در پی انتشار تصاویری از مازوت‌سوزی در پتروشیمی شهر "نکا" در مازندران ، بار دیگر استفاده از این سوخت آلوده خبرساز شد و شوراهای اسلامی روستاهای پیرامون نیروگاه شهید سلیمی نکا شکواییه‌ای را خطاب به دادستان استان مازندران تنظیم کردند و خواستار اقدام عاجل برای توقف آسیب‌های مخرب ناشی از مصرف مازوت شدند.
به گزارش ایسنا، در حال حاضر نیز دو واحد از چهار واحد این نیروگاه گازسوز شده‌اند اما همچنان مازوت‌سوزی در سایر واحدها ادامه دارد. در چنین شرایطی سرپرست مرکز ملی هوا سازمان محیط زیست می‌گوید: راهی جز مازوت سوزی در نیروگاه نکا نیست و تنها می‌توانیم با نصب سیستم‌های کنترلی آسیب‌های محیط‌زیستی آن را به حداقل برسانیم.
مازوت‌سوزی در سال‌های اخیر در فصل‌های پاییز و زمستان مطرح بوده است اما در حال حاضر مازوت‌سوزی در تابستان در شرایطی که استان مازندران ذخیره‌گاه زیست‌کره دارد، علاوه بر انسان‌ها بر زیستگاه‌های جانوری و گیاهی نیز اثرگذار است و این موضوع منجر به اقامه دعوی توسط سازمان محیط‌زیست شده است.
نیروگاه شهید سلیمی نکا در ۲۲ کیلومتری شهرستان نکا در استان مازندران قرار دارد. این نیروگاه که فعالیت خود را از دهه ۵۰ شمسی آغاز کرده و سالیانه پنج درصد از برق کشور را تولید می‌کند و بیش از یک میلیارد تن سوخت مازوت در هر سال می‌سوزاند. دود ناشی از این سوخت‌های فسیلی با حجم بسیار زیادی از لوله‌های تخلیه خارج می‌شوند و گرده‌های سیاه رنگی را در کل منطقه پراکنده می‌کنند. روستاهای نوذرآباد، دنگسرک و زاغمرز به علت نزدیکی به نیروگاه، خسارات زیست محیطی بیشتری را متحمل می‌شوند. در اکثر باغ‌های میوه این گرده‌های سیاه وجود دارند و روی برگ‌ها و میوه‌ها قرار می‌گیرند و به گیاه و میوه آسیب می‌رسانند. به گفته روستاییان منطقه بیماری‌های تنفسی در این روستاها بسیار شایع شده است. نکته حائز اهمیت اینکه برخی کشاورزان سالیانه با طرح شکایت از نیروگاه مبالغی را بابت خسارات دریافت می‌کنند. پناهگاه حیات‌وحش میانکاله و یا تالاب لپو فاصله بسیار کمی با نیروگاه شهید سلیمی نکا دارد.
با این وجود به گفته سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست راهی جز مازوت‌سوزی در این شهر نداریم و تنها می‌توانیم با سیستم‌های کنترلی آسیب‌های محیط‌زیستی آن را به حداقل برسانیم. داریوش گلعلی‌زاده در گفت‌وگو با ایسنا به مصوبات صادر شده برای برخی نیروگاه‌های بخاری که قابلیت مازوت‌سوزی دارند، اشاره کرد و گفت: از طرفی به‌جهت ذخیره‌سازی سوخت نفت و گاز و گازوئیل در نیمه دوم سال که بر اثر وارونگی هوا، آلودگی هوا نیز افزایش پیدا می کند تصمیم بر مصرف مازوت برای ذخیره نفت و گاز شد و از طرف دیگر بحث کمبود گاز به علت افزایش مصرف گاز را نیز داریم.
وی به پیگیری‌های سازمان محیط زیست از وزارت نیرو برای نصب "سیستم‌های کنترلی" اشاره کرد و افزود: سیستم‌های کنترلی یک روش ایمن و مطمئن در زمان کمبود گاز و تحریم هستند، با نصب این سیستم‌ها سوزاندن همیشگی مازوت نیز جای نگرانی ندارد. بنابر پیگیری‌های انجام شده وزارت نیرو قصد اجرای این طرح را در ۱۶ نیروگاه بخاری کشور با قابلیت مصرف مازوت را دارد.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست، باتوجه به دو ماده قانونی عوارض آلایندگی و جرایم زیست‌محیطی توضیح داد: نیروگاه‌هایی که خروجی آلودگی دودکش آن‌ها بیش از حد مجاز سازمان محیط زیست باشد، مشمول جریمه و پیگیری حقوقی خواهن دشد. تصمیم مازوت‌سوزی در یک سطح خیلی بالاتر گرفته‌شده است و سازمان محیط زیست صرفا گزارش داده و اعمال قانون خود را انجام می دهد. تصمیم‌گیری نهایی درمورد اعمال قانون و برخورد با واحد آلاینده به عهده مراجع قضایی است.
