاق شود و موضوعی را نشر دهد، ما که نباید صبح تا شب به آنها پاسخ دهیم. ایران در پیوند کبد در یک مرکز رتبه یک جهان را دارد. در اهدای عضو رتبه یک آسیا را دارد. سالانه ۳۰۰۰ پیوند کلیه در ایران انجام می‌شود، در کشور پیوند کلیه لاپاروسکوپیک انجام می‌شود، در کشور ما پیوند روده انجام می‌شود که بسیاری از کشور‌ها اصلا زیر بار انجام آن نمی‌روند. این افتخارات قطعا برای برخی خار چشم است که یک ایرانی به نام سید علی ملک حسینی، آمریکا، اروپا و ... را زیر پا گذاشته باشد و در پیوند کبد با فاصله دو برابری از بیمارستان دوم که در کالیفرنیا است، رتبه یک جهان را کسب کند. حال برخی که این افتخارات برایشان سخت است، شانتاژ می‌کنند.
وی افزود: آیا واقعا رسانه بیگانه‌ای که این ویدیو را پخش کرده، فکر می‌کنید که نمی‌داند که پیوند قلب از افراد زنده اصلا از نظر علمی، شدنی نیست؟. افرادی که در این زمینه صحبت می‌کنند یا کلاهبردارند یا بیماری روحی دارند یا از جایی ارتزاق می‌شوند.
قبادی گفت: باید توجه کرد که داستان تخصیص عضو در همه دنیا به این صورت است که پزشکان پیوند اعضا بیماران نیازمند پیوند را در سامانه مخصوصی که تحت نظارت وزارت بهداشت هر کشوری است، وارد می‌کنند. بعد وقتی یک فردی مرگ مغزی می‌شود، مشخصات این فرد مرگ مغزی وارد سامانه می‌شود و سامانه بلافاصله مشخصات اهداکننده شامل گروه خون، بافت شناسی، سایز و ... را با گیرندگان موجود مطابقت داده و اعلام می‌کند که چند نفر وجود دارند که می‌توانند این عضو را دریافت کنند و نیازمندترین‌شان هم این آدم است.
وی ادامه داد: باید توجه کرد که سالانه بیش از ۱۰۰ تا ۱۵۰ نفر به ما مراجعه می‌کنند که در بیمارستان‌های پیوند افراد دلال و شیادی کلاه این‌ها را برداشتند و شاید ۵ تا ۶ میلیارد تومان در سال از این قضیه کلاهبرداری می‌شود. به طوری که فردی می‌نویسد که من قلبم را می‌خواهم ۴۰۰ میلیون تومان می‌فروشم. سوال اول این است که اگر قلبت را بفروشی، فوت می‌کنی، آیا کسی هست که بخواهد بمیرد و قلبش را به فرد دیگری دهد؟ حتی اگر چنین فردی هم وجود داشته باشد که پولش به بازماندگان برسد، آیا میتواند قلبش را بفروشد؟ اصلا گروه خونی، بافت شناسی و ... چه می‌شود؟. اصلا چنین چیزی امکان‌پذیر نیست و یک دروغ بزرگ است. باید خطاب به فردی که در این کلیپ این موضوع را مطرح کرده است گفت که آخرتت را خراب کردی. زیرا اکنون خانواده‌ها و مادرانی هستند که با عشق و علاقه رضایت به اهدای عضو عزیزشان دادند و اکنون با ما تماس می‌گیرند و نگران می‌شوند که نکند چنین اتفاقی برای عزیزشان رخ داده باشد، در حالی که اصلا چنین مواردی ممکن نیست و این افراد باید در آخرت پاسخ بدهند.
