فواید شگفت‌انگیز چروک انگشتان در حمام!

فرارو- پوست نوک انگشتان دست و پا زمانی که برای چند دقیقه در آب خیس می‌شود به شکل آلوی خشک در می‌آید. آیا این انطباق برای کمک به ما در مسیر تکاملی رخ داده است؟ و چه چیزی را می‌تواند در مورد سلامتی امروز شما آشکار سازد؟

به گزارش فرارو به نقل از بی‌بی سی، این تغییر قابل توجه آشنا و در عین حال گیج کننده است. تنها پوست انگشتان دست و پا زمانی که در آب غوطه‌ور می‌شویم چروک می‌شود در حالی که سایر قسمت‌های بدن مانند ساعد، تنه، پا‌ها و صورت ما چروکیده نمی‌شوند.

این چروک شدن پوست نوک انگشتان و انگشتان پا که ناشی از آب است دهه‌ها افکار و کار دانشمندان را به خود مشغول کرده است. اکثر آنان در وهله نخست در مورد علت ایجاد این چروکیدگی متحیر بودند، اما اخیرا این پرسش که چرا و چه هدفی ممکن است در خدمت چروک شدگی باشد توجه پژوهشگران را به خود جلب کرده است.

انگشتان چروکیده ما می‌توانند نکاتی را درباره سلامتی‌مان آشکار سازند. در آب گرم ۴۰ درجه سانتی گراد حدود ۳.۵ دقیقه به طول می‌انجامد تا نوک انگشتان شما شروع به چروک شدن کند در حالی که در دمای خنک‌تر حدود ۲۰ درجه سانتیگراد ممکن است چروک شدن تا ۱۰ دقیقه به طول بیانجامد. اکثر مطالعات نشان داده‌اند که برای رسیدن به حداکثر چین و چروک حدود ۳۰ دقیقه زمان در معرض آب بودن و خیس شدن مورد نیاز است.

معمولا تصور می‌شد که چین و چروک نوک انگشتان یک واکنش غیرفعال است که در آن لایه‌های بالایی پوست با هجوم آب به سلول‌ها از طریق فرآیندی به نام اسمز متورم می‌شود جایی که مولکول‌های آب در سراسر یک غشاء حرکت می‌کنند تا غلظت محلول‌ها را در هر طرف برابر سازند، اما از سال ۱۹۳۵ میلادی دانشمندان در این باره تردید داشتند و معتقد بودند که فرآیند چروک شدن بیش از آن باشد.

پزشکان در حال مطالعه بر روی بیماران مبتلا به آسیب‌هایی که عصب میانی‌شان قطع شده بود (یکی از اعصاب اصلی که از بازو تا دست می‌گذرد) متوجه شدند که انگشتان آنان چروک نمی‌شود. عصب میانی در میان نقش‌های متعددی که دارد به کنترل فعالیت‌های به اصطلاح سمپاتیک مانند تعریق و انقباض رگ‌های خونی کمک می‌کند. کشف آنان نشان داد که چروک شدن نوک انگشتان ناشی از آب در واقع توسط سیستم عصبی کنترل می‌شود.

مطالعات بعدی توسط پزشکان در دهه ۱۹۷۰ میلادی شواهد بیش‌تری در این مورد ارائه کرد و آنان پیشنهاد کردند که از غوطه‌ور شدن دست‌ها در آب به عنوان یک آزمایش ساده برای ارزیابی آسیب عصبی که ممکن است بر تنظیم فرآیند‌های ناخودآگاه مانند جریان خون تاثیر بگذارد استفاده شود. سپس در سال ۲۰۰۳ میلادی عصب‌شناسان در بیمارستان دانشگاه ملی سنگاپور گردش خون را در دستان خیس شده در آب داوطلبان مورد ارزیابی قرار دادند.

آنان دریافتند که با آغاز چروک شدن پوست نوک انگشتان داوطلبان افت قابل توجهی در جریان خون در انگشتان وجود دارد. هنگامی که آنان از کرم بی‌حس کننده موضعی استفاده کردند که باعث می‌شد رگ‌های خونی انگشتان داوطلبان سالم به طور موقت منقبض شوند متوجه شدند که سطحی از چین و چروک مانند غوطه وری در آب را ایجاد می‌کند.

«نیک دیویس» عصب‌شناس و روانشناس در دانشگاه متروپولیتن منچستر که چروک شدن نوک انگشتان را مطالعه کرده است می‌گوید: «وقتی به انگشتان خود نگاه می‌کنید وقتی چروک می‌شوند امری منطقی است. بالشتک‌های انگشت رنگ پریده می‌شوند و دلیل آن این است که جریان خون از سطح منقبض می‌شود».