گلعلی‌زاده اضافه کرد: ادارات کل محیط زیست استان‌ها مازوت‌سوزی را به مراجع قضایی اطلاع می‌دهد و به علت مصرف و آلایندگی فراتر از حد مجاز مشمول جریمه می‌شود.
وی تاکید کرد: نیروگاه را به‌جهت موضوع تولید برق نمی‌توان تعطیل کرد چراکه از اولویت‌های کشور است و تنها می‌توان با پرداخت جریمه آن را کنترل کرد.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست، به مازوت‌سوزی در فصل تابستان اشاره کرد و گفت: در این شرایط در فصل تابستان در صورت عدم آلودگی هوا و وزش باد، هوا تهویه خواهد شد اما باز هم رعایت حدود مجاز مصوب ملاک عمل ما خواهد بود.
وی تاکید کرد: خروجی واحدها با هر سوختی باید منطبق با حد مجاز باشد. خروجی بیش از حدود مجاز مصوب دارای پیگیری حقوقی و تعیین مجازات توسط مراجع قضایی است. سازمان اختیار پلمب واحد را ندارد و باید به استناد حکم قضایی این کار را انجام دهد.
گلعلی‌زاده پیگیری اساسی سازمان را در بحث نصب سیستم‌های کنترلی دانست و افزود: این کار به‌طور مستمر انجام می‌شود و جنبه اضطرار ندارد.
وی خاطرنشان کرد: اگر آلودگی منتشرشده توسط هوا تهویه نشود، روی تنوع زیستی و سلامت مردم تاثیر منفی می‌گذارد حتی روی مستحدثات اثرگذار است و موجب خوردگی در آن‌ها می‌شود. در این شرایط در قانون هوای پاک هم پیش‌بینی شده که وزارت نیرو باید از تجهیزات کنترلی استفاده کند. متاسفانه به دلایل متعدد این کار را انجام نداده و بهانه مصرف آب را مطرح کرده است؛ در حالی که در نیروگاه نکا به دلیل نزدیکی به دریا مشکل آب نداریم.
وی به راه‌های کاهش گوگرد موجود در سوخت برای آلودگی کمتر اشاره کرد و افزود: فرض ما برای وزن حجمی میزان گوگرد در مازوت پالایشگاه‌ها 35 تا 40 هزار قسمت در میلیون (ppm) است و بهترین راه استفاده از سیستم‌های کنترلی است تا میزان گوگرد دی‌اکسید (SO۲) خروجی را منطبق با استانداردها کاهش دهد. راه دیگر صرف هزینه توسط نیروگاه برای کاهش گوگرد سوختی که دریافت می‌کند، است که قبل از احتراق سوخت دریافتی را کم گوگرد کند سپس آن را بسوزاند. آخرین مورد توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر است تا فشار بر نیروگاه‌های بخاری نباشد، درصورت تامین برق با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، نیروگاه‌های بخاری می‌توانند همیشه در مدار تولید برق نباشند.
گلعلی‌زاده اضافه کرد: سازمان محیط زیست ناظر بر حسن اجرای قانون هوای پاک است و باید به دولت و دستگاه‌های نظارتی گزارشی از عملکرد وزارت نیرو در بخش نیروگاه‌ها بدهد. سازمان به عنوان مدعی العموم در حوزه محیط زیست باید این موضوع را به مراجع قضایی منتقل کند تا تصمیم‌گیری در خصوص نحوه و نوع مجازات نیز صورت گیرد.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست به مازوت‌سوزی در دیگر نقاط کشور اشاره کرد و توضیح داد: بر اساس شرایط کشور و مازوت‌سوزی در نقاط مختلف، سعی ما بر به حداقل رساندن آسیب به محیط زیست است. در گذشته هنگام وارونگی دما در کلانشهرهایی مانند تهران،کرج و اصفهان مازوت سوزانده نمی‌شد و در مکان‌هایی که از سکونتگاه‌ها فاصله بیشتری داشتند و باد مناسبی می‌وزید، مازوت‌سوزی صورت می‌گرفت.