«وایلدر اسمیت» و همکاران‌اش در دانشگاه ملی سنگاپور اشاره کردند که وقتی دستان ما در آب غوطه‌ور می‌شوند مجاری عرق در انگشتان‌مان باز می‌شوند تا آب وارد شود که منجر به‌عدم تعادل در نمک‌های پوست می‌شود. این تغییر در تعادل نمک باعث شلیک رشته‌های عصبی در انگشتان شده و منجر به انقباض رگ‌های خونی اطراف مجاری عرق می‌شود. این موضوع به نوبه خود باعث از دست دادن حجم در ناحیه گوشتی نوک انگشت می‌شود که پوست پوشاننده را به سمت پایین می‌کشد تا به شکل چین و چروک درآید. الگوی چین و چروک‌ها به نحوه چسباندن بیرونی‌ترین لایه پوست اپیدرم به لایه‌های زیر آن بستگی دارد.

هم چنین، توضیحاتی وجود دارند مبنی بر آن که لایه‌های بیرونی پوست نیز ممکن است کمی متورم شوند تا چین و چروک را افزایش دهند. با این وجود، تنها با اسمز پوست ما باید ۲۰ درصد متورم شود تا به چین و چروک‌هایی که در انگشتان خود می‌بینیم دست پیدا کند که باعث می‌شود آن‌ها به طرز وحشتناکی بزرگ شوند.

«پابلو سائز ویناس» مهندس بیومکانیک در دانشگاه فنی کاتالونیا که از مدل‌سازی رایانه‌ای برای بررسی این سازوکار استفاده کرده می‌گوید وقتی لایه‌های بالایی پوست کمی متورم می‌شوند و سطوح پایین‌تر همزمان کوچک می‌شوند چین و چروک خیلی زودتر مشخص می‌شود. او می‌گوید: «برای داشتن سطوح طبیعی چین و چروک به هر دو نیاز دارید. اگر آن پاسخ عصبی را که در برخی افراد رخ می‌دهد را نداشته باشید چین و چروک‌ها مهار می‌شوند».

با این وجود، اگر چین و چروک توسط اعصاب ما کنترل می‌شود این بدان معناست که بدن‌مان به طور فعال به بودن در آب واکنش نشان می‌دهد. دیویس می‌گوید: «این بدان معناست که چروک شدن به دلیل اتفاقی رخ می‌دهد و می‌تواند به ما مزیتی را ارائه دهد».

دیویس در جستجوی پاسخ به این پرسش برآمد که آن مزیت چیست. یافته‌های او در انطباق با یافته‌های پژوهشگران دیگر نشان داد که چروک شدن نوک انگشتان باعث می‌شود ما راحت‌تر بتوانیم با اجسام خیس کار کنیم. در سال ۲۰۱۳ میلادی، تیمی از دانشمندان علوم اعصاب در دانشگاه نیوکاسل در بریتانیا از داوطلبان خواستند که تیله‌های شیشه‌ای با اندازه‌ها و وزن‌های مختلف را از ظرفی به ظرف دیگر منتقل کنند.

در یک مورد اشیاء خشک بودند و در مورد دیگر در ته ظرفی پر از آب بودند. انتقال اجسام غوطه‌ور در آب با انگشتان بدون چروک برای شرکت کنندگان ۱۷ درصد بیش‌تر از زمانی که آن‌ها خشک بودند به طول انجامید، اما زمانی که انگشتان‌شان چروک می‌شد می‌توانستند ۱۲ درصد سریع‌تر از زمانی که انگشتان‌شان خیس و بدون چروک بود اشیای غوطه ور را منتقل کنند. جالب اینجاست که در انتقال اجسام خشک با انگشتان چروک یا بدون چروک تفاوتی وجود نداشت.

برخی از دانشمندان می‌گویند که چین و چروک‌های نوک انگشتان و پا‌ها ممکن است مانند آج‌های روی لاستیک‌ها یا کف کفش‌ها عمل کنند. کانال‌های ایجاد شده توسط چین و چروک‌ها به فشردن آب از نقطه تماس بین انگشتان و یک جسم کمک می‌کند.

این موضوع نشان می‌دهد که انسان‌ها ممکن است در نقطه‌ای از گذشته چروک‌های نوک انگشتان دست و پا را به وجود آورده باشند تا به ما در گرفتن اشیاء و سطوح خیس کمک کنند.

«تام اسمالدرز» عصب شناس تکاملی در دانشگاه نیوکاسل می‌گوید: «من فکر می‌کنم این موضوع به حرکت در شرایط بسیار مرطوب یا به طور بالقوه با دستکاری اجسام زیر آب مرتبط است. برای مثال، زمانی که صحبت از راه رفتن روی صخره‌های خیس یا گرفتن شاخه‌ها می‌شد می‌توانست به اجداد ما یک مزیت کلیدی ارائه دهد. از طرف دیگر، این موضوع می‌توانست در هنگام صید یا جستجوی مواد غذایی مانند صدف به ما کمک کند».