وی به نیروگاه رجایی در مسیر قزوین به کرج اشاره کرد و گفت: در این نیروگاه آلودگی ناشی از سوزاندن مازوت به کرج یا تهران نمی‌رسد چراکه اگر در مسیر باد باشد باعث انتقال آلودگی رقیق شده می‌شود. بنابر داده‌های ایستگاه‌های واحدسنج نیز شهر قزوین آلوده و باد غالب نیز به سمت شهر کرج نیست که آن را تحت تاثیر قراردهد.
گلعلی‌زاده با توجه به رصد روزانه داده‌های ایستگاه‌های کنترل کیفیت هوا اظهارکرد: وقتی هیچ راهی جز سوزاندن مازوت نداریم، با بررسی شرایط هر شهر تلاش می‌کنیم در شهری این کار را انجام دهیم که آلودگی ندارد و با وزش باد در شهر آلودگی ناشی از مازوت نیز رقیق می‌شود. مشکل اساسی در فصل زمستان نوزیدن باد است. به عنوان نمونه در صورت وزش باد در شهر تهران آلودگی تولید شده دیگر انباشته نمی‌شود.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست، به نیروگاه شهر نکا در استان مازندران اشاره کرد و گفت: تاکید ما بر مازوت سوزی در نیروگاه نکا نیست اما در شرایط فعلی نباید در برق‌رسانی اختلال ایجاد شود و باید تناسب میزان برق تولیدی با مصارف خانگی، بیمارستانی و صنعتی را در نظر بگیریم؛ بدین جهت راهی جز مازوت‌سوزی در این شهر را نداریم و تنها می‌توانیم آسیب‌های محیط زیستی آن را به حداقل برسانیم.
وی در ادامه اظهار کرد: امکان ندارد فعالیتی انجام شود که منجر به تخریب حداقلی محیط زیست نشود. بدین جهت بنابر گزارش ارزیابی‌ها، با تاسیس کارخانه که باعث ایجاد آلودگی است تنها می‌توان با رساندن آلودگی به حداقل حدود مجاز از آسیب بیش از حد جلوگیری کرد.
گلعلی‌زاده در این راستا با توجه به اصل «اثر تجمعی» توضیح داد: اگر ۵۰ کارخانه در شهرهای مختلف حدود مجاز را رعایت کنند، گویی از نظر تجمعی این ۵۰ واحد یک کارخانه است که حد مجاز را رعایت نکرده‌است. اثر تجمعی برای سازمان محیط زیست ملاک عمل است اما در حال حاضر تمام توان سازمان در جهت استفاده از سیستم‌های کنترلی است.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست، به فراخوان وزارت نیرو در جهت ارائه طرح‌های سیستم‌های کنترلی توسط شرکت‌های مختلف اشاره کرد و گفت: براساس این فراخوان شرکت‌ها طرح‌های خود را ارائه دادند اما طبیعتا به‌زودی این اقدام صورت نخواهد گرفت .
گلعلی‌زاده ضمن تاکید بر اینکه طبق قانون هیچ نیروگاه و واحد صنعتی نباید آلودگی ایجاد کند و باید حدود مجاز را رعایت کند، مازوت‌سوزی و آلودگی ایجاد شده ناشی از سوخت مازوت در نیروگاه نکا را یک تصمیم بحرانی در شرایط مدیریت بحران دانست و گفت: مازوت‌سوزی شهر نکا تصمیم کارگروه تصمیم‌گیری مواقع اضطرار برای بحث سوخت است. تاکید سازمان بر بهبود وضعیت محیط زیست و کیفیت هوا در همه شهرها است چراکه در سلامت مردم و حفظ تنوع زیستی مانند جنگل‌ها و زمین‌های کشاورزی اثرگذار است.
وی افزود: سازمان محیط زیست به استفاده از فناوری‌های نوین و انرژی‌های پاک با رعایت حدود مجاز تاکید دارد اما وقتی تصمیمی در سطح جمعی گرفته شده است، باید مطابق با آن پیش‌رفت.
گلعلی‌زاده در پایان با اشاره به سه‌گانه سوز بودن نیروگاه بخاری شهر نکا با سوخت نفت،گاز و مازوت گفت: سوخت مازوت به ضرر نیروگاه نیز هست چراکه مازوت به دلیل سولفور بالا، تجهیزات نیروگاه را دچار خوردگی می‌کند. از طرف دیگر با خروجی که حد مجاز و استاندارها را رعایت نکرده باعث آلودگی هوا می‌شود.