او می‌افزاید: «چروک شدن انگشتان هنوز در نزدیک‌ترین خویشاوندان ما در جهان نخستی‌ها مانند شامپانزه‌ها مشاهده نشده است، اما انگشتان میمون‌های ماکاک ژاپنی که به مدت طولانی در آب گرم حمام می‌کنند پس از غوطه‌ور شدن در آب نیز چروک می‌شوند. با این وجود، فقدان شواهد در سایر نخستی‌ها به این معنا نیست که چروک شدن در آنان رخ نمی‌دهد بلکه ممکن است به این دلیل باشد که هنوز کسی به اندازه کافی دقیق نگاه نکرده است. ما هنوز پاسخ این سوال را نمی‌دانیم».

سرنخ‌های جالب دیگری در مورد این که چه زمانی ممکن است این سازگاری در گونه ما ظاهر شده باشد وجود دارد. چروک شدن نوک انگشتان در آب شور کمتر دیده می‌شود و نسبت به آب شیرین زمان بیش‌تری به طول می‌انجامد. این موضوع احتمالا بدان خاطر است که شیب نمک بین پوست و محیط اطراف در آب شور کمتر است و بنابراین‌عدم تعادل نمک که باعث تحریک رشته‌های عصبی می‌شود کمتر چشمگیر است. بنابراین، شاید چین و چروک را بتوان سازگاری‌ای قلمداد کرد که به اجداد ما کمک کرده در محیط‌های آب شیرین و نه در امتداد خطوط ساحلی زندگی کنند.

با این وجود، هیچ پاسخ محکمی وجود ندارد و برخی معتقدند که این تنها می‌تواند یک پاسخ فیزیولوژیکی تصادفی و بدون عملکرد تطبیقی باشد. به طور عجیبی اسرار گیج کننده دیگری نیز وجود دارند.

برای مثال، چین و چروک در زنان بیشتر از مردان به طول می‌انجامد و این که چرا پوست ما دقیقا پس از ۱۰ تا ۲۰ دقیقه به حالت عادی خود باز می‌گردد؟ مطمئنا اگر داشتن انگشتان چروک می‌تواند چسبندگی ما را در هوای مرطوب بهبود بخشد، اما در هنگام خشک شدن به آن آسیبی نرساند چرا نوک انگشتان ما برای همیشه چروک نمی‌شوند؟ یکی از دلایل آن می‌تواند تغییر در احساسی باشد که چین و چروک نیز ایجاد می‌کند. نوک انگشتان ما مملو از اعصاب است و چروکیده شدن پوست ما احساس‌مان را هنگام لمس اشیاء تغییر می‌دهد (اگرچه نتیجه یک مطالعه نشان داده که بر توانایی ما برای تمییز بین اشیاء بر اساس لمس تاثیر نمی‌گذارد).

دیویس می‌گوید: «بعضی از افراد واقعا از چین و چروک بیزار هستند، زیرا برداشتن چیزی با انگشتان چروک شده احساس عجیبی دارد. این می‌تواند بدان خاطر باشد که تعادل گیرنده‌های پوستی موقعیت خود را تغییر داده است، اما ممکن است یک بعد روانی نیز وجود داشته باشد. بررسی دلیل آن می‌تواند سرگرم کننده باشد. ممکن است کار‌های دیگری وجود داشته باشند که ما می‌توانیم با انگشتان چروک کمتر به خوبی انجام دهیم».

با این وجود، چروک شدن انگشتان دست و پا در آب می‌تواند اطلاعات کلیدی در مورد سلامتی ما را نیز به روش‌های شگفت آوری فاش سازد. برای مثال، چین و چروک در افراد مبتلا به بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس و ویتیلیگو بیش‌تر به طول می‌انجامد. بیماران مبتلا به فیبروز کیستیک دچار چروک شدن بیش از حد کف دست و هم چنین انگشتان خود می‌شوند و این امر حتی در افرادی که ناقل ژنتیکی این بیماری هستند نیز مشاهده شده است.

بیمارانی که از دیابت نوع ۲ رنج می‌برند گاهی اوقات با قرار دادن دست های‌شان در آب سطح چین و چروک پوست را کاهش می‌دهند. به طور مشابه کاهش چین و چروک در افرادی که از نارسایی قلبی رنج می‌برند دیده شده است شاید علت این موضوع به دلیل اختلال در کنترل سیستم قلبی عروقی‌شان باشد.

چین و چروک نامتقارن انگشتان جایی که یک دست با وجود زمان غوطه وری یکسان کم‌تر از دست دیگر چروک می‌شود حتی به عنوان نشانه اولیه بیماری پارکینسون مطرح شده است، زیرا نشان می‌دهد سیستم عصبی سمپاتیک در یک طرف بدن به درستی کار نمی‌کند.

ترجمه: زهرا فدایی